MOD MODERNIZM Młoda Polska
18 stycznia 1940 roku w okupowanej przez hitlerowców Warszawie znaleziono na ulicy bezdomnego nędzarza umarł nie odzyskawszy przytomności […] Czy uwierzycie, że owym bezdomnym żebrakiem, o którym tak niepoetycko pisze w swoim wierszu Tadeusz Różewicz był Kazimierz Przerwa-Tetmajer – niezwykle popularny w epoce modernizmu bard pokolenia dekadentów, bywalec galicyjskich salonów, obiekt uwielbienia wielu dam z towarzystwa? Jeden z kronikarzy barwnego życia cyganerii krakowskiej, Adam Grzymała-Siedlecki tak oto wspomina Tetmajera w
Chłopi – wielka epopeja Reymonta, dzięki której pisarz został uhonorowany literacką Nagrodą Nobla. Na pierwszym planie rozgrywają się dzieje rodziny Borynów i wsi polskiej – Lipiec. Chłopi Władysława Reymonta Fabułę dzieła można uporządkować, ujmując ją w trzech warstwach: Dzieje społeczności wiejskiej – w tym głównych bohaterów Rzecz dzieje się we wsi Lipce, bez konkretnego określenia czasu historycznego, choć pewne ślady wskazują na okres 20 lat po powstaniu styczniowym. Głównym bohaterem powieści są chłopi
Pamiętaj! – Staffa zwykło się nazywać poetą trzech pokoleń, gdyż w czasie swojego 79-letniego życia ogarnął Młodą Polskę, dwudziestolecie międzywojenne i współczesność (czasy powojenne). W tradycji polskiej poezji pozostał poetą klasykiem – jednym z najważniejszych XX wieku. I. Debiutował w epoce Młodej Polski (w 1901 r.) – i w tym okresie można w jego twórczości wyróżnić następujące prądy: Nietzscheanizm – tom Sny o potędze, aprobata filozofii Nietzschego, siły jednostki. Wyrazem
Epoka – właściwie trzy epoki. Debiutuje w Młodej Polsce, tworzy w dwudziestoleciu międzywojennym i długo po wojnie. Miejsce – Lwów – miasto dzieciństwa i studiów, Warszawa. Nurty W Młodej Polsce dekadentyzm i nietzscheanizm. Deszcz jesienny to sztandarowy przykład poetyki i myśli dekadenckiej – Kowal – filozofii silnej jednostki, woli mocy, siły człowieka. W międzywojniu – poezja codzienności, początek klasycyzmu. Współczesność – klasycyzm. Miejsce w polskiej literaturze Zwany poeta trzech pokoleń,
Młoda Polska to – po długim okresie pozytywistycznej niechęci do poezji – epoka wielkiego do niej powrotu. Początki modernizmu w Polsce wiązały się nie tylko z nowymi wyborami artystycznymi i konfliktami światopoglądowymi, lecz także społecznymi. Moderniści opowiadali się za poezją niezaangażowaną społecznie – za sztuką dla sztuki, kultem piękna i duchowości. Pozytywistyczny entuzjazm dla postępu i społeczno-biologicznej ewolucji pozostawał natomiast w sprzeczności z dekadencką postawą młodopolan przekonanych o wielkim kryzysie
Autor: Jan Kasprowicz Tytuł: Krzak dzikiej róży w ciemnych smreczynach – sonet I Rok publikacji: 1898 Cechy wiersza: stroficzny, ujęty w formę sonetu włoskiego, stąd klasyczna, zdyscyplinowana konstrukcja zgodna z regułami gatunku: dwie pierwsze strofy czterowersowe, dwie ostatnie trzywersowe i charakterystyczny dla sonetu regularny układ rymów okalających ( abba) wychodzących poza obręb strofy w ostatnich dwóch zwrotkach burzy/róży i parzystych ( cc ) zadumany/ściany. Typ liryki: opisowa, sytuacyjna (kreacja krajobrazu)
