SZTUKA PISANIA
Propozycja: Kaplica. Ciemno i głucho. Noc. W takiej atmosferze rozgrywa się II część Dziadów. Czytelnik staje się świadkiem dziwnego obrzędu. Dziady to obyczaj pogański. Lud przywołuje zmarłych, by pomóc im odnaleźć drogę do nieba. W tej scenie nie zabraknie zatem gości z zaświatów. Gości z zaświatów należy wymienić. Pokrótce zrelacjonować ich historię, prośby, winy, za które są ukarani, przestrogi, za które przynoszą: dzieci Józio i Rózia, bo życie ich było zbyt słodkie, niepełne, nie zaznały goryczy,
Zbigniew Herbert Tren Fortynbrasa Dla M.C. Teraz kiedy zostaliśmy sami możemy porozmawiać książę jak mężczyzna z mężczyzną (…) Nigdy nie mogłem myśleć o twoich dłoniach bez uśmiechu i teraz kiedy leżą na kamieniu jak strącone gniazda są tak samo bezbronne jak przedtem To jest właśnie koniec Ręce leżą osobno Szpada leży osobno Osobno głowa i nogi rycerza w miękkich pantoflach (…) Tak czy owak musiałeś zginąć Hamlecie nie byłeś do życia wierzyłeś w kryształowe
Andrzej Morsztyn Nowe słońce Gdym blisko ciebie, o mój niepokoju, Pałam i ciało w zbytnim tleje znoju. Jak się oddalisz, marznę i z ochłody Zmarzły krwie w żyłach wścinają się lody. Mogą cię tedy nazwać słońcem za to, Że mi przynosisz i zimę i lato. Jakim środkiem stylistycznym (i w jakim celu) posłużył się Andrezj Morsztyn w wierszu Nowe słońce? Odpowiedź: Autor posłużył się hiperbolizacją. Tym sposobem wyolbrzymił i spotęgował swe uczucia do ukochanej, w celu wzmocnienia zabarwienia emocjonalnego.
Gustaw Flaubert, Pani Bovary (…) W istocie, obejrzała się wokół siebie, powoli, jak ktoś zbudzony ze snu; potem głosem wyraźnym poprosiła o lusterko i trwała tak przez chwilę pochylona nad nim, aż póki wielkie łzy nie spłynęły jej z oczu. Wtedy odrzuciła głowę w tył i z westchnieniem opadła na poduszkę. Pierś jej zaczęła dyszeć szybko. Język cały wysunął się z ust; oczy, przewrócone, bladły jak dwie dogasające lampy i zdawała się już nieżywa, gdyby nie boki wstrząsane gwałtownym
Miłość Nie widziałam cię już od miesiąca. (1) I nic. Jestem może bledsza, (2) trochę śpiąca, trochę bardziej milcząca, lecz widać można żyć bez powietrza. (1) Apostrofa, rodzaj poetyckiego listu (2) O sobie, czyli pierwszoosobowa liryka wyznania. Odpowiedź: Podmiotem lirycznego utworu jest kobieta rozpamiętująca rozstanie z ukochanym. Od czasu ich ostatniego spotkania minął miesiąc. Kobieta analizuje, jakie zmiany dokonały się w niej w tym czasie. Ze zdziwieniem uświadamia sobie, że są one… niewielkie – stała
Jerzy Andrzejewski, Bramy raju Na czas powszechnej spowiedzi zaprzestano wszelkich pieśni, miał się właśnie ku końcowi trzeci dzień powszechnej spowiedzi i wciąż szli ogromnymi lasami kraju Vendôme, szli bez pieśni i bez dzwonienia w dzwonki, w ciasno stłoczonej gromadzie, tylko monotonny szelest paru tysięcy nóg było słychać, czasem skrzypienie wozów, które zamykały pochód dzieci wioząc te, które zasłabły z wyczerpania lub miały nogi zbyt dotkliwie poranione, aby móc iść pieszo, droga wśród starej puszczy zdawała
Przeczytaj liryk Adama Mickiewicza Polały się łzy… Polały się łzy me czyste, rzęsiste, Na me dzieciństwo sielskie, anielskie, Na moją młodość górną i durną, Na mój wiek męski, wiek klęski; Polały się łzy me czyste, rzęsiste. Dokończ zdania: 1. Wiersz jest… 2. W wierszu… 3. Słowa wiersza wyrażają… Możesz posłużyć się sformułowaniami: opis poetycki, wyznanie poetyckie, bezpośrednie wyznanie myśl autora, przesłanie autorskie, refleksja Przykład: Wiersz jest bezpośrednim wyznaniem autora spowodowanym zadumą nad
Tadeusz Borowski, U nas w Auschwitzu… A tu patrz: najpierw jedna wiejska stodoła pomalowana na biało i – duszą w niej ludzi. Potem cztery większe budynki – dwadzieścia tysięcy jak nic. Bez czarów, bez trucizn, bez hipnozy. Paru ludzi kierujących ruchem, żeby tłoku nie było, i ludzie płyną jak woda z kranu za odkręceniem kurka. Dzieje się to wśród anemicznych drzew zadymionego lasku. Zwykłe ciężarowe samochody podwożą ludzi, wracają jak na taśmie i znów podwożą. Co możesz
Władysław Broniewski Ballady i romanse „Słuchaj, dzieweczko! Ona nie słucha… To dzień biały, to miasteczko…” Nie ma miasteczka, nie ma żywego ducha, Po gruzach biega naga, ruda Ryfka, Trzynastoletnie dziecko. To pierwsza strofa znanego wiersza Władysława Broniewskiego Ballady i romanse. Do jakiego utworu odwołuje się poeta? Jak nazwiesz takie odwołanie? Odpowiedź Władysław Broniewski przywołuje, oczywiście, balladę Romantyczność Adama Mickiewicza. Poeta posługuje się tu parafrazą literacką. Komentarz Parafraza literacka jest przeróbką, modyfikacją jakiegoś utworu.
Bolesław Prus, Lalka (fragment) Podano sandacza, którego Wokulski zaatakował nożem i widelcem. Panna Florentyna o mało nie zemdlała, panna Izabela spojrzała na sąsiada z pobłażliwą litością, a pan Tomasz… zaczął także jeść sandacza nożem i widelcem. „Jacyście wy głupi” – pomyślał Wokulski czując, że budzi się w nim coś, niby pogarda dla tego towarzystwa. Na domiar odezwała się panna Izabela, zresztą bez cienia złośliwości: – Musi mnie papa kiedy nauczyć, jak się jada ryby nożem. Wokulskiemu
Odpowiedź Choć filozofia nie jest nauką „praktyczną” i bezpośrednio nie służy postępowi technicznemu czy innym praktycznym dziedzinom, to jednak jest lepsza od nich, ponieważ odnosi się do duchowej sfery człowieka i próbuje odpowiedzieć na podstawowe pytania związane z jego egzystencją. Komentarz To pytanie o interpretację cytatu, więc masz pełne prawo do swojej własnej interpretacji. Pamiętaj jednak, że każda interpretacja, zarówno krótkiego zdania, jak i obszernego utworu, musi być oparta na przesłankach wynikających z tekstu.
Zadanie 30 Wisława Szymborska Recenzja z nie napisanego wiersza W pierwszych słowach utworu Autorka stwierdza, że Ziemia jest mała, Niebo natomiast duże do przesady, A gwiazd, cytuję, „więcej w nim niż trzeba”. (…) Autorkę gnębi myśl o życiu trawionym tak lekko, Jakby go było w zapasie bez dna. O wojnach, które – jej przekornym zdaniem – Przegrywane są zawsze po obydwu stronach. O „państwowieniu się” (sic!) ludzi nad ludźmi. Przez utwór prześwituje intencja moralna.
