Jakie motywy literackie wykorzystane w Tangu Sławomira Mrożka i odwołania literackie możesz przywołać?
Ten krótki, burzliwy, a nawet zabawny dramat w trzech aktach – odwołuje się do bogatej tradycji literackiej i pełną garścią czerpie z jej motywów, przekształca je, rozwija i znajduje nowe sensy.
- Odwołuje się Tango do Wesela Stanisława Wyspiańskiego – z podobną opozycją inteligencja-lud, z motywem symbolicznego tańca, a nawet motywem ślubu – kulminacyjnego punktu akcji, czy też pretekstu do refleksji głębszych.
- Odwołuje się Tango do Dziadów Adama Mickiewicza – konstrukcją Artura na wzór bohatera romantycznego, z jego jednostkową walką i nieszczęśliwą miłością oraz pragnieniem „rządu dusz”.
- Nawiązuje Tango do Szewców Stanisława Witkiewicza – podobną tematyką: analizą zjawiska rewolucji i pesymistycznym proroctwem jej finału. Tak jak tu zwycięża Edek – tak w Szewcach prymitywny Hiper Robociarz.
Wtopione w dramat Mrożka zostały natomiast następujące motywy:
- motyw ślubu (wesela). Silny w naszej literaturze: zaistniał w Panu Tadeuszu Mickiewicza, w Zemście Aleksandra Fredry, w Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej, w Weselu Stanisława Wyspiańskiego, Chłopach Reymonta, w Ślubie Witolda Gombrowicza;
- motyw buntu – charakterystyczny dla epoki romantyzmu, ale przecież także w buncie młodych pozytywistów (Witold Korczyński w Nad Niemnem), w Moralności pani Dulskiej (Zbyszek) Gabrieli Zapolskiej, w Młodej Polsce – bunt szatana w poezji Tadeusza Micińskiego itd.;
- motyw rodziny. Jej mieszczański portret obserwowaliśmy w Moralności pani Dulskiej Zapolskiej, u Witkacego – W małym dworku, wreszcie w postaci nowoczesnych Młodziaków w Ferdydurke Witolda Gombrowicza. Motyw rodziny eksploatowała Zofia Nałkowska w Granicy, Maria Dąbrowska w Nocach i dniach. W Tangu pojawia się w nowej wersji – jako teren przemian i przedmiot refleksji.
- motyw tańca. Taniec okazał się ważny w polskiej literaturze. Taniec chocholi w Weselu odgrywa rolę symboliczną i podobną jak w Tangu – obrazuje w finale uśpienie, niemoc, letarg narodu. Inaczej w Panu Tadeuszu – tam polonez wyraża zgodę narodową i optymistyczne spojrzenie w przyszłość. Jeszcze inny taniec to walc – wykorzystany przez Czesława Miłosza jako osnowa wiersza o tym tytule – walc z sylwestra 1910 roku, który stanie się bodźcem do proroczych wizji. A u Mrożka: tango – argentyński taniec, który w dobie międzywojennej zawojował Europę, lecz przez długi czas uznawano go za tandetny, a nawet nieprzyzwoity.
Powyższe motywy i nawiązania do tradycji literatury, pomysłowość w rozbudowaniu i uniezwykleniu starego schematu romansowego, zastosowanie groteski i parodii – stanowią o wartości Tanga i jego pozycji w polskiej literaturze.
Zobacz:
Tango Sławomira Mrożka – uniwersalna problematyka ukryta pod maską groteski
Do jakich utworów nawiązuje Tango Mrożka i jaki jest sens tytułu dramatu?
Tango Sławomira Mrożka – uniwersalna problematyka ukryta pod maską groteski