Adam Mickiewicz

Pierwszy wieszcz polskiego romantyzmu, dziś symbolizujący epokę, posągowy, podręcznikowy – przechodził różne przemiany ideowe i ma wcale barwną biografię. Jak w każdym życiu rozczarowania i rozpacz splatały się tu z sukcesami, a ponieważ był to talent pierwszej wody, zyskała nasza narodowa literatura.

Kiedy studiował w Wilnie, nie był jeszcze takim absolutnym romantykiem. Wielbił Woltera, był filomatą, więc wielbicielem wiedzy (bardzo to przypomina oświecenie, czyż nie?), pisał w duchu klasycznym. Dopiero wyjazd do Kowna, cios samotności, przymus niechcianej pracy i lektura niemieckich romantyków oraz Byrona – spowodowały eksplozję romantyczną. Oto wieszcz nie lubił nauczać i skarżył się, że obrywa piersi „obuczaniem żmudzkich łbów”. Tęsknił za Wilnem. No i poznał Marylę Wereszczakównę, z której uczynił muzę swojej twórczości. Ta zaś spokojnie i chyba bez większego żalu wyszła za mąż za hrabiego Puttkamera. Ten wielki romans literatury był, być może, nieco „ideowy”, gdy bowiem Mickiewicz poznaje Marylę, jest już zagorzałym czytelnikiem historii cierpień werterowskich i bajronowskich – i bardzo mu ów nieszczęśliwy romans pasuje do romantycznej kreacji. Później spotkał jeszcze kilka kobiecych ideałów. Ożenił się z Celiną Szymanowską, miał z nią dzieci i podobno ją zdradzał. Żona naszego wieszcza cierpiała na chorobę nerwową, i nie było to chyba najbardziej udane małżeństwo.

Swój patriotyzm potwierdził Mickiewicz, działając w studenckich towarzystwach konspiracyjnych, był więziony i zesłany. Powody, dla których nie brał udziału w powstaniu listopadowym, osnute są natomiast tajemnicą. W twórczości Mickiewicza dużą rolę odegrały miejsca, w których bywał, a sporo podróżował: był na Krymie, w Szwajcarii, we Włoszech, mieszkał w Paryżu, a zmarł w Konstantynopolu.

.

Juliusz Słowacki

Dziesięć lat młodszy od Mickiewicza, drugi wieszcz polskiego romantyzmu wcale się z pierwszym nie polubił. Gdy przyjechał do Paryża, Mickiewicz, który już tam był i cieszył się opinią pierwszego poety narodu wybranego, nie pomógł Słowackiemu włączyć się w życie emigracji. Poza tym akurat opublikowano pierwsze utwory Słowackiego – zupełnie niepasujące do gorącej, popowstaniowej atmosfery. Kiedy zarzucono mu, że pomija sprawy narodu, uniósł się honorem. Na słynnej uczcie u Januszkiewicza obaj wieszczowie stoczyli bój – był to pojedynek na improwizacje. Rozstali się nie jako „wrogi”, ale jako „dwa na słońcach swych przeciwnych – Bogi”, jak zapisał w Beniowskim Słowacki. Wydaje się, że Słowacki był bardzo wrażliwy, może nadwrażliwy, obdarzony niezwykłą wyobraźnią i talentem, i że dominujący wpływ na niego miało matczyne wychowanie.

Gdy był młodzieńcem, jego przyjaciel Ludwik Spitznagel popełnił samobójstwo. Musiało to wywrzeć wpływ na psychikę poety. Nieszczęśliwie kochał się w dużo starszej od siebie Ludwice Śniadeckiej, która nie potraktowała poważnie jego zalotów. Musiało go to dotknąć, lecz fakt ten dopiero z czasem uczyniono tragedią romantyczną, bo przecież Słowacki przeżywał później równie ważne historie miłosne.

Podobnie jak Mickiewicz – nie walczył w powstaniu. Nigdy się nie ożenił. Podróżował, a słynną podróż na Wschód odnajdujemy w jego twórczości. Zmarł na gruźlicę, mając zaledwie czterdzieści jeden lat.

 

Zygmunt Krasiński

Nasz romantyk arystokrata. Na hrabiego Zygmunta dominujący wpływ miał ojciec, człowiek o silnej osobowości – generał Wincenty Krasiński. Generał decydował o nauce i karierze syna. Generał zabronił mu udziału w patriotycznej demonstracji, na którą, zamiast na zajęcia, poszli wszyscy koledzy młodego hrabiego. Zygmunt samotnie podążył na uczelnię.

Ojciec, który dawniej służył pod Napoleonem, teraz był poddanym cara i wymyślił dla syna urząd na carskim dworze. Tu jednak Zygmunt po raz pierwszy się zbuntował. Nie poprosił o urząd, lecz o pozwolenie na wyjazd do Europy w celu podreperowania zdrowia (miał chore oczy). W podróży zamożny arystokrata pisał, zwiedzał, filozofował.

