Współczesność - proza w Polsce

Literacki obraz zniewolenia w państwie totalitarnym – Mała apokalipsa Tadeusza Konwickiego

Do 1989 r. powieść była znana tylko w drugim obiegu (cenzura!). Jest utworem politycznym odsłaniającym groteskowość i tragizm życia w totalitarnym państwie. Czas akcji jest niedookreślony („jest rok 197…”), co sugeruje, że byt zniewolonego kraju od lat wygląda identycznie. Fabuła przedstawia ostatni dzień z życia bohatera – pisarza opozycyjnego, który wieczorem, na znak protestu przeciwko przyłączeniu Polski do „wspólnoty radzieckiej”, ma publicznie popełnić samobójstwo – dokonać samospalenia. Nie poznajemy jego

Motyw i temat wsi w utworach polskiej literatury powojennej

Motyw i temat wsi w utworach polskiej literatury powojennej. Zakończenie II wojny światowej przyniosło ogromne przemiany wsi polskiej, nazywane często mianem awansu. Nie chodzi tu tylko o reformę rolną i zmiany polityczne, chodzi też o kształcenie młodszego pokolenia, które „zmieniało stan” bo stawało się inteligencją i wyjeżdżało do miast, chodzi o nowinki techniczne i cywilizacyjne, które dotarły do wsi i zaczęły zmieniać życie jej mieszkańców. Mówi się o tym szybko,

Najważniejsi bohaterowie powieści Kamienie na szaniec

Rudy Jan Bytnar, harcmistrz, członek Wawra. Urodzony w 1921 r., gdy umierał skatowany przez gestapo, miał 22 lata. Podobnie jak pozostali chłopcy absolwent gimnazjum im. Batorego. Inteligentny, bardzo zdolny, miał mnóstwo zainteresowań, uzdolniony plastycznie. Spokojny, skłonny do refleksji, opanowany. Jego mądrość imponowała rówieśnikom. Podczas makabrycznych przesłuchań przez gestapo wykazał się niezwykłą odwagą i silną wolą. Nie zdradził żadnego ze swoich kolegów. Alek Aleksy Dawidowski, podharcmistrz, członek Wawra. Urodzony w 1920 r., gdy umierał

Panny z Wilka – Jarosław Iwaszkiewicz

Czas, miejsce, fabuła Akcję Panien z Wilka umiejscowił autor w scenerii dobrze znanej polskiemu czytelnikowi z książek Mickiewicza, Orzeszkowej, Dąbrowskiej, Żeromskiego – w ziemiańskim dworze o tradycyjnie pobielonych ścianach. Dwór w Wilku, otoczony pasmem lasów i zagajników, podobnie jak Mickiewiczowskie Soplicowo, stanowi mikrokosmos odcięty od reszty świata. Żyje własnym rytmem i ma swoją historię. Czas wydarzeń należałoby ustalić mniej więcej na rok 1929, może 1930, wiemy bowiem z tekstu, że

Przedstaw bohaterów reportaży Hanny Krall Zdążyć przed Panem Bogiem

Bohaterowie z getta Mordechaj Anielewicz – przywódca powstania (dlaczego wybrano właśnie jego – bardzo chciał tego, no to go wybraliśmy – opowiada Edelman). Popełnił samobójstwo 8 maja 1843 r. Został ukazany jako miły, przystojny, pełen zapału i woli walki chłopak, zupełnie jednak pozbawiony wielkości, która powinna cechować przywódców. Wspomina o epizodzie, kiedy to Anielewicz pomagał matce w handlu rybami – podmalowywał je czerwoną farbą, by wyglądały na bardziej świeże… Michał

Motyw przemijania w opowiadaniach Jarosława Iwaszkiewicza

Przemijanie stanowi oś konstrukcyjną opowiadań: Panny z Wilka i Brzezina. Bohaterowie obydwu powracają do znanych im z przeszłości miejsc i konfrontują swoje wspomnienia z aktualnymi spostrzeżeniami i przeżyciami. Bohater Panien… widzi starość swojego wuja, przygasającą urodę znajomych dziewcząt i co najbardziej dramatyczne – zmiany w sobie samym. Wypaliły się w nim dawne uczucia, umarły niegdysiejsze pasje. Przywołaj scenę, w której Wiktor dotyka ręki Julci i czuje, że nie tylko skóra

Motyw tańca w literaturze polskiej XIX i XX wieku

Motyw tańca w literaturze polskiej XIX i XX wieku. Jak zacząć? Taniec może być traktowany jako forma rozrywki, popis artystyczny lub obrzęd. W literaturze odnajdujemy motyw tańca od Biblii aż do czasów współczesnych. Najczęściej taniec opisywany w literaturze ma charakter symboliczny. Z literatury dawnej warto wspomnieć średniowieczny motyw danse macabre, który jest symbolem równości wszystkich ludzi wobec śmierci – w myśl hasła: Mors omnia adequat (śmierć wszystkim jednaka).   Motyw tańca w polskiej literaturze

Co wiesz o twórczości Leopolda Tyrmanda?

Ten świetny pisarz był chyba jedną z najciekawszych postaci polskiej literatury powojennej. W pierwszych latach po wojnie zabłysnął – zwłaszcza jako dziennikarz – później jednak, za czasów socrealizmu, wiodło mu się naprawdę źle. Cóż – komunistyczne władze nie przepadały zbytnio za błyszczeniem – zwłaszcza gdy ów „błyszczący” jakoś nie miał ochoty pisać ód do Stalina i powieści o dzielnych przodownikach pracy, zamiast tego tworząc scenariusze lekko wywrotowych komedii, wyrażając się krytycznie o gospodarce planowej, próbując

Rozmowy z katem Kazimierza Moczarskiego to studium zbrodni. Czy zgadzasz się z tym stwierdzeniem?

Rozmowy z katem Kazimierza Moczarskiego to studium zbrodni. Czy zgadzasz się z tym stwierdzeniem? Wprowadź w temat Studium, jak podaje słownik, to rozprawa, dzieło, opracowanie naukowe poświęcone określonemu tematowi. Zgadzam się ze stwierdzeniem, że Rozmowy z katem Kazimierza Moczarskiego – można nazwać studium zbrodni, ponieważ autor przedstawił w swojej książce człowieka, który był jednym z wielkich zbrodniarzy hitlerowskich. Stroop nie był nieświadomą ofiarą machiny śmierci, ale świadomym, stworzonym przez system zabójcą. Był katem z wyboru,

Polska i Polacy w Początku Andrzeja Szczypiorskiego lub innym utworze współczesnym

Polska i Polacy w Początku Andrzeja Szczypiorskiego lub innym utworze współczesnym. Polacy w Początku to m.in.: Pawełek Kryński, pani Kryńska, Adam Korda, profesor matematyki Winiar, Filipek, Romnicki, Apolinary Kujawski, siostra Weronika, Wiktor Suchowiak, Piękny Lolo, prostytutka, Monika. Żydzi w Początku to m.in.: Irma Seidenman, Jerzy, Henryk, Joasia Fichtelbaum, Arturek Hirschfeld (po wojnie Władysław Gruszecki), Bronek Blutman (konfident gestapo), Benjamin Mitelman. Czy wszyscy Polacy są tacy sami? Nie – i różne są ich postawy

Jak wyglądały losy znanych pisarzy i poetów w czasie II wojny światowej?

1 września 1939 roku – wszyscy wiemy – spadła na Drugą Rzeczpospolitą wojna. Życie ludzi zatrzęsło się w posadach – lecz państwo istniało, nawet po klęsce wrześniowej funkcjonowało w podziemiu. Losy literatów – jak i innych ludzi – układały się różnie. Już u zarania wojny śmierć zebrała żniwo: Witkacy – popełnił samobójstwo 18 września 1939 r. Józef Czechowicz – zginął podczas bombardowania Lublina w 1939 r. Mieczysław Braun – zmarł w getcie warszawskim w r. 1942. Bruno Schulz –

Jakie przesłanie, jaką problematykę spotyka czytelnik w Zdążyć przed Panem Bogiem?

Na pewno ważna jest idea utrwalenia w ludzkiej pamięci tragedii minionych czasów, zbrodni hitlerowskiej wobec Żydów i martyrologii żydowskiej. Utwór spełnia też rolę zobrazowania młodszemu pokoleniu koszmaru, jakim było getto, zbrodni Niemców przeciw ludzkości. Na pewno też pamięć, świadomość i cel zamknięty w haśle: „nigdy więcej”, to jeszcze nie wszystkie wymiary przesłania tego utworu. Cały czas oglądamy sytuacje krańcowe, reakcje istoty ludzkiej na zagrożenie, postawę człowieka wobec cierpienia, choroby. Są

Jakich bohaterów przywołuje Marek Edelman, o jakich ludziach opowiada w rozmowie z Hanną Krall?

Podczas rozmowy z Hanną Krall jej rozmówca – zarazem główny bohater zdarzeń – wraca myślą do ludzi, których znał lub znał ich historię, są to bliscy znajomi, współpracownicy, działacze ŻOB-u lub zwyczajni ludzie dotknięci ciężką tragedią getta i prześladowań. Wśród nich wyróżnić należy Mordechaja Anielewicza – komendanta ŻOB-u, dowódcę powstania w getcie. Wraz z całą swoją grupą popełnił samobójstwo w obliczu klęski zrywu – zabił swoją dziewczynę, potem strzelił do

Jaką wizję getta poznajemy z książki Hanny Krall Zdążyć przed Panem Bogiem?

Getto poznajemy poprzez relację Edelmana – jest to więc relacja wiarygodna, relacja uczestnika zdarzeń, z drugiej strony przefiltrowana przez pamięć ludzką – dlatego zapewne niektóre szczegóły są już nie do odtworzenia. Ilość powstańców, dokładne daty – takie szczegóły okazały się sporne, lecz dwie straszliwe, dominujące, dręczące „władze” getta są bezdyskusyjne. Są to głód i śmierć. Te dwie siły prześladują człowieka wojny, czy to więźnia obozu koncentracyjnego, czy łagru sowieckiego. A

Omów kwestie kompozycyjne opowiadań Marka Hłaski

Zwróćmy uwagę na: Behawiorystyczną technikę narracji. Polega na tym, że narrator unika wglądów we wnętrze bohatera, w jego psychikę. Oceniamy go i poznajemy z zewnątrz – oglądamy jego zachowanie (behaviour). Autor prezentuje i zostawia nas ze swoimi wnioskami. Behawioryści twierdzili bowiem, że tak naprawdę wnętrze ludzi jest niepoznawalne z zewnątrz, że badać można tylko zachowanie. Dialogowość utworów. Dialogi wartkie czyta się szybciej niż opisy, a choć Hłasko nie unika ich

Jaka jest tematyka opowiadań Marka Hłaski

Tematyka opowiadań Marka Hłaski Jest to świat straconych złudzeń i wiecznego zderzenia marzeń z rzeczywistością. Świat pesymistyczny, nic co dobre nie ma w nim szans przetrwania, żadna miłość nie może zakończyć się happy endem. Taki wydźwięk przyświeca każdemu kręgowi przestrzennemu, środowisku, tematowi. A tematy są dla pisarza charakterystyczne: Miasto. Miasto Hłaski poznajemy od kulis – poprzez mit lumpa, knajpy, speluny, margines społeczny. Miłość i kobieta-demon. Prawdziwą miłość zniszczy otoczenie. Kobieta

100. Scharakteryzuj formy literatury biograficznej i autobiograficznej

Literatura biograficzna, autobiograficzna Zacznij: (Auto)biografia to podstawowe tworzywo pisarskie w literaturze polskiej XX w. Sporo wątków autobiograficznych zawiera twórczość choćby Tadeusza Konwickiego czy Kazimierza Brandysa. Formy literatury biograficznej to: dziennik (pisany dla samego siebie lub z myślą o publiczności literackiej), pamiętnik, pamiętnik mówiony (np. rozmowa, długi wywiad), alfabet, niby-dziennik (autobiograficzna hybryda). Rozwiń: Dziennik to zbiór notatek, refleksji, zapisków prowadzonych zwykle przez długi czas. Nie jest wynalazkiem XX w., ale dopiero wtedy stał się tak

W jakich utworach polskiej literatury powojenne pojawia się temat wsi?

Zakończenie II wojny światowej przyniosło ogromne przemiany wsi polskiej, nazywane często mianem awansu. Nie chodzi tu tylko o reformę rolną i zmiany polityczne, chodzi też o kształcenie młodszego pokolenia, które zmieniało stan bo stawało się inteligencją i wyjeżdżało do miast, chodzi o nowinki techniczne i cywilizacyjne, które dotarły do wsi i zaczęły zmieniać życie jej mieszkańców. Mówi się o tym szybko, lecz przecież nie był to krótki i bezbolesny proces – cała ta powojenna przemiana wsi i mentalności chłopa polskiego.

Jakie znasz utwory ukazujące powojenną rzeczywistość Polski?

Nie mówmy o literaturze socrealizmu, bo nie przedstawia ona rzeczywistości, lecz baśń, iluzję, czasem wręcz humorystyczną. Nikt nie uwierzy dziś w piękno traktorów, 200 % normy, miłość do kolektywu itd. Tym bardziej, że rzeczywistość ta nie była wcale różowa. Z jednej strony ulga – bo rok 1945 przyniósł koniec wojny i dzieło odbudowy, lecz zarazem… aresztowania, przesłuchania, stalinizm, a przy tym nędzę powojenną i zagubione wartości. Wystarczą dwa nazwiska, by odwrócić barwy – ukazać czerń powojennych

W jakich utworach znalazłeś dowód na ujemny wpływ wojny na psychikę człowieka?

Nie wolno nam sądzić ofiar – bo nigdy nie wiadomo jaka może być reakcja człowieka w obliczu śmierci. Możemy jednak sądzić oprawców i obserwować wpływ pożogi wojennej na psychikę człowieka. Podpowiedzi:  Oto dowody zniszczeń i odkształceń psychicznych Rozmowy z katem – Kazimierza Moczarskiego. Hitleryzm i wojna zupełnie wypaczyły osobowość Jörgena Stroopa. Gdyby nie historia, byłby pewnie spokojnym, tępawym mieszczuchem w dalekich Niemczech. Szkoła, system, wojna wykorzeniły zeń wszelką wartość, nauczyły go mordować, wykorzystały i spotęgowały jego systematyczność