SZTUKA PISANIA
O moralności, wartościach i walce dobra ze złem Aforyzmy: • Człowiek bez poczucie moralnego jest najniegodziwszym i najdzikszym stworzeniem. Arystoteles • Jeśli reguł moralności nie nosisz w sercu, nie znajdziesz ich w książkach. Monteskiusz • Nasza moralność jest tylko sumą naszych przyzwyczajeń. Nie wolno zatem nazywać ludzi niemoralnymi tylko dlatego, że mają inne przyzwyczajenia. George Barnard Shaw • Żaden zły człowiek nie jest wolny. Epiklet • To właśnie jest moralność:
Człowiek zadziwia. Bywa nikczemny. Bywa tak wzniosły, że aż „ponadludzki”. Czytając literaturę polską i obcą, poznałam różne oblicza człowieczeństwa. Przyznam, że niektóre postawy mnie zadziwiły, inne sprawiły mi trudności w rozszyfrowaniu: czy to człowiek godny miana człowieka, czy nie… Na przykład… „Uczę się Ciebie, człowieku” (Jerzy Liebert) – czego dowiedziałeś się o człowieku, czytając lektury? Nie można przewidzieć ludzkich reakcji, z góry określić do czego zdolny będzie ten człowiek. Czy Jim z powieści
Jak napisać wypracowanie? Zrozumieć temat Od tego trzeba zacząć. To warunek konieczny, bez tego nie można liczyć na sukces! Temat stanowi bowiem najkrótszą z możliwych syntezę, a zarazem zapowiedź tego, co autor powinien zawrzeć w swoich rozważaniach. Zanotuj na kartce wszystkie możliwe zagadnienia, które wymagają ujęcia w wypracowaniu na dany temat. Na razie skup się na tym, czym musisz się zająć, nie zważając na kolejność, w jakiej zostaną poruszone kolejne kwestie. Powiąż te zagadnienia z tytułami
Miarą wszystkiego jest człowiek. Pitagoras Nie tak łatwo rzec: chcę być człowiekiem. Horacy Człowiek jest tajemnicą – z tajemnicy przybywa i w tajemnicę odchodzi. Maria Dąbrowska Wielkość człowieka polega na jego postanowieniu, by być silniejszym niż warunki czasu i życia. Albert Camus Być człowiekiem to czuć, kładąc swoją cegłę, że bierze się udział w budowaniu świata. Antoine de Saint-Exupéry Nie ma nic słabszego na ziemi niż człowiek. Homer Życie jest w kolorze, który ma twoja
Człowiek bez poczucia moralnego jest najniegodziwszym i najdzikszym stworzeniem. Arystoteles Jeśli reguł moralności nie nosisz w sercu, nie znajdziesz ich w książkach. Monteskiusz Nasza moralność jest tylko sumą naszych przyzwyczajeń. Nie wolno zatem nazywać ludzi niemoralnymi tylko dlatego, że mają inne przyzwyczajenia. George Bernard Shaw Żaden zły człowiek nie jest wolny. Epiktet To właśnie jest moralność: rzeczy, które później budzą w nas niesmak. Ernest Hemingway Między Scyllą a Charybdą strzeż się jeszcze siebie samego. Stanisław
Pomarszczone owoce drzewa – stare książki. George Eliot Literatura – to sumienie naszego świata. Eugeniusz Iwanicki Literatura – gówienko małe ludzkości wobec filozofii. Witkacy Chyba nie ma rzeczy groźniejszej nad wielki księgozbiór. Stefan Napieralski Literatura powinna odmierzać sprawiedliwość widzialnemu światu. Joseph Conrad (Józef Korzeniowski) Pisarzowi powinno chodzić nie o to, aby czytelnik czytał, lecz aby myślał. Monteskiusz Pisarz i dzieło są czymś mieniącym się i nieuchwytnym – dopiero czytelnik utrwala je w jakimś określonym
Twórczość zaczyna się z chwilą przekroczenia granicy konwencji, którą opanowało się już tak dobrze, że w dalszym ciągu nie trzeba się nią posługiwać. Maria Kuncewiczowa Znaczenie dzieła zależy tyleż od tego, kto czyta, co od tego , kto pisze. Tyle jest książek, mogłyby zagrać jak trąby jerychońskie, gdyby ludzie wznieśli je do góry i przyłożyli do ust… Śpij, trąbo moja, porzucona na śmietniku niewyzyskanych, polskich możliwości. Witold Gombrowicz, Dzienniki Pisarz i dzieło są czymś
Ponad mnogie wasze uroki, O Poezjo i ty, Wymowo! Pozostanie jeden wysoki ……………………………… Odpowiednie dać rzeczy słowo! Cyprian Kamil Norwid Moja poezja to noc księżycowa wielkie uspokojenie. Konstanty Ildefons Gałczyński, O mej poezji Godziny przy piórze – one leczą rany, One też wstrzymują od ran zadawania. Stanisław Grochowiak, Ars poetica Poezja to dzwon Rozkołysany szeroko. Męski spiżowy ton. (…) Gdy bije dzwon Żywych woła, Umarłych płacze, Pioruny łamie. Antoni Słonimski Poezja Ten
Spójność między częściami pracy Nawiążę do wątku głównego… Powrócę do tematu… Wrócę do pytania zawartego w temacie… Następny argument brzmi… Powołam się także na… Powyższa myśl inspiruje do refleksji… Ten przykład nie wyczerpał tematu… Aby poprzeć myśl, przywołam wypowiedź… Swoją tezę poprę cytatem… Kontynuując powyższą myśl, przytoczę inny przykład… Następny wniosek wynika z poprzedniego… Powyższa refleksja skłania do następnej… W nawiązaniu do głównej myśli przytoczę… Wspomniany wcześniej pogląd powraca
O obrazie Przedstawię płótno pędzla artysty X, które znakomicie oddaje myśl zawartą w temacie mojej prezentacji. Obraz powstał 200 lat temu, lecz pasuje do przedmiotu moich rozważań idealnie. Portret z epoki nie jest portretem żadnego z wymienionych bohaterów, ale mógłby być… Pejzaż współgra z klimatem przywołanych utworów. Pragnę zaprezentować malarską scenę batalistyczną, która obrazuje ten fragment tematu. Ilustracją wyżej omówionych założeń może być to dzieło. To jedno z najbardziej znanych
Teoretyczno-osobiste uwagi na temat problemu (motywu) Chodzi o to, by wyjaśnić, jak Ty rozumiesz poruszony w temacie problem, motyw; jakie ogólne refleksje nasuwa Ci jego sformułowanie lub w ogóle jakie myśli przychodzą Ci do głowy w związku z nim. Ten sposób daje wiele swobody, ale jest niełatwy. Ważne, by Twoje refleksje były odważne, zadziorne, nietypowe. Można nawet polemizować z samym sformułowaniem tematu – w końcu nauczyciel również może nie mieć racji. Wstęp do pracy na temat władzy
Wykorzystanie cytatu, odwołanie do autorytetów Choćbyś był najmądrzejszym człowiekiem na świecie i przeczytał niezliczoną liczbę książek, jeśli będziesz nieustannie powtarzał: „ja uważam”, „jestem przekonany”, „moim zdaniem” – wyjdziesz na zapatrzonego w siebie mądralę. Jak tego uniknąć? Odwoływać się do zdań i opinii innych osób. Oczywiście, możesz się z tymi opiniami zgadzać lub nie, mogą one potwierdzać Twoje tezy albo wręcz przeciwnie. Bez wątpienia jednak warto przywoływać cudze złote myśli, ale, oczywiście, związane z tematem! Uatrakcyjniają
Odwołanie do cytatu zawartego w temacie Jeśli w temacie pojawia się cytat, to pod żadnym pozorem nie wolno go zignorować! Nie trzeba znać autora najmądrzejszej nawet sentencji, trzeba natomiast pokazać, że zdanie jego rozumiesz i jakoś się wobec tej myśli ustosunkowujesz. Bardzo dobrym miejscem na te odniesienia jest wstęp. A przy okazji to także świetny sposób dla tych, którzy głowią się, jak zacząć. Wstęp do pracy na temat: „Młodości! Ty nad poziomy wylatuj!” –
