MIMESIS w dosłownym tłumaczeniu oznacza naśladowanie. Co ma naśladować sztuka? Rzeczywistość, musi odwzorowywać prawdziwe życie, kopiować prawdopodobne życiowo sytuacje.
- Według Pitagorasa najlepszą sztuką naśladującą przeżycia człowieka jest taniec.
- Inny uczony starożytny – Demokryt – poszukiwał odzwierciedleń życia w naturze.
- Platon natomiast w malarstwie i poezji.
- Pojęcie mimesis rozwinął Arystoteles w Poetyce. Według niego wszystko, co ukształtowała przyroda, człowiek może naśladować w malarstwie, rzeźbie, poezji, muzyce. W literaturze występują różne gatunki, które różnią się sposobem naśladowania: epopeja i dytyramb naśladują za pomocą narracji, tragedia przez przedstawienie prawdopodobnych osób i zdarzeń.
Tragedia działa silniej na odbiorcę, bo kiedy człowiek ogląda w teatrze sztukę, w której bohaterowie wydają się tacy ludzcy, prawdziwi, a ich życie jest powikłane, pełne niesprawiedliwości, budzą się w nim „litość i trwoga”, a następnie emocje zwane KATHARSIS. Bez tych emocji przedstawienie teatralne nie może być udane – twierdzi Arystoteles. Katharsis jest rodzajem oczyszczenia.
Zapamiętaj!
Pojęcie to znaczy dosłownie „oczyszczenie”. Katharsis to wstrząs uczuciowy, oczyszczenie duszy widza z win, wyzwolenie. Polega na tym, że widz przeżywa „litość i trwogę”, patrząc na akcję tragedii. Naszą (jeśli jesteśmy widzami) litość wzbudza nieszczęście człowieka niewinnego, natomiast trwogę – nieszczęście człowieka, który jest do nas podobny. Starożytni twórcy układali fabuły tragedii, pamiętając o tych właśnie celach.
Mimesis i katharsis później:
- Doskonałym przykładem są powieści realistyczne – właśnie realizm stanowi kontynuację mimesis Arystotelesa. Przywołaj Eugeniusza Rastignaca czy Jana Goriot z powieści Ojciec Goriot Balzaka, Emmę Bovary z powieści Pani Bovary Gustawa Flauberta albo Rodiona Raskolnikowa ze Zbrodni i kary Dostojewskiego.
- Współczesna powieść Alberta Camusa Dżuma – to galeria różnych postaci (ani dobrych, ani złych) jednakowo zagrożonych. Zaraza zbiera obfite plony, a czytelnik odczuwa litość i trwogę, by w końcu doznać katharsis.
Zobacz: