Posts From redakcja
„Społeczeństwo jest jak żywy organizm. Jego organy: kończyny, trzewia, mózg – to poszczególne klasy społeczne. Gdy zarażona jest choć jedna – chory i zarażony jest cały organizm” – taką teorię głosili pozytywiści, zwani też organicznikami. Podjęli walkę z chorobami społecznymi – ukazywali, jakie kłopoty nękają poszczególne klasy, ukazywali nierówność społeczną, głosili prawo wzajemnej wymiany usług – jedyne prawo, które pozwoli społeczeństwu przetrwać niewolę. W konsekwencji modne stały się w literaturze następujące tematy:
Dziecko i jego los to temat w pozytywizmie często podejmowany. Być może dlatego, że cierpienie niewinnego dziecka najbardziej porusza odbiorcę, że niedola dziecka, które całkowicie zależy od dorosłych, nie powinna nigdy mieć miejsca. Los Janka Muzykanta – chłopaczka utalentowanego muzycznie, który za drobne właściwie przewinienie został zakatowany, budzi grozę. Głodne i chore dzieci z obrazków poetyckich Marii Konopnickiej, dziewczynka z Dobrej pani Elizy Orzeszkowej, która została potraktowana jak małpka – dobra, gdy nowa, a gdy się
A kiedyż my doczekamy Takiej wiosny, tego lata, Że pod strzechą, pod zmurszałą, Wybieleje nasza chata? A kiedyż my doczekamy Tego ranka, tego dzionka, Że przez szybkę, przez okienko Zajrzy w izbę więcej słonka. Maria Konopnicka, A kiedyż my doczekamy Wiersz należy do, licznie reprezentowanego przez utwory Konopnickiej, nurtu liryki stylizowanej na ludową. Pomysł sięgnięcia do tej tradycji nie był wynalazkiem poetki, pojawił się już w twórczości Kochanowskiego; przypomnijmy tu
O mój Aniele, ty rękę Daj! Przez łzy i mękę, Przez cały kraj, Do jasnych źródeł ty mnie doprowadź; Racz się zlitować! Serce me zwiędło jak marny Liść; Wśród nocy czarnej Nie wiem, gdzie iść, I po przepaściach muszę nocować, Więc ty mnie prowadź. Adam Asnyk, Prośba To już nie liryka miłosna, choć zawarta w pierwszych wersach apostrofy prośba o podanie ręki może sugerować, że aniołem nazywa się tu piękną kobietę. Adresatem monologu
Między nami nic nie było! Żadnych zwierzeń, wyznań żadnych, Nic nas z sobą nie łączyło prócz wiosennych marzeń zdradnych […] Adam Asnyk, Między nami nic nie było Sytuacja liryczna zbudowana została wokół kontrastu obcości (wielokrotnie powtarzane zapewnienie: „między nami nic nie było”) i wspólnoty, która rodzi się z pozornie banalnych doświadczeń: podziwiania razem krajobrazu, przeżywania piękna przyrody. Wprawdzie trudno odgadnąć, jaką właściwie porę roku opisuje poeta, bo kwitną i pierwiosnki (wiosna), i powoje (lato) –
W Europie nową epokę po romantyzmie zwie się, ze względu na nurt dominujący w literaturze i sztuce, realizmem, a za umowną datę jej początku uznaje się rok 1850. Pamiętajmy jednak, że Stendhal, ojciec powieści realistycznej, uważany równocześnie za twórcę romantycznego, żył i tworzył w pierwszej połowie XIX wieku. Balzak, pisarz odpowiedzialny za ukształtowanie się realizmu w prozie, zmarł w roku 1850. Reprezentant tego kierunku w Anglii, Dickens, umiera w roku 1870. Podwaliny pod realizm zostały zatem położone. Mniej więcej
Grażyna Tytułowa bohaterka powieści poetyckiej Adama Mickiewicza jest żoną nowogródzkiego księcia Litawora, litewską władczynią, która pod nieobecność męża przywdziewa jego zbroję i staje do walki przeciw Krzyżakom. To kobieta rycerz. Dumna i odważna córa swojego narodu. Wzór patriotyzmu i wierności ideałom, które ważniejsze są dla niej niż życie. Kobieta silna i uparta. To pierwsza i najważniejsza w naszej literaturze bohaterka, która udaje mężczyznę. Uwaga! Grażyny powinny wiedzieć, że to Mickiewiczowi zawdzięczają swoje imię. Wymyślił je sam
Nowatorstwo i – dodajmy – oryginalność tej poezji uderza w każdym z wierszy. Ta poezja jest inna, dziwna, chropowata, trudna. Co zatem stanowi o jej sile i urodzie? Spróbujmy zestawić kilka cech poezji Norwida: Norwid bardzo dba o wartość słowa – nie ma w tej poezji słów zbędnych, wielosłowia czy licznych określników. Przeciwnie, jedno słowo nieraz niesie wiele znaczeń. Metafora – mnogość skrótów myślowych. Norwid „zagęszcza” znaczenia, uwielbia zwroty dwu- i wieloznaczne, poszukuje przenośni jak najbardziej treściwych.
Hymn (Smutno mi, Boże) jest jeszcze jednym z cyklu utworów powstałych podczas podróży Słowackiego na Wschód. „Pisałem o zachodzie słońca na morzu przed Aleksandrią” – brzmi dopisek poety. Niemal widzimy go, jak stoi na dziobie okrętu, wpatrzony w dal. Ogląda zachód słońca – przecudny obraz Boskiego dzieła: tęczę blasków, złociste niebo i morze, ognistą gwiazdę słońca, które gaśnie w lazurze wód. Lecz oddalony od rodzinnych brzegów, samotny człowiek odczuwa smutek i pragnie wyjawić przed Bogiem swoje
Dwa sposoby mówienia o Polsce i Polakach Kostium mitologiczny Odprawa posłów greckich Podtekst ukazanych zdarzeń Dramat Jana Kochanowskiego przywołuje zdarzenia z czasów antycznych – ukazuje jeden z epizodów mitu trojańskiego, wielokrotnie wykorzystywany przez literatów i przeróżnie interpretowany. Królewicz trojański Parys porwał Helenę – żonę władcy greckiego Menelaosa. Nic dziwnego, że Grecy żądają, by Helena wróciła do kraju. Prywatna sprawa będzie przyczyną wojny, która zrówna Troję z ziemią, spowoduje całkowitą zagładę królestwa Priama. Treść Do
Omów na wybranych przykładach cechy charakterystyczne i tematy poezji europejskiego romantyzmu. Romantyzm niemiecki Kto jedzie tak późno wśród nocnej zamieci? To ojciec z dziecięciem jak gdyby wiatr leci. Chłopczynę na ręku piastując najczulej Ogrzewa oddechem, do piersi go tuli. Mój synu, dlaczego twarz kryjesz we dłonie? Czy widzisz, mój ojcze? Król olch w tej stronie. Król olch w koronie, z ogonem jak żmija! To tylko, mój synu, mgła nocna się zwija. Chodź do mnie,
Właśnie w romantyzmie pojawiło się niezwykle ważne kryterium wartości artystycznej: od tej chwili słowa „nowe” i „odkrywcze” zaczęły mieć w sztuce znaczenie pokrywające się ze słowami „dobre” i „wybitne”. To ogromna przemiana w historii literatury i sztuki. Rozpoczyna ona bowiem czasy, w których dzieła literatury i sztuki mają nie tylko służyć przedstawianiu rzeczywistości, lecz także być wyrazem indywidualności twórcy, a nawet same stawać się tworzonymi przez artystów nowymi światami. Od samego początku w pismach teoretyków epoki pojawiło się utożsamienie słów
Tak naprawdę nie ma jednego wzorca człowieka oświecenia typowego dla tej epoki, która sama w sobie jest różnorodna i złożona. Kiedy patrzymy na portrety ludzi XVIII w. – raz patrzą na nas twarze spod upudrowanych peruk, innym razem – oblicza sarmackie, ludzie w kontuszach i stroju polskim. W świetle ideologii epoki, jej racjonalizmu i powrotu do świata rzeczy, wzorcowym modelem powinien być umysł oświecony – taki jak Wolter, jak nasz Krasicki,
Na pierwszy rzut oka zdawałoby się, że zrywający z renesansowym pojmowaniem świata barokowi artyści zrywają także z tradycją starożytności. Tymczasem wcale tak nie było! Zacznijmy od tego, że trudno mówić nawet o jakimś totalnym zerwaniu z dokonaniami renesansu – klasycystyczna wizja sztuki na stałe już zagościła w świadomości kulturowej. Pamiętaj, że wiek siedemnasty, to czas nie tylko baroku, ale i klasycyzmu – we Francji nawet to ten drugi właśnie był nurtem dominującym w sztuce. W myśl zaś poetyki
