• Był poetą i publicystą, jednym z najważniejszych twórców polskiego oświecenia.
  • Przez współczesnych mu nazywany był księciem poetów.
  • Był autorem Hymnu do miłości ojczyzny, który przez długie lata, zwłaszcza w czasie zaborów, pełnił rolę hymnu narodowego.
  • Był autorem Mikołaja Doświadczyńskiego przypadków, pierwszej polskiej nowożytnej powieści.
  • W swoich utworach realizował postulaty epoki: kształcenie społeczeństwa, propagowanie ideału człowieka oświeconego, piętnowanie pewnych zachowań i prostowanie systemu wartości.
  • Był twórcą gorzkim czy śmiesznym? Gorzkim i śmiesznym – z jego śmiesznych bajek wyłania się przecież dość przerażająca wizja świata, którym rządzi prawo silniejszego, a uprzywilejowaną pozycję mają cwaniacy, bezwzględne chamy, kłamcy.
  • Talent literacki łączył z błyskotliwym dowcipem i precyzyjnym językiem.
  • Świetnie operował ironią i parodią.
  • W swoich pismach publicystycznych i dziełach literackich propagował reformy i postęp.

.

Uwaga autor pierwszej polskiej powieści nowożytnej

Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki to pierwsza polska powieść nowożytna (1776). Łączy w sobie elementy różnych typów ówczesnej prozy: powieści o dojrzewaniu, powieści podróżniczej, satyryczno-obyczajowej, utopijnej. Ukazane są w niej losy przeciętnego polskiego szlachcica (uwaga, bohater nosi nazwisko znaczące!), którego najrozmaitsze przygody, a zwłaszcza pobyt na wyspie Nipu, doprowadzają do tego, że zostaje zupełnie nieprzeciętnym, prawym i dojrzałym człowiekiem. Wątek przygodowy splata się tu, jakżeby inaczej, z dydaktyką.

Uwaga, autor hymnu!

Hymn do miłości ojczyzny został opublikowany w 1774 r. w Zabawach Przyjemnych i Pożytecznych. Ten utwór powstał w czasach niewoli i zagrożenia bytu narodowego – nawiązaniem do rozbiorów są „pęta” i „więzy”. Każda ofiara złożona na ołtarzu ojczyzny przynosi chlubę. W tak trudnych czasach ofiarę powinien ponieść każdy obywatel.

Hymn… jest przykładem liryki patriotycznej czasów niewoli.
Skojarz ze zjawiskami i nurtami epoki

  • Klasycyzm
    Główny prąd literacki i kulturowy oświecenia. Rozkwit klasycyzmu przypada na czasy stanisławowskie, czyli rządy Stanisława Augusta Poniatowskiego. Ośrodkiem klasycyzmu jest Warszawa, a najważniejszymi pismami, propagującymi jego idee są: Monitor oraz Zabawy Przyjemne i Pożyteczne.
  • Uczyć, bawiąc
    Jedno z ważnych haseł epoki. Twórcy oświeceniowi starali się umoralniać czytelnika, skłaniać do zastanowienia nad samym sobą i społeczeństwem, w którym żyje, a zarazem go trochę rozbawić, skłonić do uśmiechu. Najbardziej znane gatunki wciągnięte w tę wesołą służbę to satyra i bajka.

 

Co trzeba zapamiętać?

  • Podstawę filozoficzną klasycyzmu stanowi racjonalizm.
  • Dzieło literackie miało być podporządkowane ściśle określonym normom (regulowały to poetyki).
  • Dużą rolę przywiązywano do naśladowania wzorców antycznych oraz do umiaru, harmonii i spokoju, jasnego, starannego języka, który miał cechować doskonałe dzieło.
  • Dziełami literackimi rządziła zasada mimesis i prawdopodobieństwa życiowego, dlatego od pisarza oczekiwano obycia, wykształcenia, zainteresowania współczesną kulturą.
  • Jednym z podstawowych założeń poetyki oświecenia była zasada decorum.
  • Literatura miała realizować zadania dydaktyczno-moralizatorskie: bawić, ucząc lub… tylko uczyć.
  • Najbardziej popularne gatunki to powiastka filozoficzna, oda, satyra, bajka, poemat heroikomiczny.

 

Cechy twórczości

  • Klasycyzm
  • Dydaktyzm
  • Rozmaitość gatunków: bajka, satyra, poemat heroikomiczny, powieść
  • Jasność, prostota i precyzja wypowiedzi
  • Zaangażowanie w sprawy społeczeństwa: moralność, obyczajowość, polityka.

Nurty, pojęcia

  • klasycyzm
  • dydaktyzm
  • alegoria
  • parabola

Możliwe tematy

  • Portret Polaków.
  • Wady szlacheckie.
  • Poezja jako wyraz obywatelskiej troski.
  • Komizm i satyra jako sposoby naprawiania świata.
  • Moralizatorstwo i dydaktyzm w utworach Krasickiego.
  • Zwierzęta jako bohaterowie literaccy.

Co wtedy pisać?

  • Krasicki jest wzorem polskiego oświeconego umysłu: wykształcony, błyskotliwy, inteligentny, utalentowany. W swoich utworach dał wyraz oświeceniowym ideałom.
  • Typowe dla oświecenia moralizatorstwo w wierszach Krasickiego jest łagodzone przez poczucie humoru oraz żart poety.
  • Bajka zwierzęca jest bajką alegoryczną. Pozorni jej bohaterowie to zwierzęta, ale tak naprawdę reprezentują różne typy ludzkie.

 

Ważne wiersze, ich tematy

Satyra Do króla – pozorna krytyka króla Stanisława Augusta, w rzeczywistości jest krytyką polskiej szlachty. Narratorem utworu jest typowy szlachcic polski, który wytyka królowi liczne wady. Jest to liryka aktora.

Hymn do miłości ojczyzny­ – manifestacja patriotyzmu, utwór włączony do Myszeidy. Kreacja nowego, oświeceniowego modelu patrioty, odwołanie do realiów życia: początków niewoli (więzy, pęta).

Świat zepsuty – satyra będąca programem naprawy świata. Na prawach kontrastu zestawia Krasicki czasy dawne i jemu współczesne. Oczywiście ocena wypada na niekorzyść wieku XVIII. Recepta poety na naprawę świata to powrót do źródeł, odrzucenie wartości pozornych na rzecz autentycznych, odnowienie kodeksu moralnego.

Cytat do zapamiętania

Święta miłości kochanej ojczyzny
Czują cię tylko umysły poczciwe
Dla ciebie zjadłe smakują trucizny,
Dla ciebie więzy, pęta niezelżywe.

Te dzieła zawsze z nim skojarz:

1774 – Hymn do miłości ojczyzny
1775 – Myszeida
1776 – Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki
1778 – Monachomachia
1779 – Bajki i przypowieści
1779 – Satyry

Zobacz:

Ignacy Krasicki – Satyry

Twórczość Ignacego Krasickiego

Portret szlachty i polskich obyczajów zawarty w satyrach Ignacego Krasickiego.

Omów satyrę Do króla. Jakiego zabiegu użył tu poeta?

Satyra Świat zepsuty jako program… naprawy świata?

Satyry Krasickiego na maturze

Satyry Ignacego Krasickiego – trafna obserwacja rzeczywistości czy krytyka polskiego społeczeństwa?

Typy bohaterów w satyrach Ignacego Krasickiego