Król Stanisław August Poniatowski Panował od roku 1764 do 1795, kiedy to abdykował po trzecim rozbiorze Polski. Był ostatnim królem Rzeczpospolitej, ostatnim monarchą wybranym przez szlachtę. Wiele zrobił dla kultury i sztuki polskiej, był mecenasem artystów, ośrodkiem zdarzeń w Warszawie, propagatorem reform. Z drugiej strony – ulegał wpływom carycy Katarzyny II, nie poradził sobie z sytuacją polityczną. Fakt, że to za jego rządów Polska znikła z mapy Europy, na zawsze
O zachowaniu się przy stole (1) (2) Gospodnie, da mi to wiedzieć, Bych mogł o tem cso powiedzieć, (2) O chlebowem stole (…) (3) Przetoć stoł wieliki świeboda: Staje na nim piwo i woda, I k temu mięso i chleb, (3) I wiele jinych potrzeb, (…) (4) A mnogi jidzie za stoł Siędzie za nim jako woł, Jakoby w ziemię wetknął koł Nie ma talerza karmieniu swemu,
Tadeusz Różewicz (1921-2014) poeta, dramatopisarz, prozaik, w czasie okupacji pracował fizycznie, walczył w partyzantce AK w latach 1943-44, współpracował z prasą konspiracyjną. Już pierwszy jego tom poetycki Niepokój (1947) zwrócił uwagę swą odmiennością na tle ówczesnej literatury. Wstrząs przeżyli nie tylko krytycy, ale też wielu poetów, którzy pod wpływem Różewicza zmienili sposób pisania. Zrobił to np. poeta trzech pokoleń – Leopold Staff, widać wyraźnie poruszony tą poezją. Inne ważne wiersze
Mistrz neologizmów, autor utworów bardzo poważnych i… tych dla dzieci. Julian Tuwim (1894-1953) Poeta, urodzony w Łodzi i z Łodzią często kojarzony, choć mieszkał także w Warszawie i na emigracji. Znany przede wszystkim z grupy poetyckiej Skamander, jednej z czołowych grup dwudziestolecia międzywojennego. W czasie wojny przebywał na emigracji, w 1946 r. wrócił do kraju. Możemy go więc wiązać z dwoma epokami literackimi: dwudziestoleciem międzywojennym i literaturą powojenną. Był bardzo płodnym twórcą. Pisał utwory o bardzo zróżnicowanym nastroju – wystarczy wspomnieć
Leopold Staff (1878-1957) Tworzył przez… pół wieku – w trzech okresach literackich: Młodej Polsce, 20-leciu między-wojennym i w latach powojennych. Wydał kilkanaście tomów wierszy, uprawiał także dramatopisarstwo. Był wybitnym tłumaczem (z pięciu języków: greckiego, łacińskiego, włoskiego, francuskiego i niemieckiego!) poezji, prozy i tekstów filozoficznych (przetłumaczył m.in. Boską komedię Dantego, Kwiatki świętego Franciszka). Urodził się i wychował we Lwowie (miał tatę cukiernika). Tam też studiował – najpierw prawo (które nie za bardzo go interesowało), potem filozofię
Czesław Miłosz (1911-2004) Poeta, eseista, tłumacz, laureat literackiej Nagrody Nobla (1980 r.). Przed wojną działał w wileńskiej grupie Żagary. Podczas okupacji brał udział w podziemnym życiu kulturalnym. Po 1945 r. był dyplomatą w służbie PRL. W 1951 r. pozostał na emigracji. Od tej pory zakazano w PRL-u druku jego utworów aż do momentu otrzymania Nagrody Nobla przez poetę w 1980 r. Miłosz pracował przede wszystkim jako profesor slawistyki na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley, współpracował też z Kulturą i Instytutem Literackim