Trudno znaleźć w siedemnastym wieku bardziej niesamowitą postać. Odwołajmy się do słynnej jednozdaniowej charakterystyki René de Chateaubrianda: – Był raz człowiek, który mając lat dwanaście – wyczarował z kresek i kółek matematykę; który mając szesnaście – ułożył traktat o stożkach najbardziej uczony ze wszystkich, jakie znano od czasów starożytnych; który mając dziewiętnaście – sprowadził do działania maszyny umiejętność dotąd czysto rozumową; który mając dwadzieścia trzy – ustalił fakt ciężaru powietrza i unicestwił jeden z wielkich błędów
Czy potrafisz wykazać, że filozofia średniowiecznych myślicieli miała wpływ na literaturę? Owszem – i to nie tylko na dzieła własnej epoki, ale również emanowała na wieki późniejsze. Augustynizm – odnajdujemy w hagiografii, w ukształtowaniu ascetycznego modelu życia, pochwały kontemplacji, pogardy dla świata ziemskich wartości. Przykład – święty Aleksy, który latami leży pod schodami, obojętny na chłód, głód, upokorzenia – stara się myślą dotrzeć do Boga. Augustyńskie rozdarcie pomiędzy pokusami ziemi a wołaniem nieba
Wyjaśnij, na czym polega wizyjność i uniwersalny sens Apokalipsy św. Jana. Jak zacząć? Od ogólnych informacji o tej księdze Nowego Testamentu oraz wyjaśnienia okoliczności jej powstania. Można też podać informacje o domniemanym autorze Apokalipsy. Święty Jan był najmłodszym z apostołów Chrystusa, jego ulubionym uczniem. Zwano go też Boskim. Tradycja głosi, że po śmierci Jezusa zabrał Matkę Boską do Efezu. Większość uczonych twierdzi jednak, że wcale nie był autorem Ewangelii św. Jana, Listów Jana
Księga Hioba należy do pism mądrościowych, jest dramatem poetycko-filozoficznym, uznawanym za dzieło odrębne i oryginalne. Hiob żył w kraju Hus, był wiernym i sprawiedliwym czcicielem Boga. Bóg zaś pozwolił szatanowi wystawić wiarę Hioba na próbę – Hiob zostaje pozbawiony majątku, umierają mu dzieci, dotyka go trąd, lecz jest on cały czas wierny Bogu. Księga Hioba podejmuje zatem problem niezawinionego cierpienia, stara się dociec, dlaczego człowiek cierpi, jeśli nie popełnił grzechów? Czy cierpienie jest
Początek Księgi Rodzaju to z punktu widzenia religioznawstwa zapis mitu genezyjskiego (wyjaśniającego powstanie wszechświata) starożytnych Izraelitów. Mity takie można znaleźć praktycznie w każdej kulturze, właściwie nie ma mitologii bez wyjaśnienia tajemnicy pochodzenia życia i ludzkości. Uwaga! W Biblii znajdują się dwa niezależne opisy stworzenia świata. KOSMOGONIA Biblijna kosmogonia W wersji pierwszej wygląda to tak: Stworzenie świata trwało sześć dni. Bóg tworzył kolejne elementy wszechświata werbalnie – za pomocą słów powoływał je do istnienia, po czym
Antyk jako źródło inspiracji twórców następnych epok. Omów na wybranych przykładach. Zacznij Terminu antyk używa się dla określenia dorobku starożytnej Grecji i Rzymu. Sztuka starożytna na długie wieki określiła kanon piękna. O ile Grecja była źródłem wzorców w kulturze i sztuce, o tyle Rzym dał następnym epokom prawodawstwo. Jednak również Rzym wydał szereg znanych pisarzy (Horacy, Wergiliusz, Owidiusz). Dzieła antyku określa się mianem klasycznych. Przykład 1. To nauka i sztuka polskiego renesansu. W szkolnictwie i na uniwersytetach czyta
