Search Results for "Lament świętokrzyski"
Wczesne średniowiecze (V-X w.) Koniec cesarstwa rzymskiego. Wyłanianie się nowych państwowości zachodnioeuropejskich. Powstanie i rozwój państwa Franków – patrymonialny ustrój państwowy. Wojny z Arabami. Odnowienie idei cesarstwa przez Karola Wielkiego i powstanie jego imperium – wyłonienie się z niego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego i Francji. Ukształtowanie się feudalizmu. Opanowanie Wysp Brytyjskich przez Normanów. Ukształtowanie się w państwie Karola Wielkiego średniowiecznego, dwustopniowego systemu edukacji (trivium i quadrivium). Filozofia V w.: działalność świętego Augustyna (dualizm – neoplatonizm chrześcijański). Od
Poziom podstawowy Lektury obowiązkowe: Wybrane Pieśni Jana Kochanowskiego: Hymn Czego chcesz od nas, Panie… Pieśń V O spustoszeniu Podola Pieśń IX Chcemy być sobie radzi? Pieśń XII O cnocie Pieśń świętojańska o sobótce Panna XII Wybrane treny Jana Kochanowskiego: Tren I Tren II Tren IV Tren VII Makbet Williama Szekspira Wymagania egzaminacyjne: Ważniejsze motywy literackie i kulturowe w wymienionych lekturach z epoki. Podstawowa wiedza o kulturze renesansu. Typowe gatunki literackie epoki, ich pochodzenie. Ogólna
Wypisz z Bogurodzicy archaizmy i wyjaśnij ich znaczenie Ważny jest podział archaizmów na: archaizmy leksykalne (czyli słownikowe), archaizmy fleksyjne (gramatyczne), archaizmy składniowe, archaizmy fonetyczne. • Archaizmy leksykalne to takie wyrazy, które nie występują już we współczesnym słowniku, nie funkcjonują w języku potocznym (czasem używają ich poeci). Należą do nich słowa: „zwolena” (wybrana), „zyszczy” (pozyskaj), „dziela” (dla), „jąż” (którą). • Archaizmy fleksyjne dotyczą odmiany wyrazów, która już nie jest stosowana, np.: wołacz równy jest
Starożytność Historia kultury V wiek p.n.e. Za sprawą sofistów, wędrownych nauczycieli, rozwija się sztuka wymowy, czyli retoryka. Z głoszoną przez nich względnością prawdy, która pociąga za sobą przyzwolenie na kłamstwa i obłudę, walczy zwolennik stałych idei Sokrates – pierwszy etyk, który wprawdzie nie zostawił po sobie dzieł pisanych, ale jego poglądy wywarły wielki wpływ na filozofów późniejszych. Rozkwit demokracji ateńskiej pod rządami Peryklesa. Około roku 450 p.n.e. – biblijna Księga Hioba i Pieśń
Średniowiecze to nie tylko jedna z wielu epok. To czas, kiedy narodziło się polskie państwo i polski język. Początki naszej kultury sięgają jednak jeszcze czasów starożytnych, więc o nich w naszej podróży do źródeł także musimy wspomnieć. Wspólnota indoeuropejska Jakieś trzy tysiące lat przed naszą erą na stepowych w większości terenach od Indii aż po Europę Środkową mieszkały plemiona, które posługiwały się jednym językiem – nazywanym dziś praindoeuropejskim. Spójrzcie na mapę, jak wielki to obszar!