Adam Mickiewicz (1798-1855) Jeden z największych poetów polskich. Tworzył w okresie romantyzmu. Debiutował w 1818 r. utworem Zima miejska wydrukowanym w Tygodniku Wileńskim. Natomiast wydanie w 1822 r. w Wilnie tomiku wierszy Ballady i romanse uznaje się za początek nowej epoki. Mickiewicz uznany jest za czołowego polskiego poetę – napisał wiele utworów przepojonych patriotyzmem, wyróżniających się ogromnym talentem poetyckim. Większość życia spędził poza granicami kraju – jako zesłaniec przebywał na Krymie, jako emigrant – we Francji, jako
Dziwne stwory jak Dusiołek, ludzkie pokraki jak Bajdała, niby-śmieszne historyjki, w których ukryte są poważne pytania i problemy dotyczące ludzi, wszechświata i Boga. Bolesław Leśmian (właśc. Lesman) (około 1878*-1937) Poeta, eseista, jeden z najwybitniejszych prozaików polskich XX w. Pochodził ze spolszczonej rodziny żydowskiej (jego kuzynem był Jan Brzechwa). Lata szkolne aż do studenckich Leśmian spędził na Ukrainie (w Kijowie), gdzie ukończył wydział prawa. Około 1901 r. Leśmian przebywał już w Warszawie, w 1903 r. wyruszył w podróż
O poezji Jana Kochanowskiego uczycie się już od podstawówki. Oto jego twórczość w telegraficznym skrócie. Jan Kochanowski (1530-1584) Nazywany Janem z Czarnolasu (gdzie mieszkał wraz z rodziną), ojcem poezji polskiej. Choć przed nim zdarzały się utwory pisane po polsku, dziś z podziwem patrzymy na bogactwo języka i środków poetyckich używanych przez Kochanowskiego, który na długi czas ustanowił wzorce poetyckie naśladowane przez innych artystów. Biografia Urodzony – w Sycynie pod Radomiem w 1530 r. w licznej rodzinie prawnika powiatowego,
Franciszek Karpiński (1741-1825) Ten gruntownie wykształcony człowiek (z tytułem doktora filozofii i nauk wyzwolonych zdobytym na uniwersytecie we Lwowie) mógł zrobić karierę polityczną. Nie pasowało mu jednak salonowe życie – porzucił nawet służbę na dworze księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego. Wolał życie skromnego nauczyciela (czyli w jego czasach guwernera) wpajającego wiedzę dzieciom z magnackich rodów. Poetą został późno – pierwszy tomik wierszy (Zabawki wierszem) wydał w wieku 40 lat. A dlaczego zwano go poetą serca?
Był autorytetem dla wielu osób, nie tylko wierzących. Najbardziej znany cytat z jego twórczości „Spieszmy się kochać ludzi” znają nie tylko wielbiciele poezji. ks. Jan Twardowski (1915-2006) Był poetą, kaznodzieją, urodził się w Warszawie, debiutował w 1935 r. Zaczął polonistyczne studia, które przerwał w czasie wojny, pod wpływem zniszczenia rodzinnego domu rozpoczął naukę w tajnym seminarium duchownym. Jako żołnierz AK walczył w powstaniu warszawskim. Po wojnie dokończył studia polonistyczne i przyjął święcenia kapłańskie. Był zarówno księdzem
Był największym chyba w poezji polskiej piewcą magii nocy, muzyki, Krakowa, Anina i… Mazur. Kochał muzykę, grał na skrzypcach i uwielbiał Bacha. Konstanty Ildefons Gałczyński (1905-1953) Pochodził z warszawskiej rodziny drobnomieszczańskiej, kolejarskiej. W dzieciństwie podczas I wojny światowej był ewakuowany do Rosji, chodził w Moskwie do szkoły. Debiutował w latach 20., należał do grupy literackiej Kwadryga. W 1930 r. ożenił się z Natalią Awałow, mieli córkę Kirę. Mieszkał krótko w Berlinie jako referent kulturalny, w Wilnie, Warszawie i podwarszawskim Aninie.
