Scharakteryzuj krótko style romański i gotycki.
Odpowiedź:
- Styl romański to styl wcześniejszego średniowiecza. Budowle romańskie są kopulaste, ciężkie, masywne. Gmachy projektowane są na planie krzyża. Przykładem jest kościół w Tumie pod Łęczycą.
- Styl gotycki kojarzy się ze strzelistymi, smukłymi katedrami, których wnętrza były pełne światła. Okna ozdabiano witrażami. Przykładem może być katedra w Chartres.
Co się zdarzyło w: 476, 1450, 1453, 1492 r.?
Odpowiedź:
• 476 – upadek cesarstwa zachodniorzymskiego; to umowny początek średniowiecza
• 1450 – wynalezienie druku przez Johanna Gutenberga
• 1453 – upadek Konstantynopola
• 1492 – odkrycie Ameryki przez Krzysztofa Kolumba
Wytłumacz następujące pojęcia: uniwersalizm, teocentryzm, danse macabre.
Odpowiedź:
- Uniwersalizm średniowieczny to formacja kulturowa dominująca w Europie. Uniwersalizm wyrastał z teocentryzmu, a jego podstawę stanowiła instytucja Kościoła. Wspólnota narodów średniowiecznej Europy nie sprowadzała się jednak tylko do wspólnoty wiary i moralności – Kościół był nie tylko instytucją religijną, lecz również polityczną, intelektualną i kulturalną. Dodatkowym elementem łączącym narody europejskie była łacina – język Kościoła, ale także elit intelektualnych i politycznych.
- Teocentryzm – pogląd, według którego Bóg jest naczelną wartością i powinien stanowić punkt odniesienia wszystkich działań i dążeń człowieka.
- Danse macabre – czyli taniec śmierci, motyw występujący w sztukach plastycznych i w literaturze późnego średniowiecza. Ten motyw ukazuje upersonifikowaną śmierć tańczącą z ludźmi należącymi do różnych stanów: duchownymi, książętami, żebrakami, chłopami itd. Takie dzieła miały przypominać ludziom, że śmierć jest nieunikniona i czeka każdego. W XV w. śmierć była przedstawiana jako rozkładające się zwłoki, od XVI w. Ukazywano ją jako szkielet.
Wymień trzy najważniejsze wzorce parenetyczne epoki średniowiecza. Podaj po cztery cechy każdej z postaci i po dwa przykłady takich bohaterów.
Odpowiedź:
- Władca
Przykłady: Karol Wielki, Bolesław Chrobry
Cechy: sprawiedliwość, waleczność, miłosierdzie dla poddanych, mądrość
- Święty
Przykłady: św. Aleksy, św. Szymon Słupnik
Cechy: pobożność, skłonność do umartwień, pokora, obojętność na uroki życia doczesnego
- Rycerz
Przykłady: Roland, Lancelot
Cechy: odwaga, honor, męstwo, wierność kodeksowi rycerskiemu i władcy
Wielki testament François Villona to jeden z najznakomitszych utworów późnego średniowiecza. Podaj trzy argumenty potwierdzające, że to dzieło zasłużyło na wieczną sławę.
Odpowiedź:
- Jest to utwór o wysokim poziomie artystycznym – zawiera ballady, ronda, liczba wersów w strofach jest zgodna.
- Dzieło jest obrazem epoki; przybliża sceny zabaw i rozrywek, ówczesne karczmy, stroje, obyczaje, a także obraz paryskiego półświatka i nocnego życia: prostytutki, złodziejów, rzezimieszków itd.
- Jest to dzieło o charakterze refleksyjno-filozoficznym. Ponadto pojawiają się w nim popularne w epoce toposy, np. topos ubi sunt.
Co to jest hagiografia?
Odpowiedź:
Hagiografia są to żywoty świętych, zjawisko ściśle związane z chrześcijańskim kultem świętych. Za pierwsze dzieło hagiograficzne uważany jest Żywot św. Antoniego spisany przez św. Atanazego w IV w. Życiowa mądrość i postawa przedstawione w żywotach miały być dla chrześcijan wzorem do naśladowania. Żywoty świętych były podstawowym gatunkiem chrześcijańskiej moralistyki. Najsłynniejszym przykładem średniowiecznej hagiografii jest Złota legenda Jacopo da Voragine.
Zobacz:
https://aleklasa.pl/liceum/c155-powtorka-z-epok-literackich/c159-sredniowiecze/1-charakterystyka-sredniowiecza
https://aleklasa.pl/liceum/c155-powtorka-z-epok-literackich/c159-sredniowiecze/sredniowiecze-w-polsce