Obce mu były skandale i prowokacje, bliska literatura. W jej historii zapisał się jako jeden z największych polskich symbolistów. „Był całkiem nieprawdopodobnym zjawiskiem wśród całej tej kipiącej, wzgardliwej, szydzącej, dokuczliwej zgrai płytkich, wystrojonych i wymuskanych paniczyków […] Nawet jego autocharakterystyka pisana w 1899 roku, dosłownie tego samego miesiąca – maja, co własny życiorys spisany przez Przybyszewskiego, okazała się niezwykła przez swój kontrast. Kasprowicz – rzeczowy, skrótowy, prosty, szorstki. Przybyszewski – kokieteryjny, minoderyjny, rozgadany
Jan Kasprowicz tworzył przez parędziesiąt lat, zmieniając style i poetyki. W historii literatury przyjęło się więc dzielenie jego twórczości na trzy okresy. Okres pierwszy, tzw. społeczny W tym okresie poeta jest rzecznikiem skrzywdzonych i poniżonych. Sam pochodził z biednej rodziny chłopskiej i doświadczenia głodu czy poniżenia nie były mu obce. Tematem cyklu sonetów Z chałupy i obrazków Z chłopskiego zagonu są nędza i pełen cierpienia żywot chłopów. Cechy tekstów z tego okresu: doskonale uchwycone widoki rodzinnych Kujaw; migawkowo ukazane postacie
Powstanie Wesela związane jest z rzeczywistym weselem Lucjana Rydla z chłopką Jadwigą Mikołajczykówną, które miało miejsce w podkrakowskich Bronowicach 20 listopada 1900 r. Na tym weselu był także Wyspiański, który podczas całej zabawy bacznie obserwował gości i słuchał ich rozmów. Dramat powstawał od końca listopada 1900 r. do marca 1901 r. Można więc powiedzieć, że Wyspiański spisywał wrażenia na gorąco. Weselnicy Chłopi Uznają intelektualną wyższość inteligencji. Oczekują od inteligencji kierownictwa i opieki (Wernyhora powierza złoty róg Gospodarzowi). Żywo
Nad powieścią Chłopi Reymont pracował od roku 1899 do 1908. W latach 1902-1909 ukazywała się w odcinkach w Tygodniku Ilustrowanym. To prawdziwe arcydzieło, za które w 1924 r. pisarz otrzymał literacką Nagrodę Nobla. Na tle czterech pór roku Reymont przedstawił życie podłowickiej wsi w całej jego rozmaitości. W ramach jednego roku zamknął wszystko, co stanowi treść życia chłopów: pracę na roli i w obejściu, praktyki religijne, wesela, pogrzeby, wieczornice, zabawy w karczmie. W szeroką panoramę społeczno-obyczajową pisarz wplótł wątki
O ile w pozytywizmie poezja została zepchnięta na margines życia literackiego, a jej twórcy spotykali się z niechęcią krytyków i elity odbiorców, o tyle Młodą Polskę śmiało można nazwać epoką poezji. Według koncepcji utylitarystycznych pozytywizmu literatura miała przede wszystkim kształtować społeczeństwo, teksty miały nieść społecznie użyteczne przesłanie. Do tych zadań najlepiej nadawała się proza – ona więc królowała w poprzedniej epoce. Wraz z początkiem Młodej Polski w utworach literackich pojawiły
Co się dzieje? Ludzie bezdomni to dzieje społecznika – doktora Judyma, który jest człowiekiem szlachetnym i wrażliwym na biedę i nędzę społeczną. Sam pochodzi z nizin i pragnie poświęcić swoje życie leczeniu warstw niższych. Poświęca dla tej idei całą prywatność, także możliwość założenia domu, rodziny i małżeństwa z kobietą, którą kocha. Powieść Żeromskiego ukazuje też ówczesne społeczeństwo polskie, bolączki społeczne, strefy takie jak miasto i wieś, różne warstwy społeczne. Domy inteligentów, a więc także lekarzy, były najczęściej zamożne.