Odpowiedź Wariant 1. – rozpoczynam od ogólnych refleksji na temat miłości. Wariant 2. – zaczynam od odwołania się do słynnej mowy Oscara Wilde’a O miłości, co nie śmie wymówić swojego imienia (lub Hymnu do miłości św. Pawła z Tarsu). Wariant 3. – we wstępie podaję własny lub zaobserwowany przykład niecodziennej realizacji tego uczucia. Komentarz To bardzo przydatne ćwiczenie – kształci styl i pomysłowość. Możliwości jest zawsze kilka. Spróbuj dopisać jeszcze trzy. Spróbuj dokończyć
Zadanie 42 Andrzej Bursa Poeta Poeta cierpi za miliony od 10 do 13.20 Od 11.10 uwiera go pęcherz wychodzi rozpina rozporek zapina rozporek Wraca chrząka i apiat cierpi za miliony W jaki sposób opisany jest u Bursy zawód poety? Odpowiedź: Bursa opisuje zawód poety jak zwykłą pracę w biurze, pracę „na godziny”. Jego poeta nie przeżywa uniesień twórczych, nie jest głosem narodu ani piewcą nadzwyczajnych zdarzeń. To zwykły człowiek, ciężko pracujący na życie,
Zadanie 20 Sformułuj dwa argumenty za obecnością dzieł Adama Mickiewicza w kanonie lektur szkolnych lub przeciw ich obecności. Odpowiedź: Przeciw: Dzieła Mickiewicza nie przemawiają do współczesnej młodzieży, są za trudne dla przeciętnego licealisty i nie poruszają tematów, które znajdują się w centrum zainteresowania młodzieży. Jest dużo ciekawych książek, o których licealiści chętnie porozmawialiby na lekcjach polskiego, dlaczego więc mają ten cenny czas poświęcać na czytanie i rozmawianie o utworach, które ich nudzą. Za: Mickiewicz to naprawdę
Zadanie 31 Stanisław Grochowiak Mobile O, zejdź mi w sonet – jest sztywny i złoty, Jakby to Calder ciął wiatr i listki; Rękę przesuniesz, a zmieni się wszystki, Nowe utworzy dla Ciebie ogrody. (…) Kroczysz przez sonet – przez kroje blaszane, A one zawsze zwrócone w twą stronę Piją energię z twych lekkich oddechów… Bo to są wizje zaledwie nazwane, Bo są to formy nieledwie znaczone; Tyle umieją – co zginąć w pośpiechu… Sprawdź w encyklopedii, kto
Zadanie 9 Czego dotyczy refleksja wyrażona w następujących dwóch wersach pochodzących z pierwszej strofy liryku Stanisława Balińskiego pt. „Staw”? Moje lustro, gdy wiążę w nim krawat codziennie, Jest co dzień o noc starsze, smutniejsze o dzień. a) Podmiot liryczny wyraża tęsknotę za utraconym rajem dzieciństwa. b) Dwa zacytowane wersy wyrażają smutek wynikający z refleksji nad przemijaniem. c) Podmiot liryczny pragnie poznać inną rzeczywistość, „przejść na drugą stronę lustra”. d) Podmiot liryczny wyraża niechęć do szarej, monotonnej, nieciekawej codzienności. Odpowiedź b)
Zadanie 43 Maria Dąbrowska, Dzikie ziele Marynka wyszła ze stacji i stanęła oko w oko ze Słupeckim. – Niech bendzie pochwalony! – Na wieki. Podeszła blisko. Powiedział, że u nich jest dzisiaj granie przed kuchnią i czyby nie przyszła. Rzekł to po cichu, jakby w sekrecie. – Co ni mom przyńść – odparła bez wahania, gdyż iść na tańce była to rzecz zwyczajna. – No to dali – przyzywał nagląco. – Marynka, chto ta po nocy
Czesław Miłosz Dar Dzień taki szczęśliwy. Mgła opadła wcześnie, pracowałem w ogrodzie. (1) Kolibry przystawały nad kwiatem kaprifolium. Nie było na ziemi rzeczy, którą chciałbym mieć. Nie znałem nikogo, komu warto byłoby zazdrościć. (2) Co przydarzyło się złego, zapomniałem. Nie wstydziłem się myśleć, że byłem, kim jestem. Nie czułem w ciele żadnego bólu. Prostując się, widziałem niebieskie morze i żagle. (3) (1) Tu ujawnia się podmiot liryczny w 1. osobie, w czasie przeszłym mówi o swoim
Franz Kafka, Proces – Powinien był pan zostać w swoim pokoju! Czy Franciszek panu tego nie powiedział? – Ale czego pan chce ode mnie, u licha? – rzekł K., wodząc oczami od nowego nieznajomego do tego, którego nazwano Franciszkiem, a który został w drzwiach. Przez otwarte okno znowu widać było w przeciwległej kamienicy starą kobietę, która z prawdziwie starczą ciekawością podeszła do okna, aby w dalszym ciągu wszystkiemu się przypatrywać. – Ależ chcę widzieć panią Grubach –
