LICEUM
Nowela jednym z najważniejszych gatunków literackich pozytywizmu Gatunek ten wywodzi się ze starożytności; przykład: słynne Baśnie z tysiąca i jednej nocy. Za twórcę noweli uznaje się jednak zwykle Giovanniego Boccaccia, w którego Dekameronie kolejne historie opowiadane są przez dziesięciu przyjaciół w ciągu dziesięciu dni. Prawdziwy rozkwit noweli przypada na wiek XIX. Wówczas po tę formę wypowiedzi sięgali m.in. Stendhal, Guy de Maupassant, Antoni Czechow, Mikołaj Gogol. Właśnie w XIX w.
Nowele pisane zgodnie z tzw. teorią sokoła Charakterystyczną cechą noweli jest często specyficzny chwyt kompozycyjny, który polega na skoncentrowaniu akcji wokół jednego zasadniczego motywu – nazywanego sokołem. Teorię sokoła zawdzięczamy niemieckiemu pisarzowi Paulowi Heysowi, który doszedł do niej dzięki dokładnej analizie noweli Giovanniego Boccaccia pt. Sokół. Stąd też określenie tego chwytu. Taki chwyt kompozycyjny odgrywa ważną rolę w wielu pozytywistycznych nowelach. W Janku Muzykancie Henryka Sienkiewicza motywem przewodnim są skrzypce.
„Samotność – cóż po ludziach…” (A. Mickiewicz). Twoje refleksje o istocie samotności i literackich samotnikach. Przykładowy wstęp Zacytowane w temacie słynne słowa: „Samotność – cóż po ludziach…” wypowiada Konrad w czasie Wielkiej Improwizacji. Wiem, że padają one w stanie poetyckiego uniesienia, ale mimo to nie mogę ich zrozumieć, ani tym bardziej się z nimi zgodzić. Żaden człowiek, jak mi się wydaje, nie ma prawa odrzucać innych ludzi. Nawet genialny artysta – tym bardziej Konrad, który mówi
Juliusz Słowacki Grób Agamemnona Niech fantastycznie lutnia nastrojona Wtóruje myśli posępnej i ciemnej; Bom oto wstąpił w grób Agamemnona I siedzę cichy w kopule podziemnej, Co krwią Atrydów zwalana okrutną. Serce zasnęło, lecz śni. Jak mi smutno! O! jak daleko brzmi ta harfa złota, Której mi tylko echo wieczne słychać! Druidyczna to z głazów wielkich grota, Gdzie wiatr przychodzi po szczelinach wzdychać I ma Elektry głos – ta bieli płótno I odzywa się z laurów:
Dużo krótkich lektur Ogólnie rzecz biorąc, polska literatura oświecenia to zbiór utworów krótszych. Nie ma tu wielu dużych powieści ani poważnych dramatów. Spośród powieści do zapamiętania dwa tytuły: Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki Ignacego Krasickiego (ta ważniejsza) i Rękopis znaleziony w Saragossie Jana Potockiego (ta jest mniej znana, choć znacznie ciekawsza i stała się nawet kanwą filmu). Sporo komedii, choć niby nie było tak wesoło. Komedie obyczajowe (do zapamiętania Franciszka Zabłockiego Fircyk w zalotach), komedie polityczne
Jakie refleksje wzbudza w Tobie List do ludożerców Tadeusza Różewicza? Do kogo skierowana jest wypowiedź podmiotu lirycznego, przed czym przestrzega? List to pisemna wypowiedź skierowana do określonej osoby (adresata), która informuje o czymś lub do czegoś nakłania. Kim są adresaci tego listu? To wszyscy ludzie, którzy krzywdzą innych. Złośliwi, zgryźliwi i nieżyczliwi, którzy nie dają innym żyć spokojnie. To egoiści, którzy lekceważą czy poniżają słabszych. Podmiot liryczny nazywa wszystkich adresatów swego listu „kochanymi
Udowodnij, że Pana Tadeusza Adama Mickiewicza można określić mianem epopei narodowej. a) Zacznij od podania drugiej nazwy epopei oraz określenia, do jakiego rodzaju literackiego zaliczamy epopeję. Epopeja (inaczej epos) należy oczywiście do epiki. b) Teraz omów elementy formalne eposu, wykazując, że znajdziemy je także w Panu Tadeuszu. Epopeja to inaczej poemat epicki, heroiczny, czyli utwór napisany wierszem, zazwyczaj obszerny, o budowie epizodycznej. Pan Tadeusz napisany jest trzynastozgłoskowcem, jest rozbudowany i
Opisz krótko, jak wyglądał teatr w starożytnej Grecji. a) Zacznij od tego, że… W starożytnej Grecji teatr był bardzo silnie związany z życiem politycznym. Ponieważ panował tam ustrój demokratyczny, każdy miał prawo dobrze widzieć i słyszeć aktorów. Teatr musiał więc być bardzo duży. b) Teraz opisz miejsca, w których Grecy lokalizowali teatry. Starożytni Grecy budowali teatry u stóp wzgórz. Dzięki temu jedno przedstawienie mogło oglądać naraz wiele tysięcy widzów. c)
Motyw śmierci wydaje się poważny i filozoficzny. Ale tak naprawdę jest jednym z tych najbardziej interesujących: każda epoka, każda społeczność zaznaczała temat śmierci w tworzonych przez siebie tekstach kultury. Nie zawsze ponuro: bywało, że śmierć traktowano z humorem, a przerażające widmo uczynił z niej dopiero romantyzm. Jest o czym mówić i jest się czego uczyć… Materiał – chronologicznie Biblia To najstarszy ze znanych nam dobrze tekstów, wiele mówiący na temat śmierci. Tam opisany został jej… początek i koniec.
Mit i archetyp. Omów relacje, jakie zachodzą między tymi pojęciami. Wskaż archetypiczność kilku mitów. Mit jest to przekazywana ustnie opowieść o bogach, początkach świata, bohaterach i mechanizmach rządzących światem. Mity są źródłem wiedzy o świecie i jego tajemnicach, wyjaśniają, skąd wzięli się bogowie i jak powstał człowiek, dlaczego zmieniają się pory roku, dlaczego obchodzimy dane święta i dlaczego towarzyszą im akurat takie obrzędy, dlaczego danemu bogu bliskie jest akurat jakieś
Praca może być dla człowieka zbawieniem i sensem życia – a może być katorgą. Gdy zgadza się z pasją, jest wynikiem wolnego wyboru – jest wielką wartością. Gdy jest wynikiem niewoli – staje się zbrodnią. O tym traktuje literatura od zarania dziejów. Materiał według chronologii epok Starożytność – praca karą Świat, według przekazu Biblii, powstał dzięki pracy Boga – trwała ona sześć dni, siódmego dnia zaś Stwórca odpoczywał. Ale sam człowiek nie został
Stefan Żeromski To jeden z najbardziej kontrowersyjnych polskich pisarzy – jego twórczość budziła tyle samo zachwytów, co głosów oburzenia. W pewnych okresach życia (i w pewnych środowiskach) traktowany był niemal jak wieszcz narodowy, w innych – odsądzany od czci i wiary, oskarżany o szerzenie zgorszenia i propagowanie pornografii. Zarzucano mu także brak patriotyzmu, no i ogólną niemoralność – i w życiu, i w sztuce. Dziś pisarz ten (a także jego biografia) nie budzą już takich emocji, ale nadal często dyskutuje
Stanisław Wyspiański – dramatopisarz, poeta, malarz, grafik, portrecista, ilustrator książek, architekt wnętrz, twórca witraży, kostiumolog, artysta teatru… Rozlicznymi talentami, wszechstronnością zainteresowań, niepospolitą pracowitością zadziwiał i poruszał. Był w istocie artystą o nieprzeciętnych możliwościach: wszechstronnym, oryginalnym i nowatorskim a jednocześnie głęboko polskim. W swoich niesamowitych wizjach chciał uchwycić istotę polskości i objawić ją w symbolicznym skrócie. Pisał dramaty symboliczne, tragedie współczesne, rapsody historyczne i wiersze liryczne. Projektował ilustracje do krakowskiego Życia, Iliady Homera i poezji Lucjana Rydla. Malował pastelowe pejzaże, autoportrety,
