1. Epoka oświecenia to: a) cały wiek XVII b) przełom XVII i XVIII wieku c) cały wiek XVIII Komentarz: Epoka oświecenia trwała w Europie przez cały wiek XVIII, choć jej korzenie tkwią jeszcze w wieku XVII. Wtedy to w Anglii pojawiły się nowe tendencje, które doprowadziły do rozkwitu nauk eksperymentalnych i przyrodniczych, co zaowocowało licznymi odkryciami w tych dziedzinach. Na bazie tych dokonań zaczęto myśleć o świecie jako o wielkim
TEATR ANTYCZNY (Grecja) NACZELNA IDEA: Fatum rządzi ludzkim życiem. Źródła – święta ku czci Dionizosa, mit. Podstawowe cechy Silna teatralizacja przedstawień – barwne kostiumy aktorów, niepodobne do codziennych ubiorów Ateńczyków, maski symbolizujące postacie, koturny. Poczucie sacrum. Uczestnictwo w teatrze starożytni postrzegają jako obcowanie z bogami. UMOWNOŚĆ – istota teatru. Przestrzeń – cały czas ta sama, rekwizyty potrzebne później są widoczne od początku (np. grób bohatera…). Rzecz rozgrywa się w tym samym miejscu –
Renesansowa mapa Europy Włochy Kolebka renesansu. Włosi startują pierwsi, jeszcze w XIV w. Tu działa: Dante Alighieri, Giovanni Boccaccio, Francesco Petrarka, Niccolò Machiavelli, Lodovico Ariosto. Malarze: Leonardo da Vinci, Rafael, Michał Anioł. Kwitną miasta: Florencja, Rzym, Padwa, Wenecja. Ważne ośrodki naukowe: uniwersytety w Bolonii, Padwie, Rzymie, Florencji i Pizie. . Francja Ośrodkiem jest Paryż i dwór królewski. Niestety, tu będzie miała miejsce straszna noc św. Bartłomieja – mord wyznawców kalwinizmu
Wotywy Literatury renesansu Człowiek i jego sprawy Miłość Władza Wzorce postępowania (pareneza) Człowiek i jego sprawy W średniowieczu dominantą był Bóg, wciąż znajdowaliśmy się w kręgu spraw religijnych i słuchaliśmy o pogardzie dla rzeczy doczesnych, takich jak pieniądze, sława czy też stroje, piękne domy itp., itd. W renesansie rzecz się zmienia: bohaterem jest człowiek – zanurzony w ludzkich sprawach, poszukujący radości życia. Autorem też jest człowiek – i nie skrywa się pod ochronnym pancerzem anonimu, lecz pożąda sławy:
Wacław Potocki Był przedstawicielem nurtu sarmackiego w polskiej poezji. Żył w latach 1621-1696. Był arianinem, co wpłynęło na jego losy. Nie mógł uzyskać w Polsce wyższego wykształcenia (Akademia Krakowska arian nie przyjmowała), mimo to dzięki zdolnościom i wychowaniu został wnikliwym obserwatorem i krytykiem społeczeństwa polskiego. Kiedy w 1658 roku wydano uchwałę o banicji arian z Polski, Potocki zmuszony do zmiany wyznania bądź opuszczenia kraju, wybrał tę pierwszą możliwość (został katolikiem),
Nurty w literaturze baroku wyróżniamy, kojarząc je z miejscami, w których powstawały utwory, a były to: pałace magnackie, dwory szlacheckie, miasta. Podział na lirykę i epikę wymaga, by podać jeszcze, jakie nurty istniały w prozie, a jakie gatunki wykorzystywano w zakresie liryki. Zapamiętując podziały, warto uzmysłowić sobie pewną dwoistość ówczesnej kultury polskiej. „Na zewnątrz” skierowała swą uwagę magnateria i elita skupiona na dworze królewskim i dworach magnackich. Owi bywalcy świata czerpali inspirację z Europy, hołdowali wzorom zachodnim, preferowali kosmopolityzm, zarówno w stroju,
1. Jak Grecy nazywali Matkę-Ziemię? a. Demeter b. Gaja c. Rea 2. Co Bóg stworzył drugiego dnia? a. wody b. gwiazdy c. niebo 3. Kim była Eris? a. boginią niezgody b. boginią miłości c. jutrzenką 4. Kto chodził po wodzie w Nowym Testamencie? a. Szymon b. Piotr c. Mateusz 5. Kto za karę został zamieniony w złoto? a. król Priam b. król Agamemnon c. król Midas 6. Kto sprzedał pierworództwo
Powieść o trzech pokoleniach idealistów. Pierwotnie powieść miała nosić tytuł Trzy pokolenia i udowodnić tym samym bankructwo ideologii romantycznej i pozytywistycznej wobec rodzącego się wieku kapitalizmu. Nowy świat nie respektował pięknej, aczkolwiek naiwnej wiary Rzeckiego w gwiazdę Napoleona. Drwił i szydził z tych, którzy, zamknięci w swoim środowisku, nie umieli dotrzymać mu kroku. Z tego też względu Lalkę określa się jako powieść „o straconych złudzeniach”. Manifestuje ona głębokie rozczarowanie pisarza
Pierwszy z trzech dramatów Stanisława Wyspiańskiego poświęconych powstaniu listopadowemu. Kolejne to Lelewel i Noc listopadowa. Ostateczna wersja utworu została opublikowana w 1898 r. i wtedy także wystawiona. Bohaterowie Postacie fikcyjne: Maria, Anna, Młody Oficer (narzeczony Anny) oraz Stary Wiarus. Postacie historyczne: Chłopicki (jako jedyny wymieniony w spisie osób) oraz inni uczestnicy powstania wyliczeni jedynie w didaskaliach, bo są to raczej statyści widowiska: Skrzynecki, Pac, Umiński, Wysocki, Barzykowski, Małachowski, Rybiński i
Kartoteka – dramat bez akcji Na środku sceny, w łóżku leży Bohater, bez określonego wieku i imienia. Raz jest małym chłopcem, raz dorosłym mężczyzną, raz mówią do niego Kaziu, a za chwilę Dzidku itd. Trudno powiedzieć, gdzie to łóżko stoi – wygląda to na pokój przechodni, kawiarnię, a czasem nawet na ulicę. Leżącego Bohatera odwiedzają: rodzice, sekretarka, żona, Dziennikarz, Niemka, Tłusta kobieta, Gość w Cyklistówce, Pan z Przedziałkiem… Obok Chór Starców mówi swoje „komentarze”. Postacie podejmują
Kartoteka przekreśla koncepcję teatru tradycyjnego. Gdyby szukać w literaturze polskiej rodowodu dramatu awangardowego, to należałoby bez wątpienia wskazać na twórczość Leona Chwistka i Teatr Czystej Formy Witkacego. Również nie bez znaczenia byłyby tutaj doświadczenia teatru romantycznego, wszak Kartoteka zbudowana z luźnych scen nawiązuje w pewnym stopniu do struktury polskiego dramatu romantycznego, z tą różnicą, że wielkie sceny historyczne, w których Konrad, Kordian czy Irydion wygłaszali wzniosłe monologi, tutaj zostały zastąpione
Sam Różewicz, pisząc o nim w didaskaliach, bierze słowo bohater w cudzysłów – jakby zastanawiał się, czy to odpowiednie określenie: „Bohaterem” sztuki jest człowiek bez określonego wieku, zajęcia i wyglądu. „Bohater” nasz często przestaje być bohaterem opowiadania i zastępują go inni ludzie, którzy są również „bohaterami”. Dramat Różewicza opowiada o kimś, kto nie ma nawet imienia, jest nazywany Henrykiem, Dzidkiem, Władziem, Kaziem, Piotrusiem, Zbychem… On sam nie wie, jak się
Jedno z najbardziej poruszających opowiadań Stefana Żeromskiego, przemawia zarówno dramatyczną akcją, jak i siłą nakreślonych w utworze makabrycznych obrazów. Oddziałuje narracją opartą na kontraście szyderstwa i patosu, liryzmu i naturalizmu. Fabuła opowiadania osadzona jest w czasach powstania styczniowego. O związku tematyki utworu z tradycją walki narodowowyzwoleńczej świadczy sam tytuł zaczerpnięty ze starej pieśni żołnierskiej oraz podtytuł Obrazki z ziemi mogił i krzyżów. Opowiadanie przywołuje obraz powstania w ostatniej, dogasającej fazie.
