Odwołując się do literatury różnych epok, pokaż, że miłość może być w ludzkim życiu siłą budującą i niszczącą.
Przykładowy wstęp
Kto z nas nie marzy o miłości? Wydaje się nam, że dopiero to uczucie pozwala człowiekowi poczuć się naprawdę szczęśliwym. W życiu doświadczamy jednak, że miłości zwykle towarzyszy dawka cierpienia lub chociażby niepewności – może to właśnie to przesądza o jej uroku? Miłość uskrzydla i rani, niszczy i buduje – tę prawdę musimy zaakceptować, co nie znaczy, że trzeba się jej biernie poddać. Myślę, że przeżywając nawet największe uniesienia, powinniśmy od czasu do czasu spróbować spojrzeć na nasze uczucie jak ktoś obcy, stojący z boku, żeby zobaczyć, czy między jego pozytywnymi i negatywnymi stronami panuje względna równowaga. To bardzo trudne, ale miłość jest naprawdę ogromną potęgą i gdy zupełnie wymknie się spod naszej kontroli, może zniszczyć nam życie, pozbawić je sensu – po prostu zniszczyć nas. O tym właśnie przekonuje literatura.
Proponowane rozwinięcie tematu
I Potęga i siła miłości
- mit o Orfeuszu i Eurydyce
- Biblia (Nowy Testament – List św. Pawła do Koryntian)
- Dzieje Tristana i Izoldy oraz Romeo i Julia Williama Szekspira – miłość przekracza śmierć
II Miłość budująca
1. Wzbogaca nas wewnętrznie:
- staje się źródłem twórczego natchnienia, a ukochana – muzą – Petrarka: Sonety do Laury, Dante: Boska Komedia;
- uwrażliwia na piękno przyrody – Juliusz Słowacki: W Szwajcarii, Adam Asnyk: Między nami nic nie było;
- czyni zdolnym do pomocy i poświęcenia – mit o Tezeuszu i Ariadnie, Giovanni Boccaccio Sokół – nowela z Dekameronu;
- pomaga przetrwać trudne chwile – Krzysztof Kamil Baczyński: liryki dedykowane Basi, Zbigniew Herbert Dwie krople.
2. Pozwala założyć szczęśliwą rodzinę:
- Mikołaj Rej: Żywot człowieka poczciwego
- Jan Kochanowski: Pieśń X z Ksiąg wtórych [„(…) Żona uczciwa – ozdoba mężowi”]
- Eliza Orzeszkowa: Nad Niemnem (legenda o Janie i Cecylii, Justyna i Jan)
III Miłość niszcząca
1. Wypala ludzką psychikę:
- nieodwzajemniona – jest źródłem bólu i udręki – Jan Kochanowski: Pieśń XXIII z Ksiąg pierwszych, Adam Mickiewicz: Do M***, Bolesław Prus: Lalka;
- wzgardzona prowadzi do kompleksów i nerwic – Maria Kuncewiczowa: Cudzoziemka. W ekstremalnej postaci może nawet wywołać obłęd – Adam Mickiewicz: IV część Dziadów.
2. Unicestwia życie:
- staje się źródłem zbrodni – George Byron: Giaur, Adam Mickiewicz: Pan Tadeusz;
- prowadzi do samobójstw – Johann Wolfgang Goethe: Cierpienia młodego Wertera, Lew Tołstoj: Anna Karenina, Anka Kowalska: Pestka.
3. Wybujały, niekontrolowany seksualizm jest powodem społecznego odrzucenia – Władysław Reymont: Chłopi (postać Jagny).
.
Przykładowe zakończenie
Miłość jest jednym z nielicznych motywów literackich, które przewijają się przez utwory wszystkich epok. Nawet ascetyczne, odwrócone od świeckich spraw średniowiecze pozostawiło po sobie parę słynnych kochanków: Heloizę i Abelarda. W literaturze częściej niż w życiu spotykamy skrajne nastawienia do miłości. Zakochani szczęśliwie zdają się żyć wyłącznie uczuciem jak „zielony Konstanty” i „srebrna Natalia” z wiersza Gałczyńskiego, a pogrążeni w niszczącej namiętności stawiają wszystko na jedną kartę i nie obawiają się nawet śmierci (Anna Karenina czy Agata z Pestki).
Ale pisarze i poeci nie podsuwają nam zniekształconego obrazu miłości. Wybierają sytuacje graniczne, bo to właśnie one najwięcej mówią o psychice człowieka, najpełniej ilustrują siłę jego uczuć, z drugiej zaś strony przyciągają uwagę czytelników i budzą ich największe emocje. Z Nocy i dni bardziej zapamiętujemy egzaltowaną, nierealną miłość Barbary do Toliboskiego niż troskę i uczucie okazywane żonie przez Bogumiła, w Cudzoziemce neurotyczna miłość Róży do Michała spycha w cień spokojną, pełną oddania miłość Adama Żabczyńskiego.
Zaletą literackich portretów miłości jest także i to, że oprócz dostarczania wzruszeń mogą stać się dla nas życiową lekcją i przestrogą. Trudno uchronić się przed miłosnym cierpieniem, ale refleksja nad losem książkowych bohaterów niekiedy pomaga przetrwać…
Zobacz: