Scharakteryzuj środki stylistyczne w sonetach Sępa-Szarzyńskiego, ilustrując je przykładami z wybranych tekstów.
- Zacznijmy od najprostszych – epitetów. Na przykład „bojowanie byt nasz podniebny”, „srogi ciemności hetman”, „straszliwy bój”, „wieczna i prawa piękność”, „prośby płaczliwe”. Zwróć uwagę na ilość tych epitetów, a także na ich budowę, wiele z nich jest jednocześnie metaforami. Epitety u Sępa są również często rozbudowane, wieloczłonowe.
- Oksymorony – typowy chwyt baroku. Jest to zestawienie dwóch wyrazów o przeciwstawnych znaczeniach, tworzą one paradoks, czyli nową jakość znaczeniową. Przykłady: „rządne błądzenie”, „zgodne spory”. Poprzez oksymorony barokowi twórcy starali się uchwycić istotę tajemnicy świata.
- Rozwinięciem oksymoronów są antytezy, czyli zdania o przeciwstawnym znaczeniu. Na przykład:
Pokój – szczęśliwość, ale bojowanie
Byt nasz podniebny”;„Bo naszę chciwość od swej szczęśliwości
Własnej (co Bogiem zowiemy) odwodzą
Niestałe dobra. O, stokroć szczęśliwy,
Który tych cieniów w czas zna kształt prawdziwy!
- Antytezy tworzą zarazem paradoksy, czyli twierdzenia wewnętrznie sprzeczne, obliczone na zadziwienie, zszokowanie czytelnika.
- W przytoczonej powyższej strofie odnajdziesz również tak zwaną parentezę, czyli wtrącenie w nawiasie.
- Przerzutnie – jest to rozłożenie treści zdania na więcej niż jeden wers, zdanie może kończyć się w połowie wersu następnego. Na przykład:
Pokój szczęśliwość. Ale bojowanie
Byt nasz podniebny.
Przerzutnie są charakterystyczne dla poezji intelektualnej. Tak skonstruowana wypowiedź wymaga od czytelnika skupienia uwagi i śledzenia toku myśli autora.
Podsumuj
Poezja Sępa jest intelektualna, kunsztowna, ma wyrafinowaną formę. Sęp często wykorzystuje chwyty barokowego konceptyzmu, typowa dla tej epoki jest również gwałtowność wyrazu, dramatyczne napięcie i użycie wyrafinowanych konstrukcji stylistycznych.
Zobacz:
Sonety Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego
Zastanów się, jakie cechy renesansowe, a jakie barokowe dostrzegasz w poezji Sępa Szarzyńskiego.
Scharakteryzuj relację człowiek – Bóg w twórczości Mikołaja Sępa Szarzyńskiego
Dlaczego możemy stwierdzić, że sonety Mikołaja Sępa Szarzyńskiego ukazują manichejski obraz świata?
Porównaj twórczość Jana Kochanowskiego i Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego