Renesans
Twórcy epoki renesansu Włochy Kolebka renesansu. Włosi startują pierwsi, jeszcze w XIV w. Tu działa: Dante, Boccaccio, Petrarka, Machiavelli, Lodowico Ariosto. Malarze: Leonardo da Vinci, Rafael, Michał Anioł. Kwitną miasta: Florencja, Rzym, Padwa, Wenecja. Ważne ośrodki naukowe: uniwersytety w Bolonii, Padwie, Rzymie, Florencji i Pizie. Francja Ośrodkiem jest Paryż i dwór królewski. Niestety, tu będzie miała miejsce straszna noc św. Bartłomieja – mord wyznawców kalwinizmu z rozkazu Katarzyny Medycejskiej.
Zanim powstał ten dramat, nie brakowało utworów, które opowiadały dzieje szarpanych namiętnością zakochanych i, podobnie jak opowieść o młodych kochankach z Werony, wcale nie kończyły się happy endem. Znał je także Szekspir. Część z nich wykorzystał, tworząc swoje wiekopomne dzieło. Motyw zakochanych, niemogących się połączyć na skutek rozmaitych niesprzyjających okoliczności zewnętrznych i popełniających samobójstwo z powodu nieporozumienia, pojawił się już w czasach antycznych. Chodzi o legendę o Pyramie i Tysbe, opracowaną przez Owidiusza w IV księdze Metamorfoz.
Człowiek renesansu Ludźmi renesansu, umysłami renesansowymi nazywamy wszechstronnych naukowców czy artystów, ale tacy zdarzają się dziś, w czasach wąskiej specjalizacji, coraz rzadziej. Kogo byśmy tu wymienili? Może, na przykład, Alberta Einsteina – nieprzeciętnego fizyka wszech czasów. A spośród polskich humanistów – profesor Marię Janion, która interesuje się zarówno literaturą polskiego i zachodniego romantyzmu, jak i innymi epokami literackimi, choćby współczesną czy dwudziestoleciem międzywojennym. Mianem Leonarda da Vinci określamy geniusza o szerokich
To ludzie wyprawili się na nieznane morza, w poszukiwaniu przygód, przypraw korzennych, zdobyczy. Odnaleźli nowe lądy. To człowiek wynalazł druk. To człowiek wzniecił pożar reformacji i zaprojektował Kaplicę Sykstyńską. Średniowiecze było anonimowe. Renesans jest epoką znakomitości. Geniuszy jest tu tak wielu, że trzeba wybierać, by powiedzieć choć dwa słowa o tym, który pisał nowatorskie dzieło, rzeźbił lub malował albo przemierzał oceany. Renesansowy umysł lub „człowiek renesansowy” to termin, który nie tylko do dziś
O poezji Jana Kochanowskiego uczycie się już od podstawówki. Oto jego twórczość w telegraficznym skrócie. Jan Kochanowski (1530-1584) Nazywany Janem z Czarnolasu (gdzie mieszkał wraz z rodziną), ojcem poezji polskiej. Choć przed nim zdarzały się utwory pisane po polsku, dziś z podziwem patrzymy na bogactwo języka i środków poetyckich używanych przez Kochanowskiego, który na długi czas ustanowił wzorce poetyckie naśladowane przez innych artystów. Biografia Urodzony – w Sycynie pod Radomiem w 1530 r. w licznej rodzinie prawnika powiatowego,
TEATR ANTYCZNY (Grecja) NACZELNA IDEA: Fatum rządzi ludzkim życiem. Źródła – święta ku czci Dionizosa, mit. Podstawowe cechy Silna teatralizacja przedstawień – barwne kostiumy aktorów, niepodobne do codziennych ubiorów Ateńczyków, maski symbolizujące postacie, koturny. Poczucie sacrum. Uczestnictwo w teatrze starożytni postrzegają jako obcowanie z bogami. UMOWNOŚĆ – istota teatru. Przestrzeń – cały czas ta sama, rekwizyty potrzebne później są widoczne od początku (np. grób bohatera…). Rzecz rozgrywa się w tym samym miejscu –
Renesansowa mapa Europy Włochy Kolebka renesansu. Włosi startują pierwsi, jeszcze w XIV w. Tu działa: Dante Alighieri, Giovanni Boccaccio, Francesco Petrarka, Niccolò Machiavelli, Lodovico Ariosto. Malarze: Leonardo da Vinci, Rafael, Michał Anioł. Kwitną miasta: Florencja, Rzym, Padwa, Wenecja. Ważne ośrodki naukowe: uniwersytety w Bolonii, Padwie, Rzymie, Florencji i Pizie. . Francja Ośrodkiem jest Paryż i dwór królewski. Niestety, tu będzie miała miejsce straszna noc św. Bartłomieja – mord wyznawców kalwinizmu
Wotywy Literatury renesansu Człowiek i jego sprawy Miłość Władza Wzorce postępowania (pareneza) Człowiek i jego sprawy W średniowieczu dominantą był Bóg, wciąż znajdowaliśmy się w kręgu spraw religijnych i słuchaliśmy o pogardzie dla rzeczy doczesnych, takich jak pieniądze, sława czy też stroje, piękne domy itp., itd. W renesansie rzecz się zmienia: bohaterem jest człowiek – zanurzony w ludzkich sprawach, poszukujący radości życia. Autorem też jest człowiek – i nie skrywa się pod ochronnym pancerzem anonimu, lecz pożąda sławy:
Metoda na powtórkę? Przedstawić epokę za pomocą najważniejszych dla niej pojęć! Zrozumieć, zapamiętać, skojarzyć z potrzebnymi tekstami kultury. Nasz pojęciownik to zbiór najważniejszych terminów i najlepszy przewodnik. Renesans Renesans – nazwa epoki Epoka, która nastąpiła po średniowieczu, ma w polskiej terminologii naukowej dwie nazwy – renesans albo odrodzenie. Obie są równoprawne. Pierwsza z nich pochodzi od francuskiego słowa „renaissance” i jest także stosowana w wielu innych językach, np. niemieckim i angielskim. Druga jest tłumaczeniem, czyli polskim
Jan Kochanowski Pieśń V (Pieśń o spustoszeniu Podola) Wieczna sromota i nienagrodzona Szkoda, Polaku! Ziemia spustoszona Podolska leży, a pohaniec sprosny, Nad Niestrem siedząc, dzieli łup żałosny! (…) Cieszy mię ten rym: „Polak mądr po szkodzie”: Lecz jesli prawda i z tego nas zbodzie, Nową przypowieść Polak sobie kupi, Że i przed szkodą, i po szkodzie głupi. Tematyka pieśni: polityczna, napaść Tatarów (nasłanych przez Turków) na Podole w 1575 roku.
Boccaccio – twórca noweli nowożytnej Boccaccia nazywa się twórcą nowożytnej nowelistyki, gdyż Dekameron jest zbiorem nowel, skonstruowanych według wymogów tego gatunku. Klasyczną nowelą, która stała się wzorem późniejszych nowelistów, jest nowela pt. Sokół – od jej tytułu teorię dotyczącą budowy noweli, ściśle określającą wymagania tego gatunku, nazwano teorią sokoła. Sokół noweli to inaczej motyw, który stanowi oś kompozycyjną utworu. Często nadaje noweli tytuł. Tak jest we wzorcowej noweli – Sokół
William Szekspir urodził się w 1564 r. w miasteczku Stradford-upon–Avon w hrabstwie Warwickshire. Jego ojciec, John, pochodzący ze wsi, przeniósł się do Stradfordu i ożenił z córką swego chlebodawcy, Mary Arden. William był ich trzecim dzieckiem, miał siedmioro rodzeństwa. Przez jakiś czas dobrze im się powodziło, ojciec Williama, rękawicznik, piastował urząd burmistrza, mógł sobie nawet pozwolić na kupno kilku domów. Potem rodzina zubożała. Szekspir uczęszczał do średniej szkoły ogólnokształcącej o dość wysokim poziomie. To koniec jego edukacji
Zanim język polski wkroczył do renesansowej literatury – pierwsi humaniści pisali po łacinie. Propagowali ideały humanistyczne, badali kulturę, przejmowali starożytne wzory. Ich twórczość była elitarna – odbiorca musiał szczycić się wykształceniem. Andrzej Krzycki – ważna osobistość w początkach XVI w. w naszej ojczyźnie. Miał nie byle jakie wykształcenie – na uniwersytecie w Bolonii dorobił się tytułu doktora praw. Piastował urzędy, był przednim dworzaninem, erudytą i… kobieciarzem. Innymi słowy wielbił życie wraz z jego przyjemnościami.
