Search Results for "Lament świętokrzyski"
Tego się naucz! Ważne, abyś umiał odpowiedzieć na następujące pytania: Dlaczego Różewicza uważa się za twórcę awangardowego? Co oznacza określenie „poetyka ściśniętego gardła” w odniesieniu do twórczości autora „Niepokoju”? Co stało się z metaforą w poezji Różewicza? Dlaczego Różewicza określa się mianem poety moralnego niepokoju? Czy twórczość Różewicza ma coś wspólnego z poetyckim turpizmem? Czy w ostatnim czasie poeta otrzymał jakąś nagrodę literacką? Tło epoki Tadeusz Różewicz należy do
Krzysztof Kamil Baczyński Modlitwa do Bogarodzicy Któraś wiodła jak bór pomruków ducha ziemi tej skutego w zbroi szereg, prowadź nocne drogi jego wnuków, byśmy milcząc umieli umierać. Któraś była muzyki deszczem, a przejrzysta jak świt i płomień, daj nam usta jak obłoki niebieskie, które czyste – pod toczącym się gromem. […] 21 III 44 r. Lektura wiersza nasuwa dwa skojarzenia ze średniowieczem. Pierwsze – to ogólna refleksja, że mamy do czynienia z charakterystycznym
Matka – archetyp, ideał, odwieczny wzór. Czy literatura potwierdza mit matki, czy go burzy? Odwołaj się do wybranych przykładów. Temat skupiony wokół jednego, jednak bardzo istotnego motywu. W zasadzie wystarczy znać szkolne lektury, by sobie z nim poradzić. Uważajcie jednak, by nie poprzestać na odtwórczej wyliczance tytułów i postaci. W temacie, oprócz tezy o istnieniu „mitu matki”, wyraźne jest pytanie o stosunek doń literatury – budując pracę, trzeba myśleć o tym, jak na nie odpowiedzieć. W literaturze
Wizerunek matki w utworach średniowiecznych – ukaż go na wybranych przykładach. Komentarz Temat nie jest trudny. Jak się zapewne domyślasz, najczęściej prezentowaną matką będzie Maryja – matka Zbawiciela, matka wszystkich ludzi, która wstawia się za nami u swego Syna, na której pomoc i opiekę możemy liczyć – zupełnie jak w przypadku „zwyczajnej” matki. Ten motyw często funkcjonuje w literaturze. Zwykle matka jest szczerze oddana swoim dzieciom, kształtująca ich postawy i osobowość. Razem z nimi
Jakie znasz systemy wiersza polskiego. Omów wiersz średniowieczny Systemy wiersza polskiego: średniowieczny – zdaniowy sylabiczny sylabotoniczny toniczny Najstarszy, jeszcze niedoskonały, zaledwie wykazujący dążenie do unormowania jest wiersz średniowieczny. Wiersz średniowieczny (rymowo-zdaniowy) Pierwsze normy rytmizacyjne zanalizuję na przykładzie dwóch najważniejszych średniowiecznych polskich pieśni religijnych – Bogurodzicy i Lamentu świętokrzyskiego. Oto prawidłowości: wyraźny jest jeszcze silny związek z poezją meliczną, „słyszy się” wpływ towarzyszącej muzyki; wiersz jest asylabiczny, czyli nie ma ustabilizowanej liczby sylab
Motywy maryjne w literaturze polskiej. Omów na wybranych przykładach. Zacznij Charakterystyczny dla polskiego katolicyzmu jest stosunek do Maryi, matki Chrystusa. Niekiedy mówi się, że polska pobożność jest pobożnością maryjną. Od dawien dawna tak było. Polacy oddawali cześć Maryi. Budowali jej rozliczne sanktuaria, czcili w cudownych obrazach. W litanii nazywali ją Królową Polski. Nasza literatura odzwierciedla ten maryjny rys polskiej pobożności. Przechodzisz do sedna wypowiedzi Utwory maryjne to najstarsze nasze zabytki średniowieczne. Bogurodzica i Lament
Co to jest motyw deesis? Już na początku wypowiedzi wykaż się znajomością zagadnienia i nawiąż do korelacji literatury i sztuki w średniowieczu. Możesz zacząć tak: Motyw deesis podobnie jak motyw danse macabre występował zarówno w sztuce, jak i w literaturze. Korelacja tych dziedzin była charakterystyczna dla średniowiecza, a wynikała z faktu, że większość ludzi była niepiśmienna. W związku z tym wszelkie prawdy religijne przekazywano prostym ludziom przede wszystkim za pomocą przedstawień wizualnych. Motyw deesis polegał na szczególnym przedstawieniu Chrystusa
Poezja średniowieczna Bogurodzica Bogurodzica dziewica, Bogiem sławiena Maryja! U Twego Syna Gospodzina matko zwolena, Maryja! Zyszczy nam, spuści nam. Kyrieeleison Twego dziela Krzciciela, Bożycze, Usłysz głosy, napełń myśli człowiecze. Słysz modlitwę, jąż nosimy, A dać raczy, jegoż prosimy: A na świecie zbożny pobyt, Po żywocie rajski przebyt. Kyrieeleison Lament świętokrzyski Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią O zachowaniu się przy stole Satyra na leniwych chłopów Tło epoki
Obraz Boga w przedstawieniach literackich, filozoficznych i artystycznych. Omów na wybranych przykładach. Przykładowy wstęp Świat nadprzyrodzony, Bóg, zaświaty, to sprawy, które nas bardzo zajmują. Niejasno wyczuwamy ich obecność, zgłębić jednak do końca nie umiemy. Pytamy o nie, dociekamy, nawet próbujemy dowodzić swoich racji w tych kwestiach. W życiu ziemskim nie uzyskujemy jednak zadowalającej i wyczerpującej odpowiedzi. W centrum świata nadprzyrodzonego stoi Bóg, którego na różne sposoby próbujemy sobie wyobrazić. Jak bardzo żywotny jest problem
Test wiedzy o średniowieczu Daty wyznaczające początek i koniec epoki to: a. 1096-1292 – początek i koniec wypraw krzyżowych b. 1096-1492 – początek wypraw krzyżowych i odkrycie Ameryki przez Krzysztofa Kolumba c. 476-1453 – upadek Cesarstwa Rzymskiego i zdobycie Konstantynopola Odpowiedź c. Komentarz Umowną datą rozpoczynająca epokę średniowiecza jest upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego. Miało to miejsce w 476 roku. Za datę końcową, również umownie, przyjmuje się upadek Konstantynopola, czyli koniec Cesarstwa
Która dziedzina, Twoim zdaniem, mówi nam więcej o średniowieczu – literatura czy sztuki pozasłowne? Temat dla ambitnych. Obowiązuje duża wiedza o epoce, zarówno literacka, jak i ogólnokulturowa. Dodatkową trudność stwarza sformułowanie tematu – jego rozwinięcie wymaga w zasadzie formy rozprawki. Możesz, oczywiście, tak przeprowadzić wywód i argumentację, by odpowiedź nie była jednoznaczna. Potrzebna będzie znajomość terminów (teocentryzm, uniwersalizm, danse macabre) i stylów sztuki średniowiecznej. Forma pracy Idealną formą byłaby klasyczna rozprawka – sformułuj tezę, a
Topos matki cierpiącej w kulturze średniowiecza i poezji polskiej XX wieku. W kulturze średniowiecza, kształtowanej przede wszystkim przez Biblię i tradycję chrześcijańską, uosobieniem matki kochającej i cierpiącej jest Maria, Matka Chrystusa. Od XIV w. motyw piety rozpowszechnia się w plastyce (malarstwie, rzeźbie). Pietà (z włoskiego – miłosierdzie) to wyobrażenie Madonny z ciałem Chrystusa na kolanach. Znajdujemy ten motyw na freskach Giotta, obrazie Belliniego… W XV i XVI w. sięgało po ten temat wielu wybitnych twórców. Najbardziej
Dla historyków literatury i badaczy języka polskiego Bogurodzica jest bezcennym źródłem wiedzy o procesach zachodzących w polszczyźnie na przestrzeni wieków, czyli ogólniej – bezcennym źródłem wiedzy o języku. W tekście tej pieśni spotykamy liczne archaizmy – wyrazy lub formy, które wyszły już z powszechnego użycia, lub zostały zastąpione innymi. Spotykamy je w tekstach dawnych lub stosujemy, gdy chcemy stylizować tekst na dawny. Archaizmy fonetyczne: • sławiena – sławiona • zwolena – zwolona • Krzciciela – Chrzciciela
