A jeśli temat będzie z...
Pamiętniki Paska przydadzą się przy opracowaniu wielu tematów maturalnych. Najważniejsze z nich to: • sarmatyzm • kultura, obyczaje • Polska i Polacy • spory, kłótnie, waśnie • literatura batalistyczna • motywy historyczne • pamiętnikarstwo • autobiografizm • cechy języka staropolskiego Pamiętnikarstwo Przykład tematu Pamiętnik literacki jako zapis doświadczeń osobistych i źródło wiedzy o epoce. Przedstaw na wybranych przykładach. Podpowiadamy Materiał rzeczowy do tego tematu jest niezwykle bogaty. Wybierz trzy,
Z jakimi tematami można powiązać Świętoszka? moralność rodzina mieszczaństwo religijność, dewocja obłuda, dwulicowość naiwność humor komedia klasycystyczna Rodzina Przykład tematu: Przedstaw obraz rodziny mieszczańskiej, odwołując się do wybranych tekstów dramaturgicznych. Podpowiadamy Zestaw ze sobą trzy, cztery teksty z różnych epok, będziesz mógł w ten sposób porównać zmiany, jakie zaszły w światopoglądzie, mentalności, stylu życia, wyznawanych wartościach itp. na przestrzeni czasu. Wykorzystaj na przykład Świętoszka Moliera, Moralność pani Dulskiej Gabrieli
Obrona Sokratesa to przydatny tekst do następujących tematów: Jednostka i społeczeństwo Autorytet Literackie wizerunki nauczycieli Moralność, etyka Biografia wybitnej jednostki jako materiał literacki Wierność ideałom Wartości życia Człowiek wobec śmierci Gatunki literatury publicystycznej Literackie portrety wielkich mówców Problem poznania Koncepcje szczęścia Ironia, żart, szyderstwo Wskazówki i komentarze Jednostka i społeczeństwo Przykład tematu: Odwołując się do wybranych przykładów literackich, przedstaw konflikt między wybitną jednostką a społeczeństwem. Dokonaj analizy porównawczej. Podpowiadamy
Śmiało można wykorzystać opowiadania Malewskiej do tematów, takich jak: Władza i władcy. Sylwetki królów polskich, europejskich, dylematy władzy. Możesz zestawić z wzorcem parenetycznym ustalonym w średniowieczu, z dylematem Kreona, z wierszami poetów współczesnych jak Egzamin Lipskiej, Do polityka Miłosza. W zbiorze Malewskiej masz aż trzech królów: Henryka VIII, Zygmunta Augusta, Jana Kazimierza! • Czy władca ma prawo do miłości? Dylemat Zygmunta Augusta bardzo sugestywnie nakreślony przez Malewską! Ale przecież dotyczy
Wyznania świętego Augustyna to materiał idealny do tematów o: • Bogu • poszukiwaniu • winie i grzechu • dzieciństwie • matce • przemianie bohatera • motywach autobiograficznych • postaciach świętych Wskazówki i komentarz Motyw poszukiwania Przykład sformułowania tematu Postacie poszukiwaczy w tekstach kultury. Ukaż na wybranych przykładach. Podpowiadamy Pojawiliby się tu poszukiwacze skarbów i bogactwa, z baśni i np. z filmu Chaplina Gorączka złota. Poszukiwacze przygód, np. Don Kichot. Wreszcie poszukiwacze: – szczęścia (Faust, Wokulski), –
Pieśń o Rolandzie jest znakomitą literaturą do tematu o: Rycerzach wszech czasów. Do takiego tematu jest oczywiście lekturą podstawową i obowiązkową. Ideał średniowiecznego rycerza – Roland może zostać zestawiony z typem antycznym (Achilles, Hektor), ze średniowiecznymi – Tristanem, Lancelotem, Zawiszą Czarnym, z późniejszymi – Don Kichotem, trzema muszkieterami, Sienkiewiczowskimi: Skrzetuskim, Wołodyjowskim. Ciekawe zestawienie dające pole do dyskusji to zestawienie z Konradem Wallenrodem – rycerzem, który złamał kodeks w imię miłości ojczyzny, i Emrodem z Rękawiczki Schillera –
Odyseja może być przywołana przy tematach o: motywie wędrówki i powrotu w literaturze (zestaw z powieścią drogi – dość rozpowszechnioną w XVIII wieku, z podróżnikami romantycznymi, z powieścią awangardową, jak Sklepy cynamonowe Brunona Schulza albo z Buszującym w zbożu Jerome Salinpera) buncie człowieka przeciw bogom, przeznaczeniu, żywiołom (zestaw z mitem prometejskim, dziejami Edypa, bohaterem romantycznym) morzu i wędrówkach morskich w literaturze (zestaw z marinistyczną prozą Josepha Conrada) obrazach małżeństwa i
Iliada stanowi znakomitą literaturę podmiotu do prezentacji wokół tematów: • wojny w literaturze (wojna jako temat literatury) • rycerstwa, typu rycerzy (Achilles, Hektor, Odys) • literackich scen pojedynków (Achilles kontra Hektor) • literackich spotkań wrogów (rozmowa Achillesa z Priamem) • literackich scen rozstań (rozstanie Hektora z Andromacha) • literackich portretów ojców (Priam, Hektor) • toposu przyjaźni w literaturze (Achiles i Patroklos) • mitologii jako tematu literackiego • relacji ludzie –
Król Edyp idealny do tematów: różne koncepcje tragizmu w literaturze różne koncepcje życia ludzkiego w literaturze bohaterowie nieszczęśliwi matka – różne ujęcia literackie absurd istnienia zbrodnie i przewinienia tematem literatury cierpienie tematem dzieł literackich władcy i ich dylematy w literaturze fatum, przeznaczenie – ich rola w życiu ludzkim portrety ojców . Wskazówki i komentarze 1. Tragizm Przykład sformułowania tematu: Różne koncepcje tragizmu w literaturze. Przedstaw na wybranych przykładach. Podpowiadamy Tragizm Edypa, wynikający z Fatum, zestaw na
„Żart broń jest często zdradna i szkodliwa. Ale też czasem i jej trzeba zażyć” (Ignacy Krasicki). Śmiech, żart, kpina, groteska jako sposób wzbudzania refleksji na temat sensu życia. Zaprezentuj wybrane utwory, które, według Ciebie, w mistrzowski sposób realizują tę tezę. Przykładowy wstęp W potocznym rozumieniu żart uważany jest za formę zabawy, element towarzyskich kontaktów między ludźmi, których cechuje poczucie humoru. Żartujemy, bo chcemy się śmiać. Śmiejemy się, by uciec od spraw poważnych i trudnych.
Motyw domu i rodziny w literaturze. „Dom”, według krytyka i badacza literackiego Henryka Markiewicza, to „wyobrażeniowy i językowy symbol stabilizacji życiowej, spokoju, powszednich uroków życia, ciepłej atmosfery zaspokojonych i odwzajemnionych uczuć rodzinnych, które bronią przed samotnością i zagubieniem”. Pierwszą rodzinę ukazuje już Biblia, podstawowe źródło kultury europejskiej mające kulturotwórczy wpływ na różne dziedziny nauki, stuki literatury oraz na samo życie. Pierwsza para zakochanych: Adam i Ewa, stanowi prototyp rodziny, do którego odwołują się mistrzowi
Szaleni i rozważni – dwa sposoby kreowania bohatera w literaturze na przestrzeni dziejów. Układ pracy: I Rozważania wstępne Opozycja (przeciwstawienie, kontrast) między szaleństwem (uczucie) a rozwagą (racjonalizm) – w życiu, filozofii i literaturze. II Literackie portrety szaleńców a) słownikowa definicja szaleństwa b) szaleństwo – poświęcenie dla dobra innych – mit o Prometeuszu c) szaleni z miłości do Boga – Legenda o św. Aleksym, S. Grochowiak: Święty Szymon Słupnik d) szaleńcy romantyczni – G. Byron: Giaur, J. W. Goethe:
Gdzie wykorzystać wiedzę filozoficzną? Przy tematach obejmujących zagadnienia: Jednostka wobec zbiorowości. Różnorodne ujęcia zagadnienia utopii. Utopie i antyutopie w literaturze. Dialog twórców literatury z filozofami. Uprzedmiotowienie człowieka jako problem w literaturze i sztuce. Modele życia ludzkiego w literaturze. Mity w literaturze. Dydaktyzm w literaturze. Problemy życia społecznego i ich literacki wyraz. Państwo i władza jako temat wybranych utworów literackich. Literatura i jej związki z myślą filozoficzną. Utopia to w dosłownym tłumaczeniu z języka greckiego „miejsce, którego nie ma”. Nazwa pochodzi od tytułu dzieła angielskiego pisarza
Antyk, okres przed zapisem tekstu Trudno mówić o literaturze tego okresu. Chodzi o poezję epicką przekazywaną ustnie, której dwa znane nam arcydzieła spisane zostały jako Iliada i Odyseja. Poezja ta to najprawdopodobniej jeden z podstawowych środków przekazywania świadomości kulturowej. Śpiewane przez aojdów (wędrownych poetów recytatorów) poematy mają charakter mityczny: są środkiem przekazywania i odradzania mitu – podstawowego elementu ówczesnego sposobu myślenia religijnego i społecznego. Jeżeli mówi się, że w kulturach mitologicznych mit dzieje się wciąż na nowo, to
ŚREDNIOWIECZE I. Wzór rycerza Rycerz i jego kodeks. Roland z Pieśni o Rolandzie (przykład epiki rycerskiej) Lancelot, Parsifal, Galahad i inni rycerze z Opowieści Okrągłego Stołu (też przykład epiki rycerskiej) Tristan z Dziejów Tristana i Izoldy (średniowieczny romans) Cyd z Poematu o Cydzie (hiszpański epos rycerski) Cechy wzorowego rycerza Bądź rycerzem! te słowa wypowiadał władca, uderzając w ramię wojownika, bo tak właśnie wyglądało pasowanie. Wcześniej miały miejsce inne, wyszukane rytuały:
W jakich ujęciach motyw natury może pojawić się w tematach prac? Współbrzmi, zachwyca, przeraża. Jaką rolę spełnia pejzaż w literaturze i sztuce? W swoich rozważaniach odwołaj się do wybranych przykładów. W pracy na taki temat nie chodzi o przedstawienie znanych z literatury opisów przyrody! Trzeba rozważyć rolę pejzażu w literaturze – to znaczy zastanowić się, jakie to są role, od czego zależą (np. od epoki, tekstu). W poleceniach maturalnych pojawiają się
Co to jest…? Prawda Zgodna z rzeczywistością treść słów; prawdziwość, szczerość, rzetelność. To, co rzeczywiście jest lub było, zdarzyło się; obiektywna rzeczywistość. Dobro To, co jest oceniane jako pomyślne, pożyteczne, wartościowe; ideał moralny. Skłonność do czynienia dobrze; łagodność, życzliwość. Wszelkie środki, wartości potrzebne do rozwoju człowieka, sprzyjające temu rozwojowi. Szczęście Pomyślny los, pomyślność, powodzenie. Uczucie zadowolenia, upojenia, radości; szczęśliwość; to wszystko, co wywołuje ten stan. Zbieg, splot pomyślnych okoliczności, szczęśliwe zrządzenie losu,
Historia – jak o niej pisać? Przykładowe tematy Człowiek wobec historii – rozwiń problem w oparciu o przykłady z literatury XX wieku. Dramat człowieka uwikłanego w historię, w literaturze romantyzmu i pozytywizmu. Gdy wieje wiatr historii Ludziom jak pięknym kwiatom Rosną skrzydła, natomiast Trzęsą się portki – pętakom. (Gałczyński) Przedstaw postawy młodych wobec wyzwań historii na przykładzie utworów literackich. „Los jednostki w świecie niezmiennych przymusów biologii i los całych społeczeństw
Ojczyzna – patriotyzm Otóż wcale nie wystarczy wiedzieć i napisać: iż „Mickiewicz wielkim patriotą był”. Niemal każdy utwór poświęcony krajowi, tęsknocie za ojczyzną, za wolnością – jest inny, inaczej ujmuje to wzniosłe uczucie. Tym samym temat staje się ciekawy, daleki od monotonnego, opartego na schemacie wyliczanki, wywodu. I tak: Konrad Wallenrod – wprowadza kwestię patriotyzmu w krąg zagadnień moralnych. Bezgraniczne poświęcenie dla ojczyzny przestaje być jednoznaczne. Powstaje bowiem pytanie: czy
Arcydzieła tysiąclecia – jak o nich pisać? Przykłady tematów „…tuż przed końcem drugiego tysiąclecia, ciągle siebie zapytuję, ile z tego, co się zdarzyło, znalazło się w książkach”. Odpowiedz na to pytanie sformułowane przez Czesława Miłosza, wykorzystując znajomość literatury XX wieku. Jesteś człