Arcydzieła do matury

Podróż do źródeł czasu Alejo Carpentiera

Czy można wyjść poza czas? Skoro człowiek jest tak bardzo z nim związany? Bohater Podróży… puszcza się w daleki rejs, by gdzieś, w jakiejś rzeczywistości pierwotnej i naiwnej go odnaleźć. Dlaczego Podróż do źródeł czasu? Żeby zbadać istotę czasu i poznać, gdzie biją jego źródła, trzeba wyjść poza czas. Taka jest wyjściowa teza autora Podróży… Bohater marzy o znalezieniu miejsca, w którym ludzie, choć związani kategoriami „przed” i „po”, żyją jednak niezależnie od tych kategorii, zanurzeni jakby w wiecznym

Wilk stepowy – Herman Hesse

Czy widziałeś kiedyś szeroki, bezkresny step? W tym odludziu żyje właśnie wilk stepowy. Czujne spojrzenie, trwożnie rozchylone nozdrza. Biegnie – nie wiadomo dokąd. Przerażony i zarazem agresywny. Gotowy do ucieczki i do ataku. Zwierzę o podwójnej „osobowości”. Nie próbuj zrozumieć natury wilka. Jego istotę możesz jedynie obserwować, śledzić. Nie opuszczaj więc lornetki! Kim jest „wilk stepowy”? W przestrzeni niemieckiego miasta, w bezmiarze ulic, na pustyni ludzkich serc skórę wilka przywdziewa Harry Haller. Niewiele o nim wiemy.

Ulisses – James Joyce

Ulisses jak epos Homera? Przypominamy sobie Odyseję. Po zakończeniu dziesięcioletniej wojny trojańskiej dzielny Odys (inaczej – Ulisses) wraca do swej ojczyzny – Itaki. Perypetie powodują, że jego tułaczka trwa kolejne dziesięć lat. W domu czeka żona – wierna Penelopa, niezmiennie odrzucająca wszystkich zalotników, którzy chętnie uznaliby Odysa za zaginionego na wieki. Kiedy ojciec nie wraca do domu przez blisko dwadzieścia lat, Telemach (pierworodny syn) wyrusza wraz z Ateną na jego poszukiwanie. Po

Paragraf 22 – Joseph Heller

Paragraf 22 nie istnieje, ale władza wojskowa powołuje się na niego, aby uzasadnić każdy najbardziej nawet absurdalny rozkaz. Dzieło kontrowersyjne Nawet gdyby Heller nie napisał już ani linijki, to jego sława jest ugruntowana – tak mniej więcej określał pierwszą i zdecydowanie najlepszą książkę Hellera jeden z krytyków. Paragraf 22 wyrasta z bolesnego protestu autora przeciw nie tylko własnym, lecz i pokoleniowym przejściom wojennym. Heller pracował nad książką długie lata i nie był pewny, czy skończy

Świat według Garpa – John Irving

Kiedy dziś oglądamy spektakl lub czytamy książkę, której tytuł zawiera słowa Świat według…, niewielu z nas zdaje sobie sprawę z tego, że jest to parafraza tytułu najsłynniejszej, „kultowej” książki Johna Irvinga… Świat według Garpa to świat, w którym rządzi przypadek, reguły, także prawdopodobieństwa, są względne. Książka w sposób tragikomiczny opowiada o perypetiach młodego pisarza, którego zawodowy i finansowy sukces nie chroni przed osobistymi tragediami. S. T. Garp jest nieprzystosowanym do otoczenia

Rzeźnia numer pięć – Kurt Vonnegut

„Usłyszał w górze coś jakby melodyjny krzyk sowy, tylko że to nie była wcale muzykalna sowa. Był to latający talerz z Tralfamadorii, który poruszał się zarazem w czasie i przestrzeni i dlatego wyłonił się przed Billym jakby z nicości”. Cytat ten, wbrew pozorom, nie pochodzi z powieści science fiction. Choć może się to wydać dziwne, słowa te zostały zaczerpnięte z książki Rzeźnia numer pięć, której głównym tematem jest dokonany w

Sto lat samotności – Gabriel Garcia Márquez

Powieść-saga Opowieści-sagi były gatunkiem znanym od czasów wczesnośredniowiecznych. Przedstawiały losy historycznych lub legendarnych bohaterów czy też opiewały dzieje słynnych rodów. Sto lat samotności włącza się w ten nurt pisarstwa, opowiadając historię rodziny na przestrzeni stu lat. Fabuła utworu obejmuje losy rodu od czasów małżeństwa protoplastów José Arcadio Buendia i Urszuli aż po ostatniego potomka – owoc kazirodczego związku praprawnuków, dziecko ze świńskim ogonkiem, zjedzone w kołysce przez mrówki. Powieść Márqueza

Władca much – William Golding

Władca much zaczyna się jak klasyczna powieść przygodowa. Kilkudziesięcioosobowa grupa chłopców w wieku od 6 do 12 lat ląduje na tropikalnej wyspie. A jednak po upływie kilku miesięcy ich życie w tym pięknym miejscu zmieni się w ponury koszmar. Co sprawiło, że „dobra wyspa” stała się widownią krwawej tragedii? Cywilizacja nastolatków Mimo swego młodego wieku, wychowani w zhierarchizowanym społeczeństwie angielskim, chłopcy szybko organizują swą społeczność na wzór dorosłych. Zwołują zebranie

Jerome David Salinger – Buszujący w zbożu

Buszujący w zbożu to ten, który – bez względu na upływający czas – odbiera rzeczywistość przez pryzmat dziecięcej wrażliwości, będącej  jedynym lekarstwem na zepsucie świata dorosłych. Trzy dni żywota Holdena z Nowego Yorku Jeśli poproszono by mnie o wskazanie sceny literackiej, która urzeka ciepłem wzajemnej miłości bohaterów, spośród wielu możliwych wybrałabym tę, w której główny bohater „Buszującego w zbożu” tańczy ze swoją dziesięcioletnią siostrzyczką – Phoebe w jej sypialni. Zanim jednak dojdzie

Na wschód od Edenu – John Steinbeck

Opowieść w biblijnej ramie Na wschód od Edenu. Tytuł przywodzi na myśl biblijną historię o wygnaniu pierwszych rodziców z raju i historię ich syna – bratobójcy Kaina, który miał być tułaczem i zbiegiem na ziemi: „Kain odszedł od Pana i zamieszkał w kraju Nod, na wschód od Edenu” (Rdz 4,16). W tę ramę wpisuje się historia opowiedziana przez Johna Steinbecka. Historia Kaina i Abla powtarza się w rodzinie Trasków przez dwa pokolenia. W Stanach Zjednoczonych, w drugiej połowie XIX stulecia, w pobliżu

Platon – Obrona Sokratesa

Ta lektura jest ważna, bo… przybliża postać wybitnego ateńskiego filozofa – Sokratesa; stanowi przykład świetnie skonstruowanej mowy obrończej, ukazującej prawdziwe mistrzostwo  argumentacji i talent w ośmieszaniu przeciwnika; odsłania istotę odwiecznego konfliktu między ponadprzeciętną jednostką a resztą społeczeństwa; skłania do refleksji nad sensem życia i jego wartościami, jest tekstem uniwersalnym bez względu na czas i miejsce. Autor Platon (427347) – jeden z najwybitniejszych filozofów starożytności, uczeń i przyjaciel Sokratesa. W swoich

Ferdydurke – problematyka

Powieść zaczyna się od sytuacji absurdalnej. Józio w gimnazjum jest traktowany jak uczeń, jakby nikt nie widział w tym niczego dziwnego. Zaskakuje postawa samego bohatera. Zachował on świadomość dorosłego człowieka, a jednak bywa zaskakująco nieporadny, nie potrafi sobie poradzić w tej dziwnej sytuacji. Jak to interpretować? Podstawowym błędem popełnianym przy czytaniu powieści Gombrowicza jest próba logicznego interpretowania pokazanej tam rzeczywistości. Przyzwyczajeni do powieści realistycznych lub przynajmniej pokazujących zdarzenia w „normalny”

Czarodziejska góra Tomasza Manna

Znakomita powieść Thomasa Manna ze światowego kanonu wielkich powieści XX w. Znajdziesz się w centrum Europy, a jednocześnie z dala od niej, bo na wysokości dwóch tysięcy metrów w szwajcarskim Berghofie. Tam przeciętny inżynier z Hamburga spotka nieprzeciętnych kuracjuszy i od tej chwili inaczej spojrzy na świat. Czego można się spodziewać? magicznej, sennej atmosfery namiętności i erotyzmu zażartych dyskusji natłoku idei, teorii, programów Zanim zaczniesz czytać, ­zapamiętaj… Powieść Thomasa Manna była efektem dwunastoletniej pracy, którą rozpoczął po krótkim

Nana – Emil Zola

Powieść – wydana przez teoretyka i czołowego przedstawiciela francuskiego naturalizmu w roku 1880 – jest dziewiątą z cyklu Rougon-Macquartowie. Podtytuł cyklu brzmi: Historia naturalna i społeczna rodziny za Drugiego Cesarstwa. I rzeczywiście, ten utwór to coś więcej niż obraz błyskotliwej kariery i upadku słynnej paryskiej kurtyzany. To historia ekspansji rodów biednych i zdemoralizowanych, ich odwetu za wielowiekową pogardę sfer wyższych. To także historia upadku starych i niegdyś szanowanych rodzin szlacheckich,

Sto lat samotności Marqueza

Tego w powieści nie zabraknie: magii, przesądów i zabobonów, duchów, iście biblijnych plag. Jaki to gatunek? Saga rodzinna, ale jakże inna od typowej! Brat żeniący się z siostrą, siedemnastu braci przyrodnich i zawiłe relacje rodzinne – to na pewno nie jest typowa rodzina! Bracia noszą imiona: Jose Arcadio starszy, Aureliano młodszy. W końcu Aurelianów i Jose jest tylu, że można się pogubić.  Różne są ich natury, dziwactwa, przygody. Namiętności, jasnowidztwo,

Cudzoziemka – Maria Kuncewiczowa

Autorka Maria Kuncewiczowa (1895-1989) – jedna z czołowych przedstawicielek nurtu psychologiczno-obyczajowego we współczesnej prozie. Mieszkała w Paryżu, w Wielkiej Brytanii (prowadziła tam polski oddział Pen Clubu) i w USA, gdzie wykładała literaturę polską na uniwersytecie w Chicago. W 1968 roku powróciła do kraju i aż do śmierci mieszkała w Kazimierzu Dolnym. Właśnie tam, w dawnym domu pisarki, zwanym Kuncewiczówką, mieści się jej muzeum. Epoka W dwudziestoleciu międzywojennym bardzo ważnym nurtem był psychologizm – do tego nurtu zaliczymy np. Cudzoziemkę,