Czym jest epos? Epos to pierwszy przez wiele lat najważniejszy gatunek epiki, dopiero w XVIII wieku zastąpi go powieść i powoli zaniknie. Jest to rozbudowany utwór – rytmiczny, wierszowany – wielki poemat o czynach bohaterów, który ukazuje ich dzieje na tle przełomowych wydarzeń, zmieniających życie danej społeczności. Źródłem eposu są mity i podania, np. Iliada wywodzi się z mitu o jabłku niezgody. Stworzył go Homer, tym samym raz na zawsze ustalił wzorzec gatunku.
I. Humanizm Hasło główne: „Homo sum et nihil homini me alienum esse puto” („Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce”) Terencjusz Cechy Główną cechą humanizmu – którego nazwa wywodzi się od łacińskiego słowa „homo” (człowiek) – jest antropocentryzm, czyli skupienie zainteresowań filozoficznych na człowieku i uczynienie go wartością nadrzędną wobec wszystkich innych w świecie. A oto inne elementy renesansowego światopoglądu humanistycznego. Kult wykształcenia Edukację uważali humaniści za jedną z najważniejszych wartości. Liczyły
Renesans ma niewątpliwe prawo do swojej nazwy, o ile odniesiemy ją do niezwykłej „ponownej kariery” ideałów starożytności w tym okresie. To rzeczywiście czas „odrodzenia” kultury antycznej – staje się ona wzorem dla twórców i myślicieli. Jednocześnie to okres wielkiego odkrywania starożytności. Organizuje się wykopaliska archeologiczne i odkrywane są kolejne zabytki. Odnajdywane są klasyczne utwory, na ogół w klasztornych bibliotekach, gdzie od stuleci spoczywają pod warstwą kurzu; Petrarka na przykład angażuje się poważnie w poszukiwanie dzieł Cycerona.
W starożytności współistniały ze sobą dwie wizje twórcy: rzemieślnika, który stosuje konkretne zasady i „przepisy” na dobrą sztukę i literaturę, oraz artysty szaleńca, który, natchniony Bożą łaską, tworzy arcydzieła. W średniowieczu artyści pozostawali zwykle anonimowi, tworzyli nie dla sławy, lecz na chwałę Bożą. Ważne były nie nazwiska autorów, lecz same dzieła. Renesans wzmacnia rolę artysty. Pojawia się pojęcie poety doctusa – artysty wszechstronnego, gruntownie wykształconego humanisty, obytego w świecie. Warto przywołać Kochanowskiego (np.
A jednak to właśnie na przełomie XIX i XX stulecia dokonało się coś, co na trwałe odcisnęło swe piętno na historii literatury. Przede wszystkim, jak sądzę, dużą rolę odegrały wtedy dokonania nauki i filozofii. Teoria względności Alberta Einsteina wskazywała jednoznacznie, że nie ma możliwości tak zwanego obiektywnego poznania, a zatem jedyną słuszną prawdą jest prawda subiektywna, indywidualna. Potwierdzał to również filozof Henri Bergson, według którego na świecie nie ma nic stałego – wszystko nieustannie
Określają teksty, które musimy interpretować. Trzeba je bezbłędnie rozpoznawać. A nie są takie trudne. To kategorie – zjawiska, takie jak tragizm, komizm, groteska. Z jednym z nich na pewno będziesz miał do czynienia. PATOS Cechy: Wzniosłość i powaga tonu, ważny temat, silne emocje autora. Wymyślili starożytni, podejmowali wszyscy piszący górnolotnie i bardzo serio o ojczyźnie, bohaterach, walce, heroizmie, śmierci. Przykłady: W Trylogii opis pogrzebu Wołodyjowskiego. Kapłan zwraca się do zmarłego, nazywa
