Scharakteryzuj środki stylistyczne w sonetach Sępa-Szarzyńskiego, ilustrując je przykładami z wybranych tekstów.

  • Zacznijmy od najprostszych – epitetów. Na przykład „bojowanie byt nasz podniebny”, „srogi ciemności hetman”, „straszliwy bój”, „wieczna i prawa piękność”, „prośby płaczliwe”. Zwróć uwagę na ilość tych epitetów, a także na ich budowę, wiele z nich jest jednocześnie metaforami. Epitety u Sępa są również często rozbudowane, wieloczłonowe.
  • Oksymorony – typowy chwyt baroku. Jest to zestawienie dwóch wyrazów o przeciwstawnych znaczeniach, tworzą one paradoks, czyli nową jakość znaczeniową. Przykłady: „rządne błądzenie”, „zgodne spory”. Poprzez oksymorony barokowi twórcy starali się uchwycić istotę tajemnicy świata.
  • Rozwinięciem oksymoronów są antytezy, czyli zdania o przeciwstawnym znaczeniu. Na przykład:
    Pokój – szczęśliwość, ale bojowanie
    Byt nasz podniebny”;„Bo naszę chciwość od swej szczęśliwości
    Własnej (co Bogiem zowiemy) odwodzą
    Niestałe dobra. O, stokroć szczęśliwy,
    Który tych cieniów w czas zna kształt prawdziwy!
  • Antytezy tworzą zarazem paradoksy, czyli twierdzenia wewnętrznie sprzeczne, obliczone na zadziwienie, zszokowanie czytelnika.
  • W przytoczonej powyższej strofie odnajdziesz również tak zwaną parentezę, czyli wtrącenie w nawiasie.
  • Przerzutnie – jest to rozłożenie treści zdania na więcej niż jeden wers, zdanie może kończyć się w połowie wersu następnego. Na przykład:
    Pokój szczęśliwość. Ale bojowanie
    Byt nasz podniebny.
    Przerzutnie są charakterystyczne dla poezji intelektualnej. Tak skonstruowana wypowiedź wymaga od czytelnika skupienia uwagi i śledzenia toku myśli autora.

Podsumuj

Poezja Sępa jest intelektualna, kunsztowna, ma wyrafinowaną formę. Sęp często wykorzystuje chwyty barokowego konceptyzmu, typowa dla tej epoki jest również gwałtowność wyrazu, dramatyczne napięcie i użycie wyrafinowanych konstrukcji stylistycznych.

Zobacz:

Mikołaj Sęp Szarzyński – biografia

Sonety Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego

Środki stylistyczne

Zastanów się, jakie cechy renesansowe, a jakie barokowe dostrzegasz w poezji Sępa Szarzyńskiego.

Scharakteryzuj relację człowiek – Bóg w twórczości Mikołaja Sępa Szarzyńskiego

Dlaczego możemy stwierdzić, że sonety Mikołaja Sępa Szarzyńskiego ukazują manichejski obraz świata?

Jan Kochanowski i Mikołaj Sęp Szarzyński żyli w tym samym czasie. Czy tak samo postrzegali Boga, człowieka, świat?

Poezja Mikołaja Sępa Szarzyńskiego

Porównaj twórczość Jana Kochanowskiego i Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego

Jaki był krąg zainteresowań Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego?