1. Temat – przemijanie Cicho – zegarek słyszę idący – i serce… Czas i życie (Na szczycie piramid) Doskonały cytat do prac o tematyce filozoficznej, do rozważań o przemijaniu i niszczącej sile czasu. Powyższe wersy są niezwykle obrazowe, są skojarzeniem prostym, ale godnym mistrza: samotny na szczycie piramidy odczuwa ciszę taką, że słychać i cykanie zegarka, i bicie serca. Faktycznie: czas i życie – nawet w pełnej ciszy, te dwa
Wymowa dramatu Adama Mickiewicza – Dziady Wymiar polityczny utworu. W tej warstwie Dziady są wielkim romantycznym wyrazem uczuć patriotycznych, cierpienia z powodu niewoli kraju, obrazem prześladowań i walki z zaborcą. Zawierają wzór patrioty-mesjasza, Prometeusza, którego potrzebuje Polska, podejmującego walkę nawet wbrew rozsądkowi. W tym wymiarze zawiera się także hasło mesjanizmu narodowego, które przedstawia Polskę jako Chrystusa narodów. Wątek patriotyczny jest podkreślony poprzez kontrast w układzie: carski despotyzm (Rosjanie i polscy kolaboranci) – prześladowani patrioci (młodzież, spiskowcy, zesłańcy).
We fraszce Na sokalskie mogiły poeta wyraża pogląd, iż śmierć za ojczyznę to najbardziej szczytna i mężna śmierć. Wśród pieśni patriotycznych najbardziej znana jest Pieśń V (O spustoszeniu Podola) nawiązująca do najazdu Tatarów na Podole. Adresatem utworu jest polska szlachta, którą Kochanowski gani za niestrzeżone granice, brak stałego wojska i dbanie o własne interesy, a nie dobro kraju. Liczy na to, że sugestywne obrazy, takie jak zrabowane majątki, spustoszona ziemia,
Jakie to dylematy, z którymi władcy często mają problem? Literatura formułuje go jako pytanie: Czy – i na ile – władca ma prawo do prywatności? Czy może i rządzić, i kochać? Czy nie wolno mu myśleć o sobie i ulegać pokusom? Kochanowski uważa, że nie. Jeśli otrzymał władzę – nie ma już praw do zwykłych namiętności. A inni? Pierwsze zestawienie: z dylematem Kreona z Antygony Sofoklesa. Kreon broni swojego autorytetu
Tablica twórców polskiego renesansu Mikołaj Rej Ojciec języka polskiego. Pierwszy pisze po polsku. Reprezentuje typ polskiego ziemianina. Dzieła • Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem – słynny dialog krytyczny • Figliki – krótkie utworki humorystyczne • Żywot człowieka poczciwego – wzór życia ziemianina Założenia • Dwór – Rej wprowadza do literatury polskiej motyw szlacheckiego dworku. • Jak żyć? – opisuje model życia wiejskiego, jaki przystoi szlachcicowi polskiemu.
Troska o losy człowieka wynika już z charakteru tej epoki, z jej metafizycznej, skierowanej ku pozaziemskiej tematyce filozofii. Troska ta wyraża się w poszukiwaniu odpowiedzi na odwieczne pytanie: kim jest człowiek? Czy istnieje w doczesnym świecie cokolwiek trwałego? Jakie wartości są prawdziwe? Tę refleksję znajdujemy już w twórczości prekursora baroku – Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego. Wg tego twórcy życie człowieka jest heroiczną walką z szatanem – czyli z ciałem, z pokusami ziemskimi. Wyraża to Sęp-Szarzyński w sonetach O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem,
Dorobek poetów i pisarzy renesansowych obfituje w różne ujęcia społecznej i dotyczącej państwa tematyki. Postawy patriotyczne wykazują niemal wszyscy humaniści, wszystkie światłe umysły tej epoki. Mikołaj Rej nie tylko w Żywocie człowieka poczciwego wspomina o obowiązkach obywatela. Troskę o kraj, jego społeczny kształt odnajdujemy przede wszystkim w Krótkiej rozprawie między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem. Tu właśnie Rej wykłada nieprawidłowości, jakie zauważa w panujących stosunkach społecznych. Utwór jest krytyką: Pleban nie wypełnia kapłańskich obowiązków, lecz myśli o zysku („na
Jezuita Piotr Skarga nazywany jest największym kaznodzieją Polski. Pozostawił około dwustu kazań. Spośród nich (Kazania na niedziele i święta, Kazania przygodne itd.) najważniejsze wydają się Kazania sejmowe. To one zawierają najwięcej przestróg i nawoływań o miłość do kraju, o rozsądek, przestróg przed anarchią i rozpadem Rzeczypospolitej! To one przyczyniły się do tego, iż w późniejszych epokach, już po upadku Polski, uznawano głos księdza Skargi za proroczy! To tu Skarga używał obrazowych porównań i całe serce wkładał, by
Tak. Dydaktyzm Odprawy posłów greckich Jana Kochanowskiego przejawia się w tym, że poucza ona, jak być dobrym obywatelem, i prezentuje wzór godny naśladowania, jakim jest Antenor – ideał patrioty. Epoka miniona propagowała takie wzorce parenetyczne, jak: święty, idealny władca, idealny rycerz. W renesansie ideałami są: wszechstronny twórca, poeta doctus, wzorowy dworzanin i idealny ziemianin. Dochodzą do głosu postulaty patriotyczne, a wraz z nimi propagowany jest wzór patrioty. Przykładem jest Antenor, gdyż miłość do ojczyzny stawia nie
Jakie programy walki o wolność przedstawili romantycy w swojej twórczości? Romantyczni poeci wcielali się w role narodowych wieszczów, przewodników, historyków. Cierpieli niemalże na manię wyzwoleńczą, utożsamiali szczęście w życiu osobistym ze sprawami kraju, na kartach literatury dyskutowali o historii Polski, błędach popełnianych przez organizatorów powstań, przedstawiali też własne programy walki o wolność: Konrad Wallenrod Adama Mickiewicza – niemoralna droga walki z wrogiem, droga spisku i konspiracji nazwana sposobem lisa (motto z Machiavellego), użycie podstępu było sprzeczne z kodeksem
Grób Agamemnona to długi, bogaty w znaczenia utwór, ślad po bytności poety w zabytkowej, starożytnej budowli w Mykenach, zwanej grobem Agamemnona – mitologicznego władcy Myken, syna Atreusza, wielkiego wodza zabitego przez żonę… Jeszcze jeden utwór, który jest owocem podróży poety na Wschód. Grób Agamemnona Co się dzieje? Poeta wchodzi do grobu Agamemnona, poddaje się panującej tam atmosferze i pogrąża w rozmyślaniach. Nastrój miejsca, mitologia, historia Grecji przywołują na myśl dzieje Polski – ból z powodu
Treścią nawiązuje Odprawa posłów greckich do mitu trojańskiego, opowiadającego o tym, jak Parys, królewicz trojański, porwał piękną Helenę – żonę Menelaosa, władcy greckiego. Mit głosi, że miłość Heleny obiecała Parysowi Afrodyta. W dramacie Kochanowskiego obserwujemy krótki fragment tych dziejów – moment, gdy do Troi przybywają posłowie greccy, aby wypertraktować oddanie Heleny mężowi i tym samym zapobiec wojnie. Król Troi – Priam chce podjąć decyzję na podstawie werdyktu Rady Królewskiej. Królewicz Parys pragnie zatrzymać