Posts From redakcja
Czy Odyseusz jest rzeczywiście pozytywnym bohaterem? Teza 1. Jesteś przeciw Penelopa jest uznana za wzór wierności – Odyseusz kocha ją i wraca do niej, ale wierny jej bynajmniej nie jest. Zazwyczaj zapomina się, że na 10 lat męczeńskiej tułaczki całe siedem lat Odys słodko spędził u nimfy Kalipso. Odyseusz posługuje się podstępem, bywa, że oszukuje, odwołuje się do metod, które w honorowym kodeksie rycerskim zostałyby podane w wątpliwość. O ile
Jakie utwory literackie pomagają, Twoim zdaniem, ustalić kodeks moralny człowieka? Ogromna jest ilość dzieł, które traktują o tym, co dobre a co złe, prezentują wzorce i antyprzykłady postaw ludzkich, zawierają pouczenia, zestaw norm etycznych – bezpośrednio lub parabolicznie. Ustalenie takiego zestawu, który i tak będzie tylko wyborem, a który kształtuje morale człowieka zacząć należy od Biblii. Biblia – bo zawiera dekalog przykazań, a także wiele wzorów ludzkich losów i postaw, wspomnijmy Hioba, Józefa czy – przede wszystkim
W jakich utworach literackich odnajdziemy deformację rzeczywistego świata? Deformacja świata w literaturze to świadomy chwyt, charakterystyczny dla literatury XX wieku, choć bywał używany oczywiście wcześniej. Przecież literatura plebejska – sowizdrzalska i cały nurt karnawałowy był swoistą deformacją świata, zmianą jego hierarchii i wartości. Fantastyka romantyczna, wizyjność i symbolika młodopolska to też swoista deformacja. Lecz wydaje się, że w pełni zaczęli wykorzystywać ten zabieg nowocześni twórcy międzywojnia. Witold Gombrowicz – Ferdydurke i późniejsze dramaty, Bruno Schulz –
W jaki sposób literatura polska ukazywała bunt człowieka przeciw zastanej rzeczywistości? Temat buntu to odwieczny motyw literacki, bo bunt towarzyszy człowiekowi od zawsze. Ale też i formy buntu są różne i obiekty przeciw którym człowiek się buntował bywały rozmaite. Aby zatem dać wyczerpującą odpowiedź na to pytanie, należy „buntowniczą” literaturę pogrupować: Romantyczny bunt przeciw rzeczywistości Bohater romantyczny to buntownik. Występuje przeciw konwencjom społecznym, przeciw twierdzeniom nauki, normom klasycznym, także spiskuje przeciw zaborcy,
Epos Był najważniejszym gatunkiem epickim zanim nie wyparła go powieść. Przejęty z antyku (od Homera) w literaturze polskiej zaowocował: barokową Transakcją wojny chocimskiej Wacława Potockiego i epokowym dziełem Adama Mickiewicza pt. Pan Tadeusz. Powieść Główny i najpopularniejszy dziś gatunek epicki, można też powiedzieć, że różnorodny. Epoką powieści był pozytywizm – wówczas powstały Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej, Lalka Bolesława Prusa, powieści historyczne Henryka Sienkiewicza. Późniejsze epoki rozwijały i unowocześniały powieść (Granica Gabrieli Nałkowskiej, Ferdydurke Witolda Gombrowicza,
Podaj przykłady słynnych polskich dramatów i wskaż ich różnice. „Pierwszy” dramat polskiej literatury (choćby w sensie wagi) to dramat romantyczny. Dziady Adama Mickiewicza, Kordian Juliusza Słowackiego, Nie-Boska komedia Zygmunta Krasińskiego – oto czołowe przykłady. Był to dramat bliski dramatowi szekspirowskiemu, o otwartej kompozycji, luźno powiązanych scenach, dopuszczający wizję i fantazję – bez jedności miejsca, akcji czy czasu. Wesele – dramat symboliczny Stanisława Wyspiańskiego stał się wielkim wydarzeniem Młodej Polski. Dramat Wyspiańskiego jest nieco
W jaki sposób pisarze i poeci różnych epok wyrażali swoją miłość do ojczyzny i troskę o nią? Podaj najbardziej reprezentatywne utwory danych epok. Patriotyzm, programy reform i hasło walki o wolność to chyba najbardziej charakterystyczne tematy polskiej literatury. W średniowieczu możemy szukać przykładów utworów, które opisywały królów polskich, ich walkę z wrogiem, ich dumne rodowody. Będą to oczywiście Kroniki (Galla Anonima czy Jana Długosza). Renesans – tu wybitnym dziełem patriotycznym była Odprawa posłów
Wieś polska dostarczyła literaturze sporo materiału – nie było epoki, której poezja lub proza nie opiewałyby dworku sielskiego, krajobrazu wiejskiego albo losu, obyczajów czy mentalności chłopa. To z pochwały wsi wyrosła sielanka, powstał także w naszej świadomości mit o uspokojeniu, ciszy, odpoczynku, który niesie wieś. Pytania o utwory dotyczące wsi – wizje sielankowe i realistyczne – znalazły odpowiedzi przy kolejnych epokach. Zestawmy więc teraz konspekt tytułów o wiejskiej tematyce, ich autorów i gatunków. Średniowiecze: Satyra na
Najwięcej tej krytyki znajdziemy w literaturze doby staropolskiej. Począwszy od renesansu – światłe umysły dostrzegały i krytykowały wady szlachty. Później także romantycy i pozytywiści, Młoda Polska i dwudziestolecie międzywojenne – w każdym z reprezentatywnych dzieł zamieszczano obraz szlachty. Lecz bądźmy sprawiedliwi – inne stany, np. duchowieństwo także obrywało swoje cięgi. Najmniej miał do powiedzenia chłop, lecz i on w prozie Żeromskiego wypada nieszczególnie. Poza tym jeśli odczytamy wady szlachty, jakie wylicza Mickiewicz w Panu Tadeuszu, to trzeba też pamiętać
Niezależnie od tego po czyjej stronie – rewolucjonistów czy obrońców starego systemu – będziemy szukać prawdy, „rewolucja” jako zjawisko oznacza chaos, zmianę władzy i śmierć – potworne dzieło zabijania. Odkąd były rewolucje – literatura nie była wobec nich obojętna. Zacznijmy od romantyzmu: Ignacy Krasiński – Nie-Boska komedia Poeta pisze o rewolucji abstrakcyjnej, rozważa samo zjawisko, choć „bierze” wzorce z przewrotu Cromwella w Anglii, Wielkiej Rewolucji Francuskiej, a nawet z powstania listopadowego, któremu przypisywał wymiar walki społecznej.
W jaki sposób literatura późniejszych epok nawiązuje do romantyzmu? Od krytyki po pochwałę i sentyment – doba romantyzmu polskiego była tak silna i znacząca, że żadna z późniejszych epok nie pozostała wobec niej obojętna. Już jej następcy – pozytywiści skrytykowali ideały romantyczne, lecz zarazem zdradzili się ze swojego rodzaju „kompleksem romantycznym” – złożyli bowiem hołd tej epoce. Prześledźmy losy literatury: Pozytywizm Z założenia odrzuca walkę powstańczą, głosi praktycyzm i realizm w działaniu. Nad Niemnem
Czy praca jest kryterium wartości człowieka? Omów w oparciu o przykłady literackie różnych epok. Macierzystą epoką, która ukochała ideał pracy był pozytywizm. Od niego zaczniemy – od głoszonej w artykułach programowych i udowadnianej w powieściach – idei pracy u podstaw, pracy organicznej i pracy na ziemi. Ta idea miała swój sens. W chwili gdy zawiodły zrywy powstańcze – rzeczywiście praca miała cel pozytywny – zachowanie polskości, swoistej walki – bo przecież polska ziemia jest i będzie
Kogo nazwiesz idealistą? Podaj przykłady bohaterów-idealistów w polskiej literaturze. Idealista to człowiek kierujący się wzniosłymi zasadami, zapatrzony w swoją ideę, zdolny poświęcić dla niej swoją prywatność, a nawet życie.Idealista to marzyciel, wyznawca utopijnych pomysłów, przeciwieństwo realisty. Idealista pasuje do romantyzmu. To bohater romantyczny „mierzył siły na zamiary” – czyli dostosowywał siebie do idei, a nie chciał przedsięwziąć idei dostosowanej do swoich sił. Konrad – chciał walczyć, dla milionów ludzi wystąpił nawet przeciw Bogu.
Zakończenie II wojny światowej przyniosło ogromne przemiany wsi polskiej, nazywane często mianem awansu. Nie chodzi tu tylko o reformę rolną i zmiany polityczne, chodzi też o kształcenie młodszego pokolenia, które zmieniało stan bo stawało się inteligencją i wyjeżdżało do miast, chodzi o nowinki techniczne i cywilizacyjne, które dotarły do wsi i zaczęły zmieniać życie jej mieszkańców. Mówi się o tym szybko, lecz przecież nie był to krótki i bezbolesny proces – cała ta powojenna przemiana wsi i mentalności chłopa polskiego.