Metoda na powtórkę? Przedstawić epokę za pomocą najważniejszych dla niej pojęć! Zrozumieć, zapamiętać, skojarzyć z potrzebnymi tekstami kultury. Nasz pojęciownik to zbiór najważniejszych terminów i najlepszy przewodnik. Renesans Renesans – nazwa epoki Epoka, która nastąpiła po średniowieczu, ma w polskiej terminologii naukowej dwie nazwy – renesans albo odrodzenie. Obie są równoprawne. Pierwsza z nich pochodzi od francuskiego słowa „renaissance” i jest także stosowana w wielu innych językach, np. niemieckim i angielskim. Druga jest tłumaczeniem, czyli polskim
Misja i zadania literatury Arystotelesowska zasada mimesis i jej związek z teorią powieści lustra Arystoteles nakazał w Poetyce, by sztuka naśladowała naturę. Wiele wieków później Stendhal sformułował definicję powieści będącej „zwierciadłem, które obnosi się po gościńcu”. Trudno nie dopatrzyć się podobieństwa między tymi dwoma poglądami. Cóż bowiem może kryć się pod metaforą lustra, jeśli nie literatura odbijająca rzeczywistość z fotograficzną dokładnością? Jej zadanie ma więc polegać na naśladowaniu świata realnego z uwzględnieniem każdego
Jakie cele stawiano literaturze w antyku, dlaczego uważamy antyk za źródło norm? Dla nas antyk – jego kultura literacka – to okres od czasu zapisania pierwszych dzieł po upadek Rzymu. Ogrom czasu, ale też źródło późniejszej europejskiej kultury. Co więcej, przez szereg lat najwyższy autorytet i wyznacznik norm dla twórców literatury. To antyczni poeci i pisarze ustalali założenia, według których należy tworzyć literaturę, wyznaczali jej cele, oceniali artystów. Dlatego antyk stał się
Suma zagadnień Czym jest sztuka? Kim jest artysta? Cele i zadania sztuki. Współczesna sytuacja i prognozy przyszłości. Sztuka – i Ty. Czym jest sztuka? „Dziedzina ludzkiej działalności artystycznej, wyróżniana ze względu na związane z nią wartości estetyczne (zwłaszcza piękno), jej wytwory stanowiące trwały dorobek kultury” – tak brzmi odpowiedź według Słownika języka polskiego. Nazwijmy więc sztuką wszelką działalność ludzi i jej efekty, które służą zaspokajaniu potrzeb duchowych: potrzeby piękna, wzruszenia, refleksji filozoficznej. Sztuka wpływa na
MIMESIS – kategoria pochodząca z założeń estetyki starożytnej, oznacza naśladowanie rzeczywistości w sztuce, czyli wymóg, aby dzieło sztuki było odwzorowaniem rzeczywistości. Stąd wszystkie prądy literackie, które postulują „prawdziwość”, a przynajmniej prawdopodobieństwo istnienia świata przedstawionego w dziele (np. realizm), nazywamy kierunkami mimetycznymi. Z kolei prądy, które głoszą odstępstwo od naśladowania rzeczywistości, od jej imitowania występują przeciwko mimesis. Teorię mimesis rozwinął i dokładnie omówił Arystoteles (Poetyka). Jest kilka sposobów naśladowania rzeczywistości: Twórca
Wyjaśnij pojęcia mimesis i katharsis z poetyki antycznej, przywołując konkretne przykłady literackie. Co to jest mimesis i katharsis? Mimesis w dosłownym tłumaczeniu oznacza naśladowanie. Co ma naśladować sztuka? Rzeczywistość, musi odwzorowywać prawdziwe życie, kopiować prawdopodobne życiowo sytuacje. Według Pitagorasa najlepszą sztuką naśladującą przeżycia człowieka jest taniec. Inny uczony starożytny – Demokryt – poszukiwał odzwierciedleń życia w naturze, Platon w malarstwie i poezji. Pojęcie mimesis rozwinął Arystoteles w Poetyce. Według niego wszystko, co ukształtowała przyroda, człowiek