W historii polskiej literatury zapisał się jako spadkobierca tradycji romantycznej, wierzący w wielką moc poezji. Władysław Broniewski (1897-1962) Żył w burzliwych i trudnych epokach: urodził się pod zaborami, przeżył dwie wojny światowe i dwudziestolecie między nimi, wojnę polsko-bolszewicką i czasy stalinizmu w Polsce, w których okazał się wierny komunistycznemu reżimowi, czego wielu nie może mu darować do dziś. Poeta, kojarzony przede wszystkim z wierszami rewolucyjnymi i patriotycznymi, takimi jak Mazowsze czy Bagnet na broń i socrealistycznymi, takimi jak Słowo o Stalinie. Po
Poeta lingwista, eksperymentator, oryginalny, niemalże nieprzetłumaczalny na inne języki. Co czyniło go tak niezwykłym autorem? Miron Białoszewski (1922-1983) Poeta, prozaik i dramaturg. Twórca prywatnego teatru tzw. Teatru na Tarczyńskiej, potem Teatru Osobnego. Jeden z najważniejszych poetów – debiutantów 1956 r. Jako prozaik dał się poznać dopiero w 1970 r. jako twórca Pamiętnika z powstania warszawskiego. Warszawiak, mocno związany z miastem, w swej prozie opisywał życie w Śródmieściu i „wygnanie” na blokowisko w nowszej części Saskiej Kępy, wizyty w sanatorium w Konstancinie
To talent wielkiej miary, porównywany z talentem Juliusza Słowackiego. Niestety, poecie nie dane było go wykorzystać w pełni, gdyż bardzo młodo zginął. Krzysztof Kamil Baczyński (1921-1944) Poeta, którego biografia jest typowa dla jego pokolenia. Urodzony w rodzinie inteligenckiej w Warszawie, chodził do prestiżowego gimnazjum im. Stefana Batorego, już jako uczeń pisał wiersze. Uczestniczył w tajnych kompletach polonistycznych (tajna polonistyka na UW), ukończył konspiracyjną Szkołę Podchorążych Rezerwy. Jako młody chłopak wziął
Początek to powieść bogata treściowo, podejmująca różnorodne tematy istotne w życiu człowieka. W tym tkwi jej wartość, dzięki swojej uniwersalnej i bogatej tematyce zyskała popularność i uznanie na świecie, nie tylko w Polsce. Zagadnienia problemowe powieści Początek jako powieść o losie Żydów w czasie II wojny światowej i o postawie Polaków wobec Holokaustu Nie jest to jedyna pozycja z zestaw lektur podejmująca temat martyrologii Żydów podczas II wojny światowej,
Okoliczności powstania Została wydana w roku 1986 w Paryżu, jest znana i ceniona na całym świecie, wydania polskiego doczekała się w roku 1989. Składa się z 21 rozdziałów – całostek poświęconych kolejnym bohaterom, którzy powiązani są rozmaitymi zależnościami. Autor – Andrzej Szczypiorski – był postacią znaną we współczesnym świecie polityczno-kulturalnym Polski jako senator, publicysta, pisarz. Jest autorem książek: Msza za miasto Arras, Notatki ze stanu wojennego, Raport ze stanu rzeczy. Początek Andrzeja Szczypiorskiego –
Bezlitośnie drwiąca i prześmiewcza, błyskotliwie ironiczna i dowcipna, dogłębnie absurdalna i groteskowa – w ten sposób można by określić twórczość artystyczną Sławomira Mrożka. Już od momentu debiutu dramaturgicznego (dramat Policja 1958 rok) autor Tanga dał się poznać jako twórca niebanalny, lekceważący konwencje i zasady teatru tradycyjnego, a jeś-li już wykorzystujący jakiś dobrze znany motyw to tylko po to, aby go wyśmiać, sparodiować, wyszydzić. A więc wielki szyderca i prześmiewca. Tak
“Teatr nie odzwierciedla, teatr nie nie jest lustrem w którym przegląda się rzeczywistość. Teatr organizuje, ogniskuje, skupia i wzmacnia rzeczywistość.” Powyższa wypowiedź Tadeusza Różewicza może stać się kluczem do zrozumienia Kartoteki, pierwszego dramatu autora napisanego w roku 1958/59, który do dzisiaj zdumiewa i zaskakuje niejednego przecież czytelnika swoją niekonwencjonalną i zwariowaną po trosze konstrukcją. Kartoteka przekreśla bowiem koncepcję teatru tradycyjnego. Gdyby szukać w literaturze polskiej rodowodu dramatu awangardowego, to należałoby
21. Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki to pierwsza polska: a) powieść w listach b) powieść nowożytna c) powieść przygodowa Komentarz: Powieść Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki Ignacego Krasickiego została wydana w 1776 roku. Jest to pierwsza polska powieść nowożytna. Autor wykorzystał w niej elementy powieści satyryczno-obyczajowej, przygodowej i robinsonady, nadając całości formę pamiętnika. Pierwowzorem powieści był Robinson Crusoe, bohater powieści Daniela Defoe, dlatego Doświadczyńskiego nazywa się często polskim Robinsonem. 22. Metamorfoza Mikołaja Doświadczyńskiego następuje