Dramat antyczny – punktem odniesienia Skoro mówimy o przemianach (w tym wypadku dramatu), mamy na ogół na myśli jakiś punkt odniesienia. Coś, od czego się odchodzi, do czego się zbliża, nawiązuje, co poddaje się obróbce. Dla dramatu europejskiego takim punktem odniesienia jest starożytność grecka, a zwłaszcza V w. p.n.e., kiedy w Atenach następuje rozkwit tragedii, tworzonej przez Ajschylosa, Sofoklesa, Eurypidesa. Oto najważniejsze założenia sztuki tamtych czasów: 1. Podział tragedii na: prologos, czyli zapowiedź
Powtórz materiał literacki metodą pięciu pytań: kto, co, gdzie, kiedy, o czym – napisał. Przegląd literatury polskiej Najważniejsi twórcy i ich dzieła ŚREDNIOWIECZE Króluje twórczość anonimowa – tak jak w Europie, tak i w Polsce nie wypada przechwalać się talentem. Ale literatura polska dopiero się rodzi, pierwsze całościowe utwory w języku ojczystym zwiemy zabytkami polskiej literatury, a dłuższe teksty (np. kroniki) pisane są po łacinie. Zabytki literatury polskiej Bogurodzica – arcydzieło średniowiecznej literatury. Pierwszy
Matka Boska Ukazywano Ją jako triumfującą królową niebios lub jako kobietę cierpiącą pod krzyżem (motyw Matki Boskiej Bolesnej, Stabat Mater czy Matki Boskiej ze zwłokami Syna – różne wersje piety). To dwa kontrastowe, najważniejsze portrety Matki Boskiej w kulturze. Ten kontrast łatwo wskazać już w polskich tekstach średniowiecznych. Najstarsza polska pieśń, Bogurodzica, ukazuje Maryję jako pośredniczkę między ludźmi a Bogiem. Z kolei w Żalach Matki Boskiej pod krzyżem (Lamencie świętokrzyskim) widzimy zupełnie inny portret Maryi
Krzysztof Kamil Baczyński Elegia o… (chłopcu polskim) Oddzielili cię, syneczku, od snów, co jak motyl drżą, haftowali ci, syneczku, smutne oczy rudą krwią, malowali krajobrazy w żółte ściegi pożóg, wyszywali wisielcami drzew płynące morze. Wyuczyli cię, syneczku, ziemi twej na pamięć, gdyś jej ścieżki powycinał żelaznymi łzami. Odchowali cię w ciemności, odkarmili bochnem trwóg, przemierzyłeś po omacku najwstydliwsze z ludzkich dróg. I wyszedłeś, jasny synku, z czarną bronią w noc, i poczułeś, jak się jeży
Związki z myślą filozoficzną, literaturą i sztuką Europy na przykładzie dowolnej epoki w literaturze polskiej. Jaką epokę wybrać? Tę, którą znasz najlepiej, rzecz jasna. Dokładniej: taką, o której filozofii, sztuce i literaturze możesz powiedzieć najwięcej. Związki literatury polskiej z kulturą Europy Średniowiecze – pozwoli na „przyłożenie” filozofii św. Augustyna do Legendy o św. Aleksym, wizerunku danse macabre do Rozmowy Mistrza Polikarpa ze Śmiercią, odnalezienie kultu Matki Boskiej w Bogurodzicy, w Lamencie świętokrzyskim. Warto zwrócić uwagę na szczupłość naszej
„By czas nie zaćmił, i niepamięć” – co z dorobku literatury staropolskiej (średniowiecze – oświecenie) uważasz za godne ocalenia, utrwalenia w świadomości pokoleń? Trzeba przyznać, że ktoś, kto zdecydował się odpowiedzieć na pytanie zawarte w powyższym temacie, ma z czego wybierać. Bogactwo materiału – bądź co bądź dorobek czterech epok a osiemnastu stuleci – można nazwać godziwą ofertą materiału do analizy. Inna rzecz, iż literatura minionych epok rzadko dziś pociąga
Przedstaw Bogurodzicę (dwie pierwsze strofy) jako zabytek języka polskiego. Bogurodzica Bogurodzica, dziewica, Bogiem sławiena Maryja! U twego Syna Gospodzina matko zwolena, Maryja! Zyszczy nam, spuści nam. Kyrieleison. Twego dziela Krzciciela, Bożycze, Usłysz głosy, napełń myśli człowiecze. Słysz modlitwę, jąż nosimy, A dać raczy, jegoż prosimy: A na świecie zbożny pobyt, Po żywocie rajski przebyt. Kyrieleison. . Pochodzenie tekstu Bogurodzica jest najstarszą polską pieśnią religijną. Przytoczone zwrotki to najdawniejsza jej część.