Doktor Piotr – utwór o trudnych decyzjach W pewnej mierze Doktor Piotr stanowi replikę Zmierzchu, wprowadza bowiem czytelnika w krąg problemów społecznych, takich jak: zubożenie polskiego ziemiaństwa, nędza i poniżenie biedoty wiejskiej, wyzysk kapitalistyczny, zbijanie wielkich fortun przez ludzi nowych czasów. Autor poszerza jednak zakres tematyczny utworu o problematykę moralną mającą swe źródło w specyfice przemian społeczno-ekonomicznych w drugiej połowie XIX wieku. Każda z przywołanych w opowiadaniu postaci wskazuje na
Zmierzch – opowieść o losie nędzarzy Ze względu na krótką, zwięzłą formę Zmierzch przypomina raczej obrazek o charakterze społecznym niż opowiadanie. Nie zawiera wyrazistej akcji, lecz prezentuje plastycznie zarysowaną scenę, jakich wiele można odnaleźć w malarstwie rodzajowym podejmującym motywy pracy. Zasadniczą treścią opisywanej sytuacji jest ciężka, upokarzająca praca małżeństwa Gibałów przy kopaniu torfu. Losy Walka Gibały i jego żony doskonale ilustrują sytuację bezrolnych wyrobników. 2 marca 1864 roku ukaz carski
Dramat ukazał się w 1904 r., a jego powstanie związane jest z jedynym pobytem Stanisława Wyspiańskiego w Warszawie w 1898 r. Wielkie wrażenie zrobiły na artyście Łazienki, dlatego swój historyczny dramat umieścił przede wszystkim w nich (7 scen z 10). Noc listopadową nazywa się często „dramatem Łazienek”. . To dramat miejsca, postaw i zdarzeń Wszystkie wydarzenia utworu rozgrywają się w ciągu jednej nocy – 29 listopada 1830 roku. Wyspiański nie
All is true (wszystko jest prawdą) „Ten dramat – powiedział o swojej powieści Balzak – nie jest ani utworem fikcyjnym, ani romansem. All is true (wszystko jest prawdą)”. Balzak precyzyjnie określił czas i miejsce akcji Ojca Goriot. Powieściowe wydarzenia rozgrywają się w Paryżu, w ciągu zaledwie trzech miesięcy – od grudnia 1819 roku do lutego 1820 roku. Czytelnik poznaje dokładną topografię miasta, układ uliczek, wygląd kamienic. Wraz z bohaterami przemierza
Na pierwszy rzut oka sytuacja wygląda banalnie: panicz uwodzi córkę kucharki, ale żeni się z „odpowiednią” panną. Jak w wielu romansach mamy oszukiwaną żonę, zemstę odrzuconej kochanki itp. A jednak Nałkowska od pierwszego zdania każe nam zerwać ze schematyzmem myślenia: Krótka i piękna kariera Zenona Ziembiewicza, zakończona tak groteskowo i tragicznie, dała się teraz od strony tego niedorzecznego finału rozważyć całkiem na nowo. Połączenie sprzecznych określeń uniemożliwia jednoznaczną ocenę losów
Metoda na powtórkę? Przedstawić epokę za pomocą najważniejszych dla niej pojęć! Zrozumieć, zapamiętać, skojarzyć z potrzebnymi tekstami kultury. Nasz pojęciownik to zbiór najważniejszych terminów i najlepszy przewodnik. Apokalipsa (czas apokalipsy, apokalipsa spełniona) Sformułowanie używane na określenie czasów II wojny światowej, nawiązujące do biblijnej Apokalipsy św. Jana. Wydarzenia okupacji interpretowano jako dowód upadku cywilizacji i człowieka. Tendencję tę widać wyraźnie zwłaszcza w poezji tzw. pokolenia Kolumbów, np. Baczyńskiego (Pokolenie, Ten czas, Mazowsze) czy Gajcego
Metoda na powtórkę? Przedstawić epokę za pomocą najważniejszych dla niej pojęć! Zrozumieć, zapamiętać, skojarzyć z potrzebnymi tekstami kultury. Nasz pojęciownik to zbiór najważniejszych terminów i najlepszy przewodnik. Chłopomania (ludomania) Rozwinięta w Młodej Polsce swego rodzaju moda na ludowość, która więcej miała wspólnego z oświeceniowym, konwencjonalnym sentymentalizmem niż romantyczną fascynacją ludowym światem wartości. Polegała na bezkrytycznym i naiwnym nieco uwielbieniu dla mieszkańców wsi. Nie chodziło jednak o autentyczne problemy, ale o stereotypowy obraz zakodowany w świadomości niektórych artystów