Rzut oka na biografię Władysław Stanisław Reymont urodził się 7 maja 1867 r. we wsi Kobiele Wielkie jako dziewiąte dziecko wiejskiego organisty. Jako trzynastolatek znalazł się w Warszawie, gdzie był uczniem krawieckim i uczęszczał do warszawskiej Szkoły Niedzielno-Rzemieślniczej (to wtedy uzyskał jedyne znane świadectwo potwierdzające zdobyte przez niego szkolne wykształcenie). Przez kilka kolejnych lat występował w wędrownych trupach aktorskich, pracował na kolei jako robotnik, nawiązał kontakty ze spirytystami. Z takimi
Pamiętaj! Staffa zwykło się nazywać poetą trzech pokoleń, gdyż w czasie swojego 79-letniego życia ogarnął Młodą Polskę, dwudziestolecie międzywojenne i współczesność (czasy powojenne). W tradycji polskiej poezji pozostał poetą klasykiem – jednym z najważniejszych XX wieku. Debiutował w epoce Młodej Polski (w 1901 r.) – i w tym okresie można w jego twórczości wyróżnić następujące prądy: Nietzscheanizm – tom Sny o potędze, aprobata filozofii Nietzschego, siły jednostki. Wyrazem tych poglądów
Deszcz jesienny O szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny I pluszcze jednaki, miarowy, niezmienny, Ddżdżu krople padają i tłuką w me okno… Jęk szklany… płacz szklany… a szyby w mgle mokną I światła szarego blask sączy się senny… O szyby deszcz dzwoni, deszcz dzwoni jesienny… Wieczornych snów mary powiewne, dziewicze Na próżno czekały na słońca oblicze… W dal poszły przez chmurną pustynię piaszczystą, W dal ciemną, bezkresną, w dal szarą
Kilka sztuk Zapolskiej weszło do klasycznego kanonu dzieł polskiej komedii. To Moralność pani Dulskiej z 1906 r., Ich czworo z 1907, Skiz z 1908. Przez wszystkie lata swojej aktywności pisarskiej Zapolska żyła w mieszczańskiej, urzędniczej Galicji. Stała się najwierniejszym „fotografem” tej specyficznej kultury. Z pasją obserwowała rozmaite przywary mieszczaństwa. Niekiedy nawet zarzucano jej nadmierny rozmach, zjadliwość, skłonność do przesady i deformującego przerysowania. Trzeba jednak przyznać, że miała niezrównany dar obserwacji, doskonałą pamięć
Obce mu były skandale i prowokacje, bliska literatura. W jej historii zapisał się jako jeden z największych polskich symbolistów. „Był całkiem nieprawdopodobnym zjawiskiem wśród całej tej kipiącej, wzgardliwej, szydzącej, dokuczliwej zgrai płytkich, wystrojonych i wymuskanych paniczyków […] Nawet jego autocharakterystyka pisana w 1899 roku, dosłownie tego samego miesiąca – maja, co własny życiorys spisany przez Przybyszewskiego, okazała się niezwykła przez swój kontrast. Kasprowicz – rzeczowy, skrótowy, prosty, szorstki. Przybyszewski – kokieteryjny, minoderyjny, rozgadany
Władysław Stanisław Reymont to znakomity epik, mistrz sztuki powieściowej czerpiący z tradycji wielkich realistów. I – podobnie jak Żeromski – pisarz obdarzony niepospolitym zmysłem obserwacji. Zanim ugruntował swoją pozycję jako pisarz, wykonywał przeróżne prozaiczne zawody, mające niewiele wspólnego z literaturą. Koleje jego życia – barwne i nierzadko niezwykłe – to materiał na ciekawą powieść biograficzną. Był synem organisty ze wsi Kobiele Wielkie, gruntownego wykształcenia nigdy nie zdobył. Braki w wiedzy
Dla swojego pokolenia był niekwestionowanym autorytetem moralnym. Nazywano go sumieniem narodowym, ostatnim wajdelotą, pisarzem, który rozdrapywał rany polskie, aby się nie zabliźniły błoną podłości. Urodził się w 1864 roku w zubożałej rodzinie szlacheckiej zamieszkałej na Kielecczyźnie. Z domu wyniósł kult dla tradycji patriotycznych. Uczył się najpierw w kieleckim gimnazjum, potem rozpoczął studia weterynaryjne w Warszawie, których nie ukończył z przyczyn materialnych. Utrzymywał się głównie z korepetycji. Był też guwernerem w zamożnych
Co się dzieje? Gabriela Zapolska ukazuje w sztuce schemat moralności mieszczańskiej. Akcja rozgrywa się w kręgu małego, rodzinnego skandaliku. Pani Dulska, która trzyma w garści swoją mieszczańską rodzinkę (dwie dorastające córeczki Hesię i Melę, syna Zbyszka i męża – „niemego”, niemrawego i zawojowanego ze szczętem Dulskiego), przymknęła oko na romans syna ze służącą Hanką, wolała bowiem, by grzeszył w domu, niż włóczył się poza domem. Efekt okazał się przykry – Hanka zaszła w ciążę. Zbyszek uniósł się honorem,
