Izabela Łęcka
Izabela Łęcka to młoda arystokratka, która żyje poza czasem, a prawie całym jej światem jest jej pokój, pełen bibelotów, drobiazgów, katalogów mody. Ten pokój jest doskonałym odzwierciedleniem jej prywatnej przestrzeni. Jednak naprawdę Izabela jest córką bankruta, przekwitającą pięknością na próżno czekającą na nowych zalotników.
Znaczenie postaci
Istnieją dwie Izabele: ta, którą przedstawia opowiadanie narratora (próżna, płytka snobka), i ta wyidealizowana (niezwykle doskonała), postrzegana przez Wokulskiego. Izabela staje się „motorem” poczynań Wokulskiego, działa na niego stymulująco, wszystko, co robi Stanisław, robi dla niej. Jest mu niezbędna. Może jest ona animą Wokulskiego? (Czyli archetypową postacią „obrazu duszy” reprezentującą komplementarną, odmiennopłciową część psychiki). Według teorii animistycznej każdy mężczyzna nosi w sobie Ewę, a każda kobieta Adama. Należy zwrócić uwagę na to, że Izabela jest idealnym przeciwieństwem Stacha, wszystko ich dzieli, począwszy od pochodzenia, a skończywszy na pojmowaniu miłości. Według niej miłość przychodzi tylko za to, że się jest, a według niego za to, że coś się robi. Izabela żyje niedostosowana do rzeczywistości, skazana na klęskę. Ta piękna, uwodzicielska kobieta jest polską femme fatale. Doprowadza do klęski swego adoratora Stanisława Wokulskiego, swego ojca, ale i samą siebie.
Izabela Łęcka – charakterystyka
- Imię: Izabela
- Nazwisko: Łęcka
- Imię ojca: Tomasz
- Pochodzenie społeczne: arystokratka
- Miejsce zamieszkania: Warszawa, ośmiopokojowy lokal (wynajmowany w Alejach Ujazdowskich)
- Wzrost: więcej niż średni
- Kolor włosów: blond
- Kolor oczu: czasem ciemne i rozmarzone, czasem jasnoniebieskie i zimne
- Znaki szczególne: bardzo piękna
- Zalety: dobrze ułożona, obyta w towarzystwie, tajemnicza, interesująca
- Wady: próżna, egoistka, nieczuła, dwulicowa, wyrachowana, zimna, dumna, wyniosła, kapryśna
- Ulubione zajęcia: podróże (Alpy, wybrzeże Morza Śródziemnego, Paryż, Genewa), bywanie na salonach, wyścigi konne, wycieczki za miasto, spacery, flirty
- Ulubione lektury: Szekspir, Dante, Zola – Kartka miłości, poezje kuzyna Zygmunta (Krasińskiego?) Le moniteur de la mode
- Ulubiony przedmiot: posąg Apollina
- Cele/ambicje: wyjść dobrze, bogato za mąż (ale dopiero za jakiś czas), przeżyć wiele romansów i uniesień, mieć wielu adoratorów
- Zainteresowania: moda, język angielski (bardzo modny), muzyka (jeśli wykonują ją piękni muzycy, np. sławny skrzypek Molinari), teatr (jeśli występują piękni i znani aktorzy, np. włoski aktor Rossi)
Izabela Łęcka – biografia
Izabela Łęcka jest córką przedstawiciela jednego z rodów arystokratycznych, kobietą obytą w świecie. Przed rokiem 1870 bywała z ojcem na dworach: francuskim, wiedeńskim, włoskim, zyskała nawet wielu znakomitych wielbicieli, np. Wiktora Emanuela. Jednak nie miała ochoty wychodzić za mąż. Na początku akcji jej sytuacja nie jest już tak korzystna, jej ojciec stracił wiele pieniędzy – ona sama musiała sprzedać srebro rodzinne i serwis, ich kamienica miała zostać zlicytowana. Nie bywała już na zagranicznych salonach i pozostało jej niewielu adoratorów gotowych do ożenku – pewien marszałek i baron (bardzo bogaci i bardzo starzy). Wtedy w jej życiu pojawia się Wokulski. To on nawiązuje spółkę z jej ojcem, potajemnie wykupuje weksle, srebra i serwis, a później także kamienicę.