„Pan Tadeusz” – utworem o historii Polski. Już sam podtytuł epopei Historia szlachecka z roku 1811 i 1812 we dwunastu księgach wierszem świadczy o tym, że Pan Tadeusz jest książką o konkretnym czasie historycznym, o określonym momencie dziejowym. O jakim? O epoce napoleońskiej, latach złudzeń Polaków liczących na to, że pokonają cara i u boku Napoleona stworzą własne państwo. Pierwsza część tytułu brzmi: Pan Tadeusz, czyli Ostatni zajazd na Litwie. Rzecz dzieje się na wschodzie Rzeczypospolitej, w czasach, gdy mieszkało tam
Mini-CV ok. 1650 – przypuszczalna data urodzin. 1656 – studia w Wittenberdze i Lipsku (w Niemczech). 1666-1667 – podróż do Rzymu i (prawdopodobnie) Bazylei. 1668 – powrót do Polski. Luty 1681 – zakup nowego majątku w przemyskim. Czerwiec/ lipiec 1681 – śmierć. Mikołaj Sęp Szarzyński żył i tworzył w odrodzeniu. W jego poezji nie znajdziemy jednak renesansowej radości życia lecz trwogę człowieka, którego przeraża własna, skłonna do upadku i grzechu natura. Głęboka refleksja egzystencjalna
Pisarz ziemiański. Krytyk szlachetczyzny. Moralista. Marzył o tym, by zaprzepaszczonym wartościom sarmackim przywrócić utraconą świetność. Był w swoich czasach najbardziej narodowym twórcą, który nakreślił najpełniejszy obraz barokowo-szlacheckiej Polski. Jego znaczenie dla literatury nie wyraża się w wielkiej skali artystycznej i nowatorstwie formy, ale w rzadko spotykanym, nadzwyczajnym zmyśle obserwacji rzeczywistości, który pozwolił poecie stworzyć znakomity literacki dokument epoki staropolskiej. Epoka – barok, XVII wiek Nurt – poezja ziemiańska, sarmacka. Rola w polskiej literaturze Potocki jest
Epoka – romantyzm XIX wiek Miejsca – Warszawa, Emigracja, Paryż – tu umiera. Osoby – Maria Kalergis – kobieta, którą kochał, znana w Europie dama, nieosiągalna dla poety. Nurty – późny romantyzm. Z tym, że artysta wyprzedził swoją epokę. Norwid należy grona poetów romantycznych, lecz jest nowatorem i osobowością oryginalną. Miejsce w literaturze polskiej – wybitne. Jest najciekawszym poetą XIX wieku, późno odkrytym, niedocenionym za życia, posiada oddzielne miejsce i
Epoka – barok, wiek XVII Miejsca – dwór królewski Jan Kazimierza i Jana III Sobieskiego, Francja – druga ojczyzna, którą wybrał, w której zamieszkał i zmarł Rola w polskiej literaturze – poeta-dyplomata, poeta serca. Zapisał się jako polski marinista ( krzewiciel poetyki Włocha Mariniego ), poeta serca, twórca barokowej pezji miłosnej. Nie brał do serca rzemiosła poetyckiego, traktował je jako rozrywkę dworską. Nurt – barokowa poezja dworska Dorobek literacki –
Mowa oskarżycielska przeciwko Antygonie. Wysoki Sądzie! Szanowna Ławo Przysięgłych! Zebraliśmy się tutaj, by wymierzyć sprawiedliwość córce Edypa – Antygonie. Dziewczynę tę strażnik pojmał, gdy trupa grzebała, przyprószywszy zwłoki cienką warstwą ziemi. I odprawiwszy konieczny obrządek, grób gładziła. Gdy skrapiała ciało mieszaniną wina, mleka i oliwy, podeszli strażnicy. Ujrzawszy, co czyni, pojmali dziewkę i doprowadzili przed oblicze władcy. Pan nasz, dobry i sprawiedliwy, rozmawiał z poddaną. Córa Edypa nie okazała nawet należnej mu czci. Spokojnie przyznała
Franciszek Karpiński (1741-1825) Ten gruntownie wykształcony człowiek (z tytułem doktora filozofii i nauk wyzwolonych zdobytym na uniwersytecie we Lwowie) mógł zrobić karierę polityczną. Nie pasowało mu jednak salonowe życie – porzucił nawet służbę na dworze księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego. Wolał życie skromnego nauczyciela (czyli w jego czasach guwernera) wpajającego wiedzę dzieciom z magnackich rodów. Poetą został późno – pierwszy tomik wierszy (Zabawki wierszem) wydał w wieku 40 lat. A dlaczego zwano go poetą serca?
