Czas i miejsce akcji Czas akcji: przełom XIX i XX w. Miejsce akcji: kolonia angielska w Indiach, posiadłość Misselthwaite Manor w Yorkshire w Anglii. Jaki to gatunek literacki? Powieść – gatunek epicki. Występuje narrator, jest kilka wątków (np. choroba Colina, historia Mary), są opisy miejsc i wyglądu osób, dialogi. Przebieg wydarzeń 1. Śmierć rodziców Mary mieszka w Indiach. Jej rodzice umierają na cholerę i wtedy trafia ona do domu pastora
Bohaterowie początków polskiej państwowości. Prawdziwi, czy nie? Niełatwo jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie w tytule. Przedstawieni tu bohaterowie nie są postaciami, których istnienie potwierdzają źródła historyczne, ale nie należą też do grona fikcyjnych postaci literackich. Skąd więc znamy te postacie? Najpierw ktoś opowiedział jedną historię, potem jakaś inna osoba ją uzupełniła, później ktoś jeszcze dołożył coś od siebie, a w końcu okazało się, że istnieje wiele wersji tego samego zdarzenia. Dlatego
Jeśli w temacie wypracowania znajdziesz pytanie o młodzież, pewnie się ucieszysz. Powieści o młodych ludziach jest naprawdę sporo – i w kanonie lektur szkolnych, i poza nim. Powstaje tylko problem, które postacie wybrać, jak je podzielić, poklasyfikować, nad jakimi problemami się zastanowić. Kluczem może być Twój stosunek do książkowych bohaterów, to, czy uważasz ich za podobnych do siebie, bliskich sobie, czy też odległych. Czy się z nimi utożsamiasz, czy ich rozumiesz, czy przeciwnie: uważasz ich problemy
Czym się różni liryka maski od liryki roli? Nie bój się przytoczyć w swojej wypowiedzi przykładów, czyli fragmentów kilku wierszy. Warunek: przed egzaminem musisz nauczyć się ich na pamięć. Ale przydać się mogą też w innych sytuacjach. Od czego zacząć? Od charakterystyki podmiotu w liryce bezpośredniej. W utworze lirycznym zazwyczaj poszukujemy nadawcy wypowiedzi, czyli podmiotu lirycznego. Dość często automatycznie identyfikujemy postać mówiącą w wierszu z autorem. Ale… łatwo się pomylić. Jeśli podmiot liryczny w utworze
Analiza i interpretacja Przystępujesz do analizy i interpretacji wiersza. Co trzeba zauważyć? Oto stałe elementy: tytuł, Autor wiersza – i kontekst historyczny utworu, Gatunek, Motyw główny, Podmiot liryczny, Budowa utworu, Środki stylistyczne, Kontekst kulturowy. 1. Tytuł Jaką wagę przykładać do tytułu wiersza? Interpretowanie wiersza zacznij właśnie od tytułu! Jest ważną częścią utworu – to jakby jego wizytówka. Czasami poeci z niego rezygnują, ale zdarza się to rzadko i samo w sobie też może być faktem
Elementy analizy i interpretacji wiersza Autor i kontekst historyczny To ważne dla zrozumienia utworu, że został napisany właśnie w danej sytuacji historycznej. Bywa, że pod wierszem poeci umieszczają miejsce i datę powstania. Gdy pod utworem widnieje data: Warszawa, sierpień 1944, można się domyślić, że ważny jest tu kontekst powstania warszawskiego. Tytuł Tytuły są bardzo różne, ale zawsze niosą ważne informacje: podpowiedzą gatunek (Pieśń o domu), wskażą adresata (Do Anny), nazwą główny motyw utworu (Szczęście)
Czym jest analiza wiersza? Jest to właściwie badanie i opis kompozycji utworu – elementów struktury, jaką przecież jest każdy wiersz. Jest to więc opis „formalny”: tu musimy odkryć zasady kompozycji, rozpoznać i omówić podmiot liryczny, wskazać zabiegi poetyckie, określić centralny motyw utworu, sytuację liryczną itd. W ten sposób obracamy się w sferze poetyki i niezbędne są nam podstawowe wiadomości z tego zakresu. Przecież koniecznie trzeba będzie rozpoznać metafory i epitety, operować odpowiednią terminologią i nie mylić podmiotu literackiego
Tematy: Sąsiedzi powinni sobie pomagać – oceń wzajemne stosunki między sąsiadami w wybranym utworze literackim lub na podstawie własnych obserwacji. Zamiarom Cześnika, który chce „wykurzyć” sąsiada z zamku, staje na przeszkodzie Rejent, naprawiający mur. Opowiedz o konflikcie bohaterów „Zemsty” Aleksandra Fredry. Historia pewnego konfliktu. Na podstawie wybranej lektury opisz spór sąsiedzki, który najbardziej utkwił Ci w pamięci? Kim są Twoi sąsiedzi? To osoby, z którymi wymieniamy codzienne uprzejmości, np. „dzień dobry, czy u pani też nie
Co jest ważne podczas analizy wiersza? Na co zwrócić uwagę? Tytuł – może dać nam wskazówkę o temacie (np. Nienawiść), gatunku literackim (Oda do modođci, Psalm IV), czasem adresacie (Do polityka, Do młodych). Motto, dedykacja – występują rzadko, ale niosą ciekawe informacje. Wyznanie miłosne jest konkretniejsze, gdy dedykacja wskazuje adresatkę. Motto podpowiada temat. Kto mówi, do kogo mówi – bardzo istotna kwestia! Należy poddać analizie formy czasowników i zaimków. „Wpłynąłem na
Jak zabrać się do analizy utworu literackiego? Określić motyw centralny utworu Motyw centralny może być dobrym punktem wyjścia do analizy i interpretacji. Wiadomo bowiem, że utwór poetycki jest wypowiedzią w jakiejś sprawie inną niż wszystkie, inaczej zbudowaną, oryginalną. Spraw godnych poezji są miliony – wyjdźmy więc od tego, która z nich przypadła wam w udziale. Tytuł wiersza może, ale nie musi być wskazówką w ustaleniu motywu centralnego. Może się zdarzyć, że tematów będzie kilka, zwłaszcza
Na co zwrócić uwagę? Tytuł – może dać nam wskazówkę: o temacie (np. Nienawiść), o gatunku literackim (Oda do rozpaczy, Psalm IV), o adresacie (Do polityka, Do młodych). Motto, dedykacja – występują rzadko, ale niosą ciekawe informacje. Wyznanie miłosne jest konkretniejsze, gdy dedykacja wskazuje adresatkę. Motto podpowiada temat. Kto mówi, do kogo mówi – bardzo istotna kwestia! Należy poddać analizie formy czasowników i zaimków. „Wpłynąłem na suchego przestwór oceanu” – to
Nauczyciele i przyjaciele – nie mam nauczycieli ani przyjaciół Przekonaliście się już, że odmiana w języku polskim nie jest sprawą łatwą. Sprawa komplikuje się jeszcze bardziej, gdyż niektóre rzeczowniki wymykają się typowym wzorom odmiany i właśnie w ich użyciu najłatwiej jest popełnić błędy. Na przykład: rzeczowniki przyjaciel czy nieprzyjaciel mają taką samą budowę i końcówkę, ale w liczbie mnogiej zmieniają temat. Dopełniacz nauczycieli, przyjaciół Celownik nauczycielom, przyjaciołom Biernik nauczycieli, przyjaciół Narzędnik nauczycielami, przyjaciółmi Miejscownik nauczycielach przyjaciołach
Liczebniki to wyrazy oznaczające ilość lub kolejność osób, zwierząt czy rzeczy, np. pierwszy maja, dwa samochody, trzeci dom, dwadzieścia złotych, pięćdziesiąt osiem tysięcy sto trzydzieści siedem sadzonek. Liczebniki – podział Główne, np. dwa, osiem, tysiąc osiemset dwadzieścia jeden. Porządkowe, które oznaczają kolejność, np. dwudziestyósmy,trzydziesty piąty, czwarty. Zbiorowe, które oznaczają ilość elementów w danym zbiorze; np. dwoje, troje, pięcioro. Ułamkowe, np. ćwierć, półtora, trzy czwarte. Liczebników zbiorowych używamy: w połączeniu
Obcokrajowcy, którzy uczą się polskiego, twierdzą, że to arcytrudny język. Znalezienie właściwej formy wyrazu porównują do gry na loterii – albo trafią, albo nie. W jakiś sposób biedni cudzoziemcy muszą zapamiętać, że „ciąć” i „tnę”, „kocioł” i „kotła”, „dech” i „tchu” to dwie formy tego samego wyrazu! Czy jest w tym jakaś logika? Wiadomości, bez których ani rusz Wszystkie części mowy dzielimy na odmienne i nieodmienne. Części mowy odmienne podlegają:
1. Mając na uwadze właściwy rodzaj gramatyczny wyrazu obcego, wstawcie poprawną formę wyrazów w nawiasach: A. Wczoraj (odbyć się)……………… coroczne derby Krakowa. B. U zatrzymanego stwierdzono 2,2 (promil) ………. alkoholu. 2. Z podanych dwóch form wyrazów obcych tylko jedna jest poprawna. Która? A. kanister czy karnister? B. pięć deko czy pięć deka? C. sto gramów czy sto gram? D. badmington czy badminton? E. kooprodukcja czy koprodukcja? F. oryginalny czy orginalny?
Chciałam kupić stół. Duży, okrągły, przy którym bez trudu mogłoby usiąść parę osób. Wybrałam odpowiedni sklep. Pani w eleganckim kostiumie, z komórką w ręku, zaproponowała mi „mały tour po sklepie”. Szybko okazało się, że chciała po prostu pokazać, co znajduje się w sklepie i w czym mogę wybierać. Jest jednak jeszcze coś. Z językowego punktu widzenia wyraz ten został użyty w niepoprawnej formie. „Tour” to rodzaj nijaki (to tour –
Każdy nowy wyraz zapożyczony z innego języka, zanim wejdzie do zasobu słownictwa ogólnego i stanie się dla wszystkich zrozumiały i zaakceptowany, musi przejść dług i niełatwą drogę. Początkowo jego używanie może nastręczać wszystkim wiele problemów. Ale wyrazy obce w naszym języku istnieją, czy tego chcemy, czy nie. Należy więc nauczyć się poprawnie nimi posługiwać, by nie narazić się na niezrozumienie lub po prostu śmieszność. Wobec istnienia zapożyczeń w naszym języku możemy wyróżnić
Zapożyczenia towarzyszą nam od początku kształtowania się języka polskiego. Wiele wyrazów, które brzmią tak swojsko, że nie sposób zarzucić im obcego pochodzenia, w rzeczywistości są wyrazami obcymi. Zostały zapożyczone bardzo dawno temu, przystosowane do gramatycznych reguł naszego języka tak zgrabnie, że… zapomniano już, że nie są rdzennie polskie. Zwłaszcza że obrosły polskimi przyrostkami i przedrostkami. Uwagi ogólne Skąd wiadomo, że wyraz obcy jest obcy? Badaniem pochodzenia wyrazów zajmują się historycy języka i językoznawcy.
Neologizm to inaczej nowotwór językowy; nowy wyraz, wyrażenie bądź zwrot, dotąd nie używany w naszym języku. Aby był poprawny, musi być utworzony według zasad słowotwórstwa w danym języku. Neologizmy dzielimy przede wszystkim na: Neologizmy obiegowe – nazywają nowe przedmioty, zjawiska i sytuacje; przekazują nam informacje o nowych elementach rzeczywistości. Neologizmy artystyczne – tworzą je pisarze, poeci, by lepiej wyrazić swe odczucia, wrażenia i przeżycia. Są one przejawem ich inwencji twórczej i nieskrępowanej wyobraźni. Na początek zajmujemy
Pan Jourdain, bohater komedii Moliera Mieszczanin szlachcicem, pragnie wyznać miłość Markizie. Chciałby powiedzieć: „Piękna Markizo, twoje piękne oczy sprawiły, że umieram dla ciebie z miłości”. Jednak zwraca się do nauczyciela z prośbą o pomoc: „Chcę, żeby były tylko te słowa, ale jakoś modnie powykręcane, przyprawione, jak się należy. Prosiłbym pana, abyś mi podał, tak na próbę, rozmaite sposoby, jakiemi można by go wyrazić.” Każdy komunikat językowy musi pełnić jakąś funkcję, np. Zawiadamia. –