ŻiT Żeromski
Wierna rzeka jest popularną powieścią, w której Żeromski przywołuje wątek powstania styczniowego i ukazuje na tle wydarzeń historycznych romantyczną miłość dwojga ludzi z różnych sfer. Fabuła powieści jest nieco melodramatyczna – do zaściankowego dworku o nazwie Niezdoły przyczołgał się ranny powstaniec, który cudem uniknął śmierci nie tylko z rąk wroga, lecz także ze strony niechętnie nastawionych chłopów polskich. W Niezdołach pozostała tylko panienka – zubożała szlachcianka Salomea Brynicka i jej wierny sługa – inni poszli do
Czy pamiętasz jak na początku powieści, w Paryżu, Judym spotyka Natalię i Joasię i razem oglądają rzeźbę Wenus z Milo? Rozmawiają potem w tramwaju o innym dziele sztuki: płótnie Puvisa de Chavannes’a pt. Biedny rybak. Obraz przedstawia ubogiego rybaka w nędznym odzieniu, jego żonę i dziecko – w przestrzeni, którą można nazwać uniwersalną, ponadczasową. Judym przypomina sobie, jak oglądał to dzieło w galerii, jak wzruszali się nim ludzie, jak malarz potrafił zarysować degradację człowieka. Z pewnością obraz i na Judymie wywarł wielkie
Sytuacja tragiczna następuje wtedy, kiedy człowiek musi dokonać wyboru między dwoma racjami – i każda jego decyzja będzie niekorzystna. Słowem – czego by nie wybrał – tak i tak będzie źle. Judym rzeczywiście musi dokonać takiego wyboru – przynajmniej według własnego mniemania. Stoi przed decyzją: albo zwiąże się z Joasią, założy dom i będzie wiódł szczęśliwe życie – albo poświęci się całkowicie pracy społecznej, bezinteresownemu niesieniu pomocy biedocie Zagłębia. Obie możliwości wykluczają się –
Jaki jest rodowód dziewiętnastowiecznej inteligencji? W przeważającej części wywodzi się z ziemiaństwa, czasami nieco zubożałego, ale rzadko z rodzin naprawdę biednych. Domy inteligentów, a więc także lekarzy, były najczęściej zamożne. Jak w takim otoczeniu czuł się Tomasz Judym, ubogi syn szewca pijaka, który skończył studia dzięki finansowej pomocy ciotki? Miał dwie drogi: albo szybko zapomnieć o swoim pochodzeniu, albo dołączyć do grona szaleńców marzących o zasypaniu przepaści między bogatymi a biednymi. Bohater Ludzi bezdomnych wybiera tę drugą
Znajdujemy się w kręgu problematyki powstania styczniowego – lecz także w kręgu tematów nierówności społecznej, symbolizmu i naturalizmu. Treść opowiadania jest krótka: powstaniec Winrych wiezie broń dla oddziału partyzantki. Napotyka oddział Moskali – scena kończy się opisem strasznej śmierci powstańca. Lecz Winrych – Moskale to nie jest jedyna relacja osób w utworze. Gdy powstaniec jest już zabity, a koń raniony, nadchodzi okoliczny ubogi chłop. I tu dopiero jesteśmy świadkami narodowej tragedii: chłop Polak ściąga z powstańca Polaka
Słynne są trzy koncepcje naprawy kraju zawarte w powieści Żeromskiego, która ma przede wszystkim wymiar polityczny. Rzeczywistość młodego państwa rozczarowała wielu, którzy czekali na odzyskanie niepodległości. Do grona krytyków należał także Żeromski. Oto trzy programy zaprezentowane w powieści: Wizja szklanych domów. Tę idealistyczną koncepcję głosił ojciec Cezarego – stary Baryka. Opowiadał o Polsce jako o krainie dobrobytu, w której robotnicy mieszkają w estetycznych, higienicznych, ciepłych – szklanych domach. Tę szklaną arkadię zamieścił Żeromski w powieści nie bez
Jego zdaniem – tak. Ale istnieją badacze, którzy twierdzą, że gdyby na miejscu Joasi była Natalia (panna o charakterystyce nieco bardziej nacechowanej erotyzmem) – Judym nie byłby tak pewien swoich racji. Gdyby naprawdę kochał Joasię – nie mógłby bez niej żyć, nie mówiąc o pracy. Tym samym rozwiązanie, które proponuje Żeromski, wydaje się ideologiczne i nienaturalne. Ten szczęśliwy dom, idyllicznie zarysowany w marzeniach, mógł dawać siłę do niesienia pomocy innym. A cóż może dać innym
Ludzie bezdomni są powieścią modernistyczną i gatunkowo różnią się ogromnie od modelu powieści dziewiętnastowiecznej w wydaniu Elizy Orzeszkowej, Henryka Sienkiewicza, a nawet Bolesława Prusa. Oto cechy nowej powieści: Brak tu zwartej, rygorystycznej kompozycji – akcja nie składa się z wydarzeń związanych zasadą: przyczyna–skutek. Czytając dzieje Judyma, obserwujemy sceny utrwalające dany moment z życia, a łączy je biografia bohatera. Oto: Judym w Paryżu, Judym w Warszawie, Judym w Cisach, Judym w Zagłębiu. Jest to luźna kompozycja fabuły – można powiedzieć budowa
Tomasz Judym, główny bohater młodopolskiej lektury – Ludzi bezdomnych. W polskiej kulturze bardzo ważny – stał się uosobieniem idealizmu i społecznikostwa w naszej literaturze i świadomości. Jego nazwisko – Judym – oznacza społecznika, kogoś, kto dla idei społecznej odrzuca własne szczęście. Kim był – osadź postać w konkretnych realiach (musisz je zapamiętać) Tomasz Judym to młody lekarz wywodzący się z rodziny proletariackiej, syn szewca, pijaka. Wychowanie i wykształcenie zdobył
Proza Stefana Żeromskiego Opowiadania Doktor Piotr, Siłaczka, Zmierzch, Rozdzióbią nas kruki, wrony… Syzyfowe prace – o dojrzewaniu Marcinka Borowicza do patriotyzmu. Ludzie bezdomni – o dziejach doktora Judyma. Popioły – panoramiczna powieść historyczna o epoce Napoleona. Dzieje grzechu – śmiała, jak na owe czasy, opowieść o Ewie Pobratyńskiej. Róża, Sułkowski – dramaty. Uroda życia – powieść o miłości i patriotyzmie Piotra Rozłuckiego. Wiatr od morza – napisana już po odzyskaniu niepodległości historia walki o Pomorze. Wierna
Oczywiście, że tak. Nie jest to jedyny motyw tematyczny utworu, lecz chyba najważniejszy. Spójrzmy na świat przedstawiony, zrekonstruowany w powieści przez Żeromskiego. Oparty jest na kontraście i odzwierciedla faktyczne antynomie społeczne Polski przełomu wieków XIX i XX. Oto z jednej strony poznajemy Warszawę inteligencką – salony lekarzy warszawskich, bogactwo, wręcz przepych, organizowane przyjęcia, piękne stroje i wykwintne maniery tego środowiska. Z drugiej strony natychmiast przenosimy się na tereny biedoty – oto ulica Ciepła i Krochmalna, oto
