Co się dzieje w świecie bajek Krasickiego? Różnice i podobieństwa pomiędzy bajkami La Fontaine’a i Krasickiego.
Cechy bajek Krasickiego
- Świat przedstawiony jest miniaturą rzeczywistego. Dzieje się tak za sprawą skrótu, redukcji opisu, kondensacji znaczeń.
- Osoby, zdarzenia zestawiane są kontrastowo (wilk – owca, szczur – kot itd.).
- Postacie i sceny bywają alegoryczne, tzn. są jasnymi dla wszystkich, powszechnie odczytywanymi symbolami np.: lis = chytrość, klatka = niewola, paw = pycha itd.
- Występują w nich postacie typowe, reprezentanci danych postaw: dewotka, kulawy, ślepy, głupi itd.
- W wielu bajkach zwierzęta zastępują ludzi.
- Postawy, cechy, refleksje ujęte w bajkach są uniwersalne, pasują do każdych czasów i różnych narodów.
Różnice i podobieństwa pomiędzy bajkami La Fontaine’a i Krasickiego.
Jego bajki są dramatem, który pozwala odczuć czytelnikowi również magiczność otaczającej go przyrody. La Fontaine potrafi wzruszać się nad losem „biedaczki” kuropatwy, co nie dostrzegła „drapieżnika o okrutnych szponach” lub „biedaczka” szczura zdradzonego przez perfidną żabę i pożartego przez kanię.
Nie ma w bajkach moich wdzięku ani zwięzłości Fedra; są to przymioty, którym zadość uczynić nie potrafi. Ale nie mogąc go naśladować w tym kierunku, starałem się natomiast urozmaicić treść bardziej, aniżeli on to uczynił.
La Fontaine, Bajki
Krasicki, wręcz przeciwnie, był człowiekiem, który twardo stąpał po ziemi. Mało kto potrafił tak dbać o swoją karierę. Nie był marzycielem.
- Krasicki to moralista i psycholog, który obserwuje człowieka, społeczeństwo, często z wyrozumiałym uśmiechem, ale zawsze z bezlitosną trzeźwością. Jego bajki są jasne i ścisłe jak dowód matematyczny.
- Krasicki stał się doskonałym uczniem La Fontaine’a, którego podziwiał za jego prawdziwość, czyli prawdopodobieństwo i naturalność. Naśladuje jego technikę literacką – swobodę, lekkość tonu – ale jednocześnie wprowadza własne wyznaczniki – jasność i zwięzłość. Nawet jeśli wątki są zapożyczone, forma pozostaje oryginalna i rozpoznawalna na pierwszy rzut oka. Dba o elegancję i logikę, co wiąże się z jak największą zwięzłością, ale unika oschłości i szorstkości.
- Oryginalność Krasickiego polega na sposobie wykorzystania motywów: unika rozwlekłości, wyostrza i wysubtelnia pointę, wprowadza indywidualną barwę uczuciową, precyzuje rytm, dynamizuje akcję, mistrzowsko operuje paralelizmem i kontrastem.
- Krasicki posługuje się w bajkach zwierzętami, aby przedstawić człowieka. Ale nie jest to już tak emocjonalny stosunek do świata zwierząt jak u La Fontaine’a. „Wszystkie owce głupie” stwierdza z pogardą o owcach, które popełniły głupstwo – wyciągnęły wilka z dołu, a on je „pojadł, pogryzł, podusił”. Krasicki potrafi przedstawić przerażające wręcz obrazki walki o byt.
Zapamiętaj!
- Bajka epigramatyczna – jej istotą jest trafna pointa, refleksja o świecie, bajka zaś ma być bardzo zwięzła, skrótowa, pozbawiona opisów czy rozbudowanej fabuły.
- Bajka narracyjna – może mieć dłuższą formę, rozbudowaną narrację, nakreślone cechy postaci – jak sama nazwa wskazuje, w tej bajce ważną rolę odgrywa opowiadanie, co się wydarzyło.
- Bajka zwierzęca – to właśnie ta najbardziej rozpowszechniona, w której bohaterami są zwierzęta: lis, kruk, owca, wilk. Oczywiście pozornie, bowiem reprezentują one typy i cechy ludzkie.
Zobacz:
Refleksja o naturze człowieka w bajkach Ignacego Krasickiego
Sformułuj morały bajek Ignacego Krasickiego. Jaką wartość mają we współczesnej rzeczywistości?