Humanizm Erazma z Rotterdamu Niewątpliwie najważniejszym nurtem filozofii renesansowej jest humanizm. Najwybitniejszym jego przedstawicielem był Erazm z Rotterdamu. Urodził się w roku 1467, zmarł w 1536. Młodość spędził w zgromadzeniach zakonnych z kręgu tzw. nowej pobożności, intelektualnego nurtu odnowy katolicyzmu. Później opuścił klasztor i wyruszył do Rzymu, gdzie szybko zyskał sławę. Pod koniec życia stał się wzorem i wyrocznią europejskich humanistów. Jego najsłynniejsze dzieła to rozbudowywany przez całe życie zbiór wybranych przysłów pt. Adagia, ostra satyra Pochwała głupoty
Tytuł Tytuł dramatu to imię jego głównego bohatera. Rycerz Makbet jest postacią autentyczną – rzeczywiście żył w XI-wiecznej Szkocji. Ale jego postać została literacko przetworzona. W tragedii jest sportretowany jako wielokrotny, krwawy zabójca, którym w rzeczywistości wcale nie był. Historyczny Makbet naprawdę zabił króla Dunkana, lecz to był jego jedyny występek. Rządy, które sprawował przez kilkanaście lat, były energiczne i bardzo sprawiedliwe. Makbet nie miał nic wspólnego z tyranią. Przeciwnie – bardzo starał się
1. Williama Szekspira nazywa się również mistrzem za Stratfordu, gdyż: a) pochodził z miasteczka Stratford b) całą swą twórczość poświęcił mieszkańcom Stratford c) całe życie spędził w Stratford Odpowiedź a) Komentarz: William Szekspir żył w Anglii w II połowie XVI wieku. Pochodził ze Stratford, tam również spędził ostatnie lata swojego życia. Jednak za życia mieszkał i pracował w Londynie. Był aktorem i dramaturgiem, dziś uznanym za jednego z najsłynniejszych dramaturgów
Kiedy mówi się o sztuce renesansowej, podkreśla się doniosłość dwóch czynników kształtujących jej oblicze. Pierwszy to zainteresowanie naturą i badanie jej tajemnic; drugi to kult sztuki antycznej, która stała się źródłem natchnienia artystów. Renesans ma dokładną metrykę: Florencja, około 1420 roku. Wówczas Filippo Brunelleschi, na zlecenie rady miasta, rozpoczął budowę olbrzymiej kopuły na katedrze florenckiej, dając tym samym początek triumfalnemu rozkwitowi sztuki renesansowej. Nie oznaczało to jednak artystycznej rewolucji. Filippo
Późniejszy władca Polski Zygmunt I Stary zetknął się z renesansem w Budzie, na dworze Władysława Jagiellończyka, króla Czech i Węgier. Oczarowany nową sztuką, postanowił zatrudnionych na Węgrzech artystów rodem z Florencji zaprosić na Wawel, by przebudowali jego monarszą siedzibę w nowym, modnym stylu. Tak oto tuż po roku 1500 renesans dotarł do Polski. Zamek na Wawelu U stóp wzgórza, na którym stał zamek, włoscy mistrzowie pod okiem niejakiego Franciszka Florentczyka założyli pracownię i przez ponad trzydzieści lat
1. Który z renesansowych myślicieli zajmował się godnością ludzką? a) Galileusz b) Pico della Mirandola c) Erazm z Rotterdamu 2. Opisywanie miłości jako uczucia pełnego sprzeczności jest typowe dla: a) petrarkizmu b) dramatu szekspirowskiego c) pieśni miłosnej 3. Który z gatunków literackich nie pochodzi z renesansu? a) figlik b) fraszka c) dialog 4. W jakim utworze „na ołtarzu jajca liczą”? a) we fraszce O żywocie ludzkim b) w Krótkiej rozprawie…
1. Jakie wydarzenia historyczne ukształtowały epokę renesansu? a) założenie akademii Krakowskiej 1354 roku b) odkrycia geograficzne c) wystąpienie Marcina Lutra 2. Autorem nazwy renesans jest: a) Jakub Burckhardt b) Marcin Luter c) Erazm z Rotterdamu 3. Humanizm, przewodnie hasło renesansu wywodzi się z: a) Biblii b) jest hasłem ukutym w epoce renesansu c) antyku 4. Antropocentryzm to idea przeciwstawiona: a) humanizmowi b) średniowiecznemu teocentryzmowi c) religiom reformowanym 5. Czołowe wyznanie