Nie mówmy o literaturze socrealizmu, bo nie przedstawia ona rzeczywistości, lecz baśń, iluzję, czasem wręcz humorystyczną. Nikt nie uwierzy dziś w piękno traktorów, 200 % normy, miłość do kolektywu itd. Tym bardziej, że rzeczywistość ta nie była wcale różowa. Z jednej strony ulga – bo rok 1945 przyniósł koniec wojny i dzieło odbudowy, lecz zarazem… aresztowania, przesłuchania, stalinizm, a przy tym nędzę powojenną i zagubione wartości. Wystarczą dwa nazwiska, by odwrócić barwy – ukazać czerń powojennych
Nie wolno nam sądzić ofiar – bo nigdy nie wiadomo jaka może być reakcja człowieka w obliczu śmierci. Możemy jednak sądzić oprawców i obserwować wpływ pożogi wojennej na psychikę człowieka. Podpowiedzi: Oto dowody zniszczeń i odkształceń psychicznych Rozmowy z katem – Kazimierza Moczarskiego. Hitleryzm i wojna zupełnie wypaczyły osobowość Jörgena Stroopa. Gdyby nie historia, byłby pewnie spokojnym, tępawym mieszczuchem w dalekich Niemczech. Szkoła, system, wojna wykorzeniły zeń wszelką wartość, nauczyły go mordować, wykorzystały i spotęgowały jego systematyczność
Literatura faktu jest to dział literatury obejmujący te gatunki, które są dokumentem wydarzeń prawdziwych, które są zbudowane z faktów. Najprawdziwszą literaturą faktu będą zatem utwory pozbawione fikcji literackiej, wykorzystujące dziennikarskie formy podawcze takie jak reportaż, wywiad, relacja. Lecz gatunki literackie, które oparte są o fakt, nie odbiegają od prawdy historycznej, lecz nieco ją beletryzują, także są literaturą faktu. I tak możemy dokonać zestawu: Medaliony Zofii Nałkowskiej – opowiadania napisane w oparciu o zeznania świadków
Z zestawu lektur uderzające są trzy: Rozmowy z katem Kazimierza Moczarskiego, Zdążyć przed panem Bogiem Hanny Krall, Początek Andrzeja Szczypiorskiego. Rozmowy z katem Kazimierza Moczarskiego – to wstrząsająca, wręcz niewiarygodna relacja autora: Kazimierza Moczarskiego, który przebywał przez pewien czas w jednej celi z legendarnym katem żydów, likwidatorem warszawskiego getta – Jörgenem Stroopem. Szokuje nas charakterystyka Stroopa – systematycznego, skrupulatnego mordercy-faszysty, a zarazem „przykładnego” ojca rodziny. Stroop był nieczuły na cierpienia ludzi – i wręcz wzruszał się na
Literatura łagrowa (od ros. łagier = obóz) i lagrowa (lager niem. = obóz) to literatura wyrosła z doświadczeń obozowych zarówno po stronie sowieckiej jak i hitlerowskiej. Obozy śmierci, miejsca eksterminacji, obozy pracy, obozy koncentracyjne – wiele nazw otrzymało to potworne zjawisko XX wieku. Wymienić należy następujące utwory: dotyczące „sowieckich łagrów”: Aleksander Sołżenicyn – Archipelag GUŁag, Jeden dzień Iwana Denisowicza; Warłam Szałamow – Opowiadania kołymskie; Józef Czapski – Na nieludzkiej ziemi, Wspomnienia starobielskie; Beata
Totalitaryzm to określenie systemów politycznych, które ingerują w osobiste życie człowieka i podporządkowują go odgórnym prawom, są oparte o rozbudowany system kontroli, oddziałują poprzez strach i przemoc. Przykładem takich systemów był faszyzm i stalinizm. Skutkiem: tortury, eksterminacje, piece, niemieckie obozy koncentracyjne i sowieckie łagry. Cała literatura jest żarliwym protestem przeciw totalitaryzmowi. Przykładem może tu być cała literatura łagrowa: Archipelag GUŁag, Jeden dzień Iwana Denisowicza Aleksandra Sołżenicyna, Inny świat Gustawa Herlinga Grudzińskiego, Na nieludzkiej ziemi Józefa