Izabela wciąż go spotyka: na koncercie, w teatrze, w jego sklepie (Iza flirtuje tam z Mraczewskim), podczas kwesty w Wielką Sobotę, w pierwszy dzień świąt w pałacu hrabiny Karolowej, na wyścigach konnych, w Łazienkach… Wszyscy też o nim mówią: ojciec, prezesowa, kuzyn Ochocki. Wokulski staje się dla niej zagadką, ciekawi ją. Czasem jest dla niej nikczemnym dorobkiewiczem, który chce ją kupić, a niekiedy ma wrażenie, że stanowi on rodzaj jej wiernego sługi i że ją czci. Na wyścigach Wokulski staje w jej obronie, gdy baron Krzeszowski publicznie ją obraża. Pojedynkują się, jednak pannę niezbyt to wzrusza. Ojciec Izabeli w jej imieniu zaprasza Stanisława na obiad. Jednak w życiu Beli istnieją też inni. W dniu wizyty Wokulskiego odwiedza ona ciotkę, gdzie oczekuje przybycia Rossiego – włoskiego aktora, w którym była kiedyś zakochana. Później Izabela prosi Stacha, by ten zajął się urządzeniem odpowiedniej owacji dla artysty (martwi ją chłodne przyjęcie Włocha przez warszawską publiczność), Stach spełnia oczywiście jej prośbę. Izabela zaczyna ufać, że Wokulski zapewni jej i ojcu spokój, nawet kiedy na jaw wychodzi wysokość ich długu (po sprzedaży kamienicy zgłosili się liczni wierzyciele). Jednak od ciotki dowiaduje się o przyjeździe jej dawnego adoratora – Kazimierza Starskiego. Panna Łęcka planuje wyjazd do Paryża razem z ojcem i Wokulskim, lecz wyraźnie tego ostatniego ignoruje i konwersuje po angielsku ze Starskim. Wokulski chłodno się z nią żegna i mówi, że już wyjeżdża do Paryża. Izabela na zaproszenie ciotki jedzie do Zasławka (gdzie później przybywa Wokulski). Jej sytuacja uległa zmianie: dowiaduje się, że prezesowa zamierza zapisać swemu ciotecznemu wnukowi – czyli Starskiemu – co najwyżej tysiąc rubli dożywotniej renty, a drugi konkurent – baron zaręczył się z panną Eweliną. Izabela spędza na wsi dużo czasu z Wokulskim: spacerują, pływają łódką, Stanisław wyznaje jej miłość.
W karnawale sytuacja Łęckich poprawia się (dzięki interesom prowadzonym za radą i z pomocą Wokulskiego) – znów przyjmują gości, przybywa adoratorów. Panna pragnie poznać słynnego skrzypka Molinariego, chce, by Stach jej to ułatwił. Jest zachwycona i kokietuje artystę. Wkrótce (po jego przeprosinach!) dostaje od Wokulskiego podarek – medalion z blaszką Geista (jedyną rzeczą, która mogła być jej rywalką). Bela „bierze w niewolę” Stanisława, staje się on jej narzeczonym. Jadą razem z Łęckim i Starskim do Krakowa. W pociągu Izabela flirtuje ze Starskim, rozmawiają po angielsku, myśląc, że kupiec ich nie rozumie… Oszołomiony Stach wysiada, żegnając się z Izą – to już koniec, zdradziła go i jego marzenia (zgubiła blaszkę). Niestety, losy Izabeli nie kończą się dobrze: opuszcza ją ostatni pretendent do jej ręki (stary marszałek), umiera jej ojciec, a ona wstępuje do klasztoru.
Ważne momenty w życiu bohatera
- Utrata majątku – to zmusza ją do zmiany dotychczasowego życia, pewnych ograniczeń, no i szukania bogatego męża.
- Zainteresowanie nią Wokulskiego – to on pomaga rodzinie Łęckich we wszystkim, wspiera ich finansowo, a także spełnia wszelkie zachcianki panny Izabeli.
- Spotkanie Starskiego – Izabela wciąż z nim flirtuje.
- Wyjazd do Zasławka – tam spędza dużo czasu ze Stachem.
- Wyjazd do Krakowa – podczas tej podróży przez swoje nietaktowne zachowanie traci Wokulskiego.
- Utrata ostatniego konkurenta – starego marszałka – opuszcza ją, bo spaceruje ona zbyt często z pewnym inżynierem, Izabela nie ma możliwości bogato wyjść za mąż i nie ma też pieniędzy.
- Śmierć ojca – nie ma już przy niej człowieka, który zawsze przy niej był.
- Decyzja o wstąpieniu do klasztoru.