Ożenił, się zgodnie z wolą ojca, z arystokratką Elizą Branicką, ale romansował, zgodnie z własną wolą, najpierw z wielkooką i pulchną, jak każą sądzić portrety, Joanną Bobrową, potem, przez wiele lat, z Delfiną Potocką.

Zmarł w Polsce, w Opinogórze, gdzie dziś, w dawnej posiadłości Krasińskich, znajduje się muzeum romantyzmu.

Najważniejsze utwory Krasińskiego:

  • Nie-Boska komedia (dramat, 1835 r.),
  • Irydion (dramat),
  • Przedświt (poemat profetyczny), Psalmy przyszłości (cykl utworów poetyckich).
    Poemat i psalmy zawierają myśl filozoficzną Krasińskiego.

 

Aleksander Fredro

Znakomity komediopisarz nie przystaje, oczywiście, do portretu wzniosłego, tragicznego i ponurego romantyka. Jego sztuki utrzymane są w konwencji realistycznej, i nadprzyrodzonych sfer i osób raczej w nich nie znajdziemy. Znajdziemy natomiast zarejestrowany, jakby zatrzymany w kadrze, obraz Polski szlacheckiej, sarmackiej – w tym pozytywnym znaczeniu, związanym z pielęgnowaniem tradycji. Nie znaczy to, że Fredro bezrefleksyjnie wychwala współczesnych. Przeciwnie, galeria Fredrowskich postaci to zarazem przegląd i krytyka typowych polskich wad. Przez śmiech i wyszydzenie – ale krytyka.

Więcej romantyzmu znajdziemy w życiu Fredry, który dziesięć lat czekał na wolność ukochanej kobiety, by móc ją poślubić. Była nią Zofia Skarbkowa, a tyle lat trwało wówczas przeprowadzenie rozwodu. Uczucie to zostało jednak uwieńczone szczęściem. Bardzo natomiast cierpiał przez krytykę, której poddali jego dzieła współcześni ludzie pióra. Zarzucono mu, że w tych trudnych dla ojczyzny czasach jest obojętny na sprawy narodowe, że popełnia nietakt, kreując radosne postaci, kiedy kraj dotykają nieszczęścia. Fredro przestał tworzyć. Powrócił do pisania dopiero po dwudziestu latach.

Niektóre utwory Aleksandra Fredry:

  • I faza, lata 1818-1835:
    Pan Geldhab, Śluby panieńskie, Pan Jowialski, Zemsta, Dożywocie, Damy i huzary, Trzy po trzy (pamiętnik).
  • II faza, lata 1855-1876:
    Wielki człowiek do małych interesów, Zapiski starucha (zbiór aforyzmów).

 

Cyprian Kamil Norwid

Romantyk spóźniony. Tej biografii towarzyszy smutek: sieroctwo, brak pieniędzy, bieda, choroba, śmierć w przytułku. Nieszczęśliwa miłość też: ubogi poeta zakochał się w światowej damie, znanej w całej Europie żonie greckiego milionera – Marii Kalergis. Podążał jej śladem po kontynencie, ale pozostał samotny. Przez ponad rok przebywał w Nowym Jorku, gdzie zarabiał na życie jako rysownik i rzeźbiarz. Był niesłusznie więziony, zapadł na głuchotę, a w dodatku odszedł w zapomnienie. Współcześni nie zrozumieli jego utworów, właściwie następne pokolenie też nie. Dopiero Młoda Polska rozpropagowała poezję Norwida. Jego odkrywcą był Zenon Przesmycki Miriam.

To, co pozostało ze spuścizny Norwida, wzbudza szacunek. Niektórzy uważają, że to poezja trudna. Dokładna lektura pozwala się jednak przekonać, że jest niezwykła, fascynująca, jedyna w swoim rodzaju.

Norwid zmarł w przytułku, przeznaczonym dla polskich sierot i weteranów Zakładzie Świętego Kazimierza na przedmieściu Paryża. Został pochowany w zbiorowym grobie na cmentarzu w Montmorency pod Paryżem. Część jego rękopisów zniszczono. Wśród tych, które ocalały, są wiersze, poetycki traktat o sztuce Promethidion, a także rysunki.

Niektóre utwory Norwida:

 

Zobacz:

Wymień tematy świadczące o specyfice polskiego romantyzmu

Adam Mickiewicz na maturze

Charakterystyka polskiego romantyzmu

Romantyzm w Polsce

Poezja polskiego romantyzmu

ROMANTYZM – TABELA

Scharakteryzuj najważniejsze gatunki literackie romantyzmu

Romantyzm polski

https://aleklasa.pl/liceum/c155-powtorka-z-epok-literackich/c163-romantzym/tworcy-polskiego-romantyzmu-o-zadaniach-poezji-i-wyjatkowosci-poety