Pojęcia związane z antykiem Poetyka To Arystoteles napisał pierwsze dzieło normatywne, w którym ustalał reguły dotyczące literatury. Powiedział raz na zawsze swoim współczesnym i potomnym, które to są gatunki wysokie, a które niskie, jakie cechy musi posiadać epos, a jakie tragedia, czym są pojęcia katharsis, mimesis czy decorum. Swoje dzieło, słynny pierwszy podręcznik dla literatów, zatytułował Poetyka. Można powiedzieć, że to nauka dotycząca norm i mechanizmów tworzenia literatury, zwłaszcza poezji. Dziś nauka ta ma nieco
Mimesis w literaturze Mimesis to mniej więcej tyle, co naśladowanie; odnosi się do przedstawiania określonej rzeczywistości w literaturze. Dzieło możemy nazwać mimetycznym, gdy: to, co ono przedstawia, istniało niezależnie od aktu literackiego. relacja jest w miarę wierna i prawdziwa. Termin mimesis jest pochodzenia greckiego. Posłużył się nim Arystoteles w Poetyce. Arystoteles byt materialistą i realistą, tak więc nie widział w naśladowaniu nic zeego (przeciwnie – chwalił je i cenił), natomiast
Każda epoka przynosi nowe zbiory zasad budowania utworów literackich. Dzieła, w których są one zawarte, nazywamy poetykami. Tworzyli je zwykle aktywni pisarze i filozofowie – jak w starożytności Arystoteles i Horacy. Teksty takie mają co najmniej podwójny charakter. Po pierwsze zawierają wizję, jaką na temat tego, jaka powinna być poezja, ma ich autor. Po drugie, mają też funkcję teoretyczno-literackiej pracy badawczej – zwykle odwołując się do pokrewnych lub przeciwstawnych przykładów literackich ilustrujących zawarte w poetyce
MIMESIS w dosłownym tłumaczeniu oznacza naśladowanie. Co ma naśladować sztuka? Rzeczywistość, musi odwzorowywać prawdziwe życie, kopiować prawdopodobne życiowo sytuacje. Według Pitagorasa najlepszą sztuką naśladującą przeżycia człowieka jest taniec. Inny uczony starożytny – Demokryt – poszukiwał odzwierciedleń życia w naturze. Platon natomiast w malarstwie i poezji. Pojęcie mimesis rozwinął Arystoteles w Poetyce. Według niego wszystko, co ukształtowała przyroda, człowiek może naśladować w malarstwie, rzeźbie, poezji, muzyce. W literaturze występują różne gatunki, które różnią się sposobem naśladowania:
Dlaczego to ważne dzieła? Iliada i Odyseja to pierwsze epickie utwory naszej cywilizacji – Iliada jest pierwszym znanym zapisem literackim, czyli najstarszą lekturą. Pokazują świat starożytny, poglądy ludzi tamtych czasów, ich ideały, obyczajowość. Poruszają zagadnienia uniwersalne, nieprzemijające – jak temat przyjaźni, wojny, miłości, prawości, zdrady. Kształtują typ bohatera – rycerza starożytnego. Od nich bierze początek rodzaj literacki zwany epiką. Eposy Homera dają początek gatunkom epickim – pisanym na wzór starożytnych
Powtórka według zagadnień Kreacjonizm czy dokumentaryzm? W tym ujęciu rozumiemy „kreacjonizm” bardzo szeroko: jako wszelkie techniki twórcze, które są wynikami kreacji (czyli siły twórczej) pisarza. A zatem pisarz stwarza fabułę, czasoprzestrzeń, bohaterów. Wszystkie te elementy mogą być prawdopodobne, jednak są jedynie fikcją literacką – nie zaś dokumentem, zapisem faktycznych zdarzeń. Mogą też być zupełnie nieprawdopodobne – być wytworem twórczej fantazji autora lub zupełnym odkształceniem rzeczywistości. Wszystko to kreacja, tu postawiona w opozycji