Bogurodzica Bogurodzica dziewica, Bogiem sławiena Maryja! U twego Syna Gospodzina matko zwolena, Maryja! Zyszczy nam, spuści nam. Kyrieleison. Twego dziela Krzciciela, Bożycze, Usłysz głosy, napełń myśli człowiecze. Słysz modlitwę, jąż nosimy, A dać raczy, jegoż prosimy: A na świecie zbożny pobyt, Po żywocie rajski przebyt. Kyrieleison . Na tle epoki Bogurodzica to pierwszy polski tekst poetycki. Powstała najprawdopodobniej na przełomie XIII i XIV wieku, choć niektórzy badacze mówią nawet o
Tego się naucz! Ile utworów wchodzi w skład Trenów? Dlaczego są one dziełem wyjątkowym na tle dotychczasowej polskiej poezji żałobnej? Komu są poświęcone? Treny to nazwa cyklu określająca po prostu gatunek, w którym napisane zostały utwory. Cykl poprzedza dedykacja: „Orszuli Kochanowskiej, wdzięcznej, ucieszonej, niepospolitej dziecinie, która cnót wszytkich i dzielności panieńskich początki wielkie pokazawszy, nagle, nieodpowiednie, w niedoszłym wieku swoim, z wielkim a nieznośnym rodziców swych żalem zgasła, Jan Kochanowski, niefortunny ociec, swojej najmilszej dziewce z łzami
Motyw literacki – kobieta Materiał według ujęć Kobieta anioł – czyli męskie marzenie Jest złotowłosa i przepiękna. Występuje w jasnej sukience. Jest oczywiście znakomicie wychowana, na ogół z dobrej rodziny. Ma w sobie coś z księżniczki, ale także coś z prostej dzieweczki. Nie mówi wiele, ale za to świetnie wygląda. Trzeba się o nią starać, zabiegać, troszczyć. Sama sobie w życiu nie poradzi. Troszkę trudno ją poznać czytelnikowi, bo charakteryzowana jest przede wszystkim określeniami cech zewnętrznych. Wiadomo jednak,
Motyw Bóg to jeden z tych, które mają bogaty bagaż literackich wypowiedzi. Zarówno w polskich, jak i obcych lekturach znajdujemy mnóstwo ujęć, nawiązań, interpretacji. Najlepiej wyodrębnić i zapamiętać następujące portrety literackie: Bóg – sprawiedliwy, ale surowy sędzia (Biblia, Stary Testament) Bóg – miłujący ojciec (Biblia, Nowy Testament) Demiurg – stwórca świata (antyk, m.in. Platon) Daimonion – wewnętrzny głos dobra (antyk) Bóg w centrum – wizja średniowieczna Bóg – Artysta – Mistrz (u Kochanowskiego) Wrogi Bóg romantyków
Antyk Epos (epopeja) – najważniejszy gatunek epicki, dopiero po wiekach zastąpiony przez powieść. To obszerny utwór, zwykle wierszowany. Jego tematem są dzieje jakiejś zbiorowości pokazane na tle ważnych wydarzeń historycznych – opowiada o nich trzecioosobowy narrator. Inną cechą eposu jest rozlewność: liczne opisy zwalniające tempo akcji, także opisy scen batalistycznych. Zaczyna się od inwokacji – rozbudowanej apostrofy kierowanej do bóstwa (muzy). Ważny jest również patetyczny styl (porównania homeryckie, stałe epitety, heksametr
Motywy maryjne w średniowiecznych i współczesnych tekstach kultury. Wstęp Przypomnij wątki maryjne w zabytkach literatury polskiej: Bogurodzica – tekst prawdopodobnie z początku XIII w. Matka Boska przedstawiona jako majestatyczna pośredniczka między Bogiem a ludźmi. Otacza Ją atmosfera sacrum (świętości) i dostojeństwa. Utwór pełnił rolę zbliżoną do hymnu narodowego (śpiewany przez polskie rycerstwo pod Grunwaldem i pod Warną). Lament świętokrzyski (Posłuchajcie, bracia miła…). W tej pieśni żałobnej z XV w. Maria traci boskie rysy. Anonimowy autor upodobnił ją do zwykłej
Powtórka według chronologii epok Które postacie należy uznać za bardzo ważne w pracy na ten temat? Losy tych postaci wyrosły poza ich jednostkową historię, po dziś dzień są dla naszego kręgu kulturowego mitem, symbolem, świętością. Od nich należy zacząć rozważania o cierpieniu, choć przecież każda z postaw, każda z tych biografii to inny scenariusz cierpienia. Prometeusz z mitologii greckiej jest uosobieniem cierpienia poniesionego dla ludzkości. Jeśli pamiętasz ten mit – to właśnie Prometeusz
