Renesans
Pieśń to najstarszy gatunek liryczny, pierwotnie o charakterze melicznym – co oznacza, że utwory tego typu przeznaczone były do śpiewania przy akompaniamencie muzycznym. Dopiero z czasem pieśń stała się samodzielnym gatunkiem literackim, w dużej mierze za sprawą pieśni Horacego. Pierwotny związek z muzyką wpłynął na kształt tego typu tekstów. Owe znaki dawnej muzyczności to budowa stroficzna, rytmizacja, występujące niekiedy paralelizmy składniowe. Jeszcze innym wyróżnikiem pieśni jest styl wysoki, w którym na ogół niedopuszczalne są
Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem Mikołaja Reja Gatunek: dialog udramatyzowany – to znaczy, że jesteśmy świadkami sceny – dysputy osób rozgrywającej się w jakiejś sytuacji, jakby to był „mały” dramat. Co się dzieje: Dyskutują tu przedstawiciele trzech stanów: kleru (Pleban), szlachty (Pan) i chłopów (Wójt). Wzajemnie wytykają sobie wady, przez co otrzymujemy ciętą charakterystykę i krytykę szesnastowiecznego społeczeństwa, dokładniej: satyrę na szlachtę i księży, bowiem najbardziej pokrzywdzony i uciskany jest chłop. O
Informacje wstępne Pieśni Kochanowskiego uważane są za początek polskiej liryki. Zbiór ukazał się w 1586 roku już po śmierci poety. Składał się on z dwóch, liczących każda po dwadzieścia pięć pieśni ksiąg oraz dołączonej do nich Pieśni świętojańskiej o sobótce.W pełni wyrażają filozofię Kochanowskiego jako renesansowego myśliciela. Pieśni Księgi pierwsze – 25 pieśni Księgi wtóre – 25 pieśni Pieśń świętojańska o sobótce – 12 pieśni Podział ze względu na temat: pieśni
Treny Jana Kochanowskiego Treny Jana Kochanowskiego uznawane są za najdojrzalsze dzieło poety. Należy patrzeć na nie jako na całość – ma bowiem przemyślaną kompozycję. Jest to cykl 19 utworów żałobnych poświęconych zmarłej córeczce poety. Zbiór trenów traktujemy jako jedno wielkie dzieło, bowiem ich kolejność i układ nie są przypadkowe. Tren to gatunek żałobny (funeralny) poświęcony zwykle zmarłemu wodzowi czy ważnemu mężowi stanu. Tu – zostały napisane w hołdzie i bólu po stracie ukochanego
Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem Mikołaja Reja To dialog udramatyzowany, co znaczy, że jesteśmy świadkami dysputy osób, rozgrywającej się w określonej sytuacji. Jest to jak gdyby mały dramat. Dyskutują przedstawiciele trzech różnych stanów społecznych: kleru (Pleban), szlachty (Pan) i chłopów (Wójt). Wytykają sobie wzajemnie wady, dzięki czemu serwuje Rej współczesnym i potomnym ciętą charakterystykę i krytykę szesnastowiecznego społeczeństwa. A dokładniej: satyrę na szlachtę i księży, bo najbardziej pokrzywdzony i uciskany jest chłop. Potwierdza
Twórcy polskiego renesansu Mikołaj Rej z Nagłowic Ojciec języka polskiego. Pierwszy pisze po polsku. Reprezentuje typ polskiego ziemianina. Przedstawia poglądy filozoficzne – epikurejskie i stoickie pojmowanie czasu, starości, śmierci. A co najważniejsze: oprócz pochwały życia wiejskiego zaprezentował model rodziny (wzorowej), sposób wychowywania dzieci (nie muszą przemęczać się nauką), ujawnił sposób myślenia szlachcica polskiego tamtych lat. Myśl Reja jest koncepcją realisty, mocno stojącego na ziemi, dalekiego od wzorców renesansowego uczonego umysłu. Jest to jednak
Renesans ma niewątpliwe prawo do swojej nazwy, o ile odniesiemy ją do niezwykłej „ponownej kariery” ideałów starożytności w tym okresie. To rzeczywiście czas „odrodzenia” kultury antycznej – staje się ona wzorem dla twórców i myślicieli. Jednocześnie to okres wielkiego odkrywania starożytności. Organizuje się wykopaliska archeologiczne i odkrywane są kolejne zabytki. Odnajdywane są klasyczne utwory, na ogół w klasztornych bibliotekach, gdzie od stuleci spoczywają pod warstwą kurzu; Petrarka na przykład angażuje się poważnie w poszukiwanie dzieł Cycerona.
Utwory europejskiego renesansu trudno zaliczyć do jakiejś jednej kategorii. Motywów w nich bez liku. Znajdziemy tu opisy platonicznej miłości i sprośne opowieści o uwiedzeniach i zdradach. Postacie rycerzy i dworzan, księży i rozpustników. Są także bardzo różne pod względem kompozycyjnym i gatunkowym. Każde z dzieł, o którym mowa, to prawdziwe, jedyne w swoim rodzaju arcydzieło – bogaty, różnorodny świat zamknięty w słowach. O każdym też napisano kilkadziesiąt, jeśli nie kilkaset
Twórcy renesansu Erazm z Rotterdamu O NIM: Bardzo wykształcony, rodem z Holandii, zakonnik augustianów, nieślubny syn pewnej doktorówny i księdza! Znany i popularny już w swoich czasach. Uważany za największego humanistę nie-Włocha, zwany księciem humanistów. Propagował kulturę antyku. Obywatel świata: podróżował po Europie, mieszkał w Anglii, we Francji, Włoszech. Dzieło życia: Pochwała głupoty. Dzisiejsze systemy edukacji opierają się jeszcze na jego poglądach. ON: Podstawą wychowania człowieka jest edukacja humanistyczna. Wojny są złem – także te
Co trzeba wiedzieć? Istota przesłania: Podejmując decyzje, dokonując wyborów, człowiek sam kształtuje swój los. Nie warto ulegać żądzom – na przykład obsesja władzy może doprowadzić do zbrodni, a w rezultacie do życiowej klęski. Makbet powstał w roku 1606. Jest utworem z pogranicza renesansu i baroku. Szekspir korzystał z kronik Anglii, Szkocji i Irlandii i odwołał się do rzeczywistych zdarzeń z połowy XI wieku, kiedy to faktycznie niejaki Makbet zamordował króla Szkocji Dunkana, a sam poległ później z ręki Malkolma. Szekspir umiejscowił
Tematy Makbeta: znikomość ludzkiego życia, motyw theatrum mundi, odpowiedzialności za własne czyny. Słynna tragedia obrazuje ludzką ambicję, niszczącą żądzę władzy, zawiera odwieczny morał, że nie można zbudować nic trwałego na przemocy i krzywdzie oraz że zło rodzi kolejne zło. Dowodzą tego dzieje Makbeta, szkockiego wodza, który uwierzył przepowiedni czarownic, iż będzie królem. Uwierzył do tego stopnia, że dokonał królobójstwa, a potem kolejnych morderstw. Do działania zachęca go Lady Makbet. To niepowtarzalna literacka kreacja
Dworzanin Jaki miał być szesnastowieczny dworzanin? Mówi nam o tym w dziele swego życia – pisanym przez niemal dziesięć lat traktacie Il Cortegiano (Dworzanin) – Baltazar Castiglione, który był dworzaninem u Sforzów w Mediolanie, Gonzagów w Mantui, książąt Montefeltro i della Rovere w Urbino. Właśnie na słynącym z wysokiej kultury humanistycznej dworze w Urbino dwadzieścia pięć osób rozmawia czy też – jak to określa sam autor – prowadzi „grę rozmowną” na różne tematy, rozważając cechy kultury dworskiej. Głos zabierają
Autor Jan Kochanowski (1530-1584), nazywany ojcem literatury polskiej, urodził się w Sycynie pod Zwoleniem, w powiecie radomskim. Trzy lata studiował w Akademii Krakowskiej, potem kontynuował naukę na innych uczelniach: w Królewcu, a także w Padwie we Włoszech. W czasie swoich studiów wielokrotnie odbywał podróże zagraniczne, zwiedził m.in. Rzym, Neapol, Marsylię, Paryż. Po piętnastu latach studiów wrócił do ojczyzny. Studia te dały mu gruntowne wykształcenie: znał grekę i łacinę, poznał literaturę w obu tych językach, literaturę włoską i świat starożytny. 1559
Renesans w Polsce Złoty wiek kultury polskiej – to renesans. Nazwano go tak nie bez powodu, za Jagiellonów wiele działo się w Polsce – w polityce i w kulturze, a i na mapie Europy zajmujemy tłustą połać ziemi. Król Zygmunt Stary ożenił się z Boną Sforzą – ta zaś przywiozła z Włoch nowinki zarówno polityczne, kulinarne, jak i ze świata sztuki i obyczaju. Przybyli do Polski prekursorzy nowej epoki: Kallimach (Filip Buonaccorsi), włoski poeta Konrad Celtis, humanista z Niemiec.
W literaturze Europy renesansowej wiele się wydarzyło To wtedy narodziła się nowela – dzięki słynnemu pisarzowi Giovanni Boccaccio, który napisał Dekameron (zbiór 100 nowel – zabawnych, pokazujących obyczaje tamtego świata, czasem frywolnych, i oczywiście przede wszystkim o miłości). To wtedy Montaigne we Francji napisał pierwsze eseje – Próby, a w nich obwieścił światu, że nikt nie jest wolny od mówienia bredni. Przyszli olimpijczycy mogą sięgnąć do rubasznego dzieła Rabelaisego Gargantua
Renesans wskrzesił duszę antyku. Nic więc dziwnego, że gatunki uprawiane przez starożytnych stały się ulubionymi formami twórców humanistycznych. Gatunki literackie przejęte przez renesans z antyku Tragedia Odprawa posłów greckich Jana Kochanowskiego. Zachowuje zasadę trzech jedności i inne wymogi gatunku. Inaczej niż w klasycznej tragedii, brak tu wyraźnie zarysowanego konfliktu tragicznego. Kochanowski wykorzystuje temat mitologiczny (epizod z wojny trojańskiej), by opisać współczesną mu Rzeczpospolitą. Pieśń To najstarszy i najpowszechniejszy gatunek poezji lirycznej, pierwotnie związany z muzyką. Horacy
Publicystyka jest to dział piśmiennictwa, który porusza tematy aktualne, interesujące społeczeństwo, dotyczące polityki, obyczajów, kultury itp. Rozwój publicystyki jest charakterystyczny dla czasów reform, rywalizacji stronnictw politycznych. Publicystyka łączy się nieodzownie z rozwojem prasy, czego dowodem są czasy oświeceniowe, ale początku publicystyki polskiej upatrujemy w renesansie. Renesansowi publicyści Andrzej Frycz-Modrzewski (publicystyka społeczna), jego słynne dzieło: O poprawie Rzeczypospolitej (traktat). Podjął temat i rozpropagował pojęcie demokracji – pierwszy w tej skali – w Europie. Stworzył on wizję
Mikołaj Rej z Nagłowic (1505-1569) Ojciec języka polskiego – bo pisał po polsku. Wzór ziemianina – bo taki model życia propagował. Człowiek swojej epoki – operatywny, bystry, to on napisał, że Polacy nie posługują się językiem gęsi, bo swój język mają. Nie jest jednak typem wykształconego humanisty – miano ojca polskiej literatury przynależy do Jana Kochanowskiego. Miejsce w literaturze: Mikołaj Rej był typowym samoukiem, który w swoim życiorysie ma także porzucenie akademickiej szkoły średniej
MIKOŁAJ REJ (1505-1569) był jednym z najwybitniejszych polskich pisarzy okresu renesansu (to ten okres, w którym tworzył Jan Kochanowski), uczył się w różnych szkołach, ale żadnej nie skończył, dopiero w wieku późniejszym kształcił się samodzielnie (samouk), z katolicyzmu przeszedł na protestantyzm, a potem na kalwinizm, więc reformacji „doświadczył” na własnej skórze, • szlif pisarski i ogładę towarzyską zdobywał na dworze magnata Andrzeja Tęczyńskiego, jako pierwszy świadomie zrezygnował w swojej twórczości z łaciny na rzecz języka polskiego, z tego też
Jaki był świat, w którym żył najsławniejszy dramaturg wszech czasów? Czy William Szekspir był wykształcony? Czy miał konkurencję? Czy zdradzał żonę? Jaka była naprawdę, przedstawiana na obrazach jako rudowłosa piękność, królowa Elżbieta I? Czy ówczesny świat wyglądał tak, jak w filmach Elizabeth i Zakochany Szekspir? Henryk VIII – czarna legenda Znamy go także z powodu licznych żon. Miał ich sześć! Pierwszą, Katarzynę Aragońską, zaniedbywał, bo nie dała mu męskiego potomka (tylko córkę Marię) i porzucił