Izabela Łęcka o sobie samej
Zagustować we mnie? (…) Tego nawet nie myślałabym mu bronić. Nie jestem ani taka naiwna, ani tak fałszywie skromna, ażeby nie wiedzieć, że się podobam… mój Boże! Nawet służbie. (…) Ten człowiek po to jeździł na wojnę, ażeby mnie zdobyć. I ledwie wrócił, już mnie ze wszystkich stron osacza… Ale niech się strzeże!… Chce mnie kupić? dobrze, niech kupuje!… przekona się, że jestem bardzo droga…
Bohaterka a inne postacie utworu
- Izabela jest córką Tomasza Łęckiego.
- Izabela jest ukochaną Wokulskiego, ubóstwianą przez niego kobietą.
- Izabela jest kuzynką Juliana Ochockiego.
- Jednym z jej kawalerów, pretendentem do jej ręki jest Kazimierz Starski.
- Przedmiotem uwielbienia Izabeli jest Molinari i Rossi.
- Jej towarzyszką jest panna Florentyna.
Bohaterka a inne postacie literackie
- Księżna Irina Wsiewołodowna Zbereźnicka-Podberezka z Szewców Stanisława Ignacego Witkiewicza – obie są uwodzicielkami, kusicielkami.
- Klara ze Ślubów panieńskich Aleksandra Fredry – tak jak ona nie chce być młodą żoną u boku starego męża.
- Emma Bovary z Pani Bovary Gustawa Flauberta – tak jak ona pragnie całej tej otoczki, jaka towarzyszy romansowi.
- Biblijna Ewa – tak jak ona kusi mężczyznę i doprowadza do jego i swojej klęski.
O utworze źródłowym
Lalka ukazywała się w latach 1887-1888 na łamach Kuriera Codziennego. Prus zamierzał przedstawić „naszych polskich idealistów na tle społecznego rozkładu”. Są nimi Rzecki, Ochocki i Wokulski. Ten ostatni jako pozytywista jest energicznym przedsiębiorcą i społecznikiem, jako romantyk kocha się miłością wielką i niespełnioną w Izabeli. Bohaterka została stworzona z myślą o przedstawieniu ówczesnej arystokracji: jej pozycji, zaangażowaniu w sprawy kraju, pomocy innym grupom społecznym. Nie jest to portret pozytywny, zresztą niejedyny. Autor dokonuje wnikliwej analizy także innych stanów, Lalka bowiem jest powieścią panoramiczną. Znajdzie się tu literacki obraz miasta – Warszawy, polityczne dywagacje, kapitalistyczne przedsięwzięcia i socjalistyczne nowinki, problemy dotyczące cywilizacji, nauki i wychowania, przebogaty materiał obyczajowy. Czytelnik zaznajamia się ze wszystkim z punktów widzenia różnych postaci, a ponadto występuje w utworze dwóch narratorów (auktorialny i Rzecki), co było na tamte czasy nowatorskim posunięciem, jednakże niedocenionym przez współczesnych.
Tematy, przy których można wspomnieć bohatera
- miłość,
- femme fatale,
- obraz społeczeństwa – arystokracja,
- kobieta w literaturze.
Dzieło: Lalka
Autor: Bolesław Prus
Czas i miejsce akcji
Akcja rozgrywa się w latach 1878-1879. W Pamiętniku starego subiekta przedstawione są wydarzenia znacznie wcześniejsze, np. Wiosna Ludów.
Co to za typ bohaterki?
- Arystokratka, lwica salonowa.
- Kobieta piękna, towarzyska.
- Wielka przegrana: mimo swojej urody i obycia traci wszystkich kandydatów na męża, nawet starego i brzydkiego marszałka, który był jej ostatnią deską ratunku; honorowo decyduje się wstąpić do klasztoru.
- Dumna, próżna i pusta; często sądzi ludzi po pozorach.
- Uwielbia rozrywki, piękne stroje, przedmioty i zaszczyty.
- Femme fatale – przyczyna zguby Wokulskiego, który stracił dla niej głowę, a próbował nawet popełnić samobójstwo.
- Niegodna wielkiego uczucia tak wyjątkowego człowieka, jakim był Wokulski.
- Zimna, wyrachowana, żyjąca w świecie iluzji.
Pojęcie związane z tą bohaterką
Femme fatale – kobieta fatalna, która jest przyczyną zguby uwielbiających ją mężczyzn.
Izabela Łęcka symbolizuje:
- salonową lalkę,
- typową arystokratkę,
- ozdobę towarzystwa i salonów,
- kobietę chłodną, wyrachowaną,
- czasem nawet bubel w pięknym opakowaniu.
Zobacz:
Izabela Łęcka – famme fatale czy romantyczna, niedościgniona kochanka?
Literackie portrety kobiet. Omów ich typy i funkcje na wybranych przykładach.