Biblia powstawała przez co najmniej 1400 lat. Jest dziełem znacznie większej liczby autorów, niż wynikałoby to z liczby ksiąg, na które się dzieli. To i jej wielorakie funkcje w kulturze starożytnego Izraela znalazły odbicie w różnorodności form, jakie się na nią składają. Obok zapisu pierwotnych mitów znajdujemy w niej: wyrafinowane traktaty filozoficzne, proroctwa, spisy inwentarza, delikatną poezję i zbiory surowych praw, szczegółowe opracowania historyczne i zapisy tajemniczych i wieloznacznych wizji. . Biblia – dzieło wielogatunkowe Wykaz gatunków
Jakie przesłanie dla matek zawiera wiersz Do matki Polki Adama Mickiewicza? Wstęp I Wiersz Adama Mickiewicza „Do matki Polki” powstał w 1830 r. we Włoszech. Poeta zamieścił go w drugim wydaniu III cz. „Dziadów”. Utwór krążył również w wielu odpisach w kraju i na emigracji. To ważny wiersz, który można by zestawić z… „Lamentem świętokrzyskim”, ponieważ zawiera przesłanie dla matek, przestrogę dla nich. Tematem obu dzieł jest cierpienie matek związane ze śmiercią ich synów lub zadawanymi
Wartości artystyczne Bogurodzicy Wstęp 1. Bogurodzica to utwór, który w czasach, gdy powstał, nie miał tytułu. Wtedy i jeszcze długo potem – nie nadawano wierszom tytułów. Do historii literatury ta krótka pieśń weszła jednak jako Bogurodzica – nawiązywali do niej najwięksi poeci, np. Juliusz Słowacki i Krzysztof Kamil Baczyński. To naprawdę po mistrzowsku – jak na XIII w. – napisany utwór. Wstęp 2. Dużo mówi się o roli Bogurodzicy w życiu narodu
Człowiek dla Boga czy Bóg dla człowieka? Twój sąd o średniowieczu. Taki temat trafia się często na klasówkach po opracowaniu średniowiecza. Dlatego aby dobrze go napisać, nie wystarczy znajomość ogólna ideologii epoki – trzeba odwołać się do całości dorobku literackiego. Filozoficznego, nawet do historii. Większość uczniów będzie pisać o teocentryzmie, ustali, że była to epoka, w której zdecydowanie dominowała opcja „człowiek dla Boga”. Łatwo to udowodnić, opisując średniowieczne lektury. Ale można też zaprzeczyć
To modlitwa, jasne więc że treść jej będą stanowić prośby skierowane do… właśnie – bardzo ważna jest kolejność i ilość osób pojawiających się w tekście. Pierwsza zwrotka to rozbudowana apostrofa do Maryi – Matki Boga – Rodzicielki, a jednocześnie Dziewicy. Wierni proszą Maryję, aby wstawiła się za nimi u swego Syna, zjednała Go im. Druga strofa to zwrot do Jezusa za przyczyną (pośrednictwem) Jana Chrzciciela. Przez wzgląd na życie proroka i zasługi liczą wierni na
Pierwszy znany polski tekst literacki, czyli zarazem pierwszy znany polski wiersz. Pierwszy znany polski utwór poetycki, który ukazał się drukiem. Ponadto żyjący w XV w. kronikarz Jan Długosz zapisał, że tę pieśń ojczystą (carmen patrium) śpiewało rycerstwo polskie przed bitwą pod Grunwaldem – w związku z tym niektórzy widzą też w Bogurodzicy pierwszy polski hymn narodowy. Bogurodzica Bogurodzica dziewica1, Bogiem sławiena2 Maryja3, U twego Syna Gospodzina4 matko zwolena5, Maryja! Zyszczy6
Jakie znasz literackie i kulturowe portrety kobiety? Odwołaj się do wybranych wizerunków postaci kobiecych w tekstach kultury. Starożytność Antyk przynosi wizerunek bardzo niezwykłej dziewczyny, jaką jest Antygona – główna bohaterka dramatu Sofoklesa. Wbrew temu, jakie były lansowane wówczas wzorce, Antygona jest odważna, bezkompromisowa, nie waha się poświęcić życia w imię wartości przez siebie wyznawanych. Jej działanie skonfrontowane jest z postawą Ismeny, którą charakteryzują jej własne słowa, komentujące planowany czyn siostry: Zginiemy marnie,
Leksykologia zajmuje się badaniem wyrazów jako elementów słownictwa danego języka. W ten sposób dopełnia gramatykę, która bada reguły łączenia jednostek językowych ze sobą. Wiele wyrazów staropolskich funkcjonuje we współczesnej polszczyźnie bez zmiany znaczenia. Jednakże w utworach średniowiecznych czy renesansowych możemy natrafić na takie, które obecnie wyszły z użycia lub są używane w innym znaczeniu niż pierwotne. Za każdym razem więc te wyrazy przestały należeć do zasobu słownictwa czynnego (używanego, nie
