Gdzie podróżował Kordian? Jak interpretować jego podróże?
Wstęp I
Romantyczni twórcy z upodobaniem opisywali wrażenia z podróży, które były dla nich nie tylko okazją do poznania nowych miejsc, zetknięcia się z innymi kulturami, lecz także do przemyśleń i spojrzenia z dystansu na własny naród i na samego siebie. Autor „Kordiana”, Juliusz Słowacki, sporo podróżował. Jego bohater, Kordian, w pewnym okresie życia również podróżuje po Europie.
Wstęp II
Podróże Kordiana odgrywały bardzo ważną rolę w biografii bohatera – olbrzymie znaczenie miała podróż do Rzymu, wyprawa na szczyt Mont Blanc – tam bohater odkrył nowe idee, obrał nową drogę życia – bojownika o wolność. W ogóle istotną rolę w „Kordianie” odgrywają „szwajcarskie klimaty” – szwajcarskim bohaterem narodowym był przecież Winkelried, na którego losach Kordian oparł koncepcję roli i zadań narodu polskiego. Równie piękna i malownicza jest podróż na chmurze – na której bohater wraca do Polski ze szczytu Mont Blanc. Przyjrzyjmy się im bliżej…
Rozwinięcie
Akt II Kordiana nosi tytuł Wędrowiec. Jest 1828 r. – Kordian przemierza Europę, widzimy go w Londynie, we Włoszech, w Watykanie u papieża i na Mont Blanc, gdzie wygłasza swój słynny monolog.
W Londynie Kordian spaceruje w James Parku. Spotykamy go również na skale w Dover, gdzie czyta fragment Króla Leara i zachwyca się geniuszem dramaturga. Ta scena kończy się refleksją, że Kordian mimo młodego wieku odróżnia poezję od rzeczywistości, złudzenia od praw rządzących życiem. W tych czterech wersach czytamy:
Próżno myśl genijuszu świat cały pozłaca,
Na każdym szczeblu życia rzeczywistość czeka,
Prawdziwie jam podobny do tego człowieka,
Co zbiera chwast po skałach życia. – Ciężka praca!…
W James Parku zachwyca się pięknem spokojnej, malowniczej przyrody, skontrastowanej z architekturą i z innymi dziełami rąk ludzkich. Dziwi się, czemu ludzie tak niewiele uwagi poświęcają naturze. W scenie na skale w Dover na uwagę zasługuje fragment, kiedy to Kordian najpierw czyta fragment dramatu Szekspira, aby zaraz potem zachwycić się geniuszem mistrza ze Stradfordu. Marzeniem Kordiana jest spojrzeć na świat oczyma Szekspira:
Wolałbym ciemną mieć na oczach chmurę,
I patrzeć na świat oczyma twojemi.
Pobyt w Anglii pozwala Kordianowi odkryć, że jest wielbicielem Szekspira, że kocha naturę, ale dostrzec także rozdźwięk między poezją a prozą życia. Bohater dramatu odbywa również ważną, „życiową” rozmowę z dozorcą parku, o tym, jak rozpoznać lorda…
Włochy to bardziej dramatyczny etap podróży. Wszystko zaczyna się wspaniale: Kordian mieszka w pięknej willi z Wiolettą, prześliczną Włoszką. Wydaje się, że kobieta jest w nim bardzo zakochana, tak jak i on w niej. Aż do czasu… Sielankę burzy wyznanie Kordiana, gdy mówi, że u drzwi stoją już wierzyciele i nie może dzielić się już z ukochaną brylantami, lecz jedynie (aż!) swoim sercem. Przyznaje się, że chciał dzięki hazardowi uratować część majątku, lecz nie miał szczęścia w grze i przegrał diamenty Wioletty. „Przegrałeś moje serce razem z klejnotami!”, krzyczy Wioletta – i tak Kordian przeżywa kolejne rozczarowanie miłosne.
Po raz kolejny rozczarowuje się Kordian w Watykanie, podczas audiencji u papieża. Ten potępia chęć odzyskania wolności przez Polaków, ich niepodległościowe zapędy. Papież radzi, by Polacy pokornie znosili jarzmo zaborców. Kordian jest zniesmaczony i załamany audiencją. Ta scena nawiązuje do przyjętego z oburzeniem przez emigrację faktu potępienia powstania listopadowego przez Grzegorza XVI.
Następny etap podróży to góry, szczyt Mont Blanc. Tam bohater odnajduje w końcu sens życia w poświęceniu dla ojczyzny, która ma się stać „Winkelriedem narodów”. Monolog na szczycie góry jest podsumowaniem dotychczasowych doświadczeń bohatera, przeżyć z europejskiej podróży. W umyśle i w duszy bohatera zaszła wielka przemiana.
Zakończenie
Choć doświadczenia Kordiana z podróży po Europie nie były wesołe, to dzięki nim bohater przeżywa głęboką duchową przemianę, dojrzewa – staje się zupełnie innym człowiekiem.
Zobacz:
Przedstaw najważniejsze wydarzenia w życiu Kordiana, bohatera dramatu Słowackiego
Kordian jako dramat o powstaniu listopadowym. Jak Słowacki ocenia powstanie?