Wstęp artystyczny To pomysł dla osób z zacięciem pisarskim. Pozwala stworzyć naprawdę oryginalny wstęp. Najważniejsze jednak, by nie przesadzić. Pamiętaj, że piszesz wypracowanie, a nie opowiadanie – elementy literackie mogą ubarwić pracę, ale nie powinny jej zdominować. Trzeba też uważać, by nie popaść w banał i grafomanię – zamiast zaciekawić nauczyciela, po prostu go zirytujesz. Wstęp do pracy na temat: Władza odczłowiecza ludzi. „Mrok nocy rozświetlał tylko płomień świecy. Przy stole siedziały trzy osoby,
Polemika z tematem Jeśli chcesz przekonać nauczyciela, że potrafisz myśleć samodzielnie, że nie boisz się odważnych sądów i ryzykownych tez – masz ku temu świetną okazję właśnie we wstępie. Jak ją wykorzystać? Na przykład polemizując z myślą zawartą w temacie! Twoje wypracowanie musi być, rzecz jasna, zgodne z tematem – to warunek podstawowy. Nie oznacza to jednak, że musisz się zgadzać z postawioną w temacie tezą, ze sposobem, w jaki został on sformułowany, albo z wplecionym w niego cytatem. Piszesz
Wyjaśnienie problemu (motywu, hasła), który pojawia się w temacie Możesz pokusić się o własne interpretacje zagadnienia (wyjaśnić, jak rozumiesz tolerancję, cywilizację, władzę) albo skorzystać z definicji zawartej w encyklopedii czy słowniku języka polskiego i skonfrontować ją z potocznym rozumieniem danego słowa. Uwaga jednak! Nie chodzi tu o suchą, rzeczową notkę zawierającą informacje oczywiste. Musisz napisać o tym problemie coś niebanalnego. Swojego. A przede wszystkim – pokazać, że konkretny problem jest niejednoznaczny, że można go różnie rozumieć, różnie interpretować. Wstęp
O wartościach etycznych, czyli moralności „Parę prostych zasad” Josepha Conrada: honor, heroizm, wierność, obowiązek, pomoc bliźnim – powinny stanowić cudowną receptę na prawe życie, rozwiązanie ludzkich problemów. W czasach kryzysu wartości, w XX wieku? Tak, zwłaszcza w dobie zagrożenia wartości,. Są istotą heroicznego humanizmu, który każe być wiernym sobie bez względu na okoliczności. Podpiszą się pod tym Camus i Saint Exupéry, Herbert i Miłosz, choć być może Bryll dorzuci grosz
Sformułowania potrzebne przy charakterystyce Zdania klucze Prezentacja bohatera – Reprezentuje określony typ: myśliciela, marzyciela realisty, erudyty… – Należy do grona idealistów – Jest jednym z narodowych bohaterów – Jest wzorcem – antywzorcem – Urodził się jako… – Poznajemy go jako… – Jest przedstawicielem grypy o określonych poglądach – Jest wyrazicielem myśli autora – Jego pochodzenie świadczy o… Do prezentacji wyglądu – Powierzchowność bohatera (miła, nieprzyjemna, zachwycająca) – Wizerunek, portret (mylący,
Rozwinięcie – wzory sformułowań Ustal porządek argumentowania: Rozprawka składa się z kolejnych argumentów, dlatego porządek myślenia jest szalenie ważny. Jak ten następny, a potem jeszcze następny argument przytoczyć, aby się na okrągło nie powtarzać? Przytaczając argumenty, możesz użyć sformułowań: – Na początku chciałbym przedstawić bohatera, który… – Na poparcie mojej tezy chciałem przywołać… – Czas (pora) na uzasadnienie twierdzenia… – Doskonały przykład na poparcie tezy zawartej w temacie to…
Przysłowie we wstępie Zamiast cytatu może być również przysłowie. Wykorzystane sensownie, inteligentnie, może nawet dowcipnie, sprawi, że praca będzie ciekawsza, a w dodatku często dość abstrakcyjny temat uczyni bardziej „ludzkim”. Metody są różne: albo wokół jednego powiedzenia budujemy cały wstęp, albo po prostu w pewnym fragmencie odwołujemy się do niego. Wstęp do pracy na temat: Władza odczłowiecza ludzi. „Punkt widzenia zależy od punktu siedzenia” – mawiają Polacy. I trudno się z tym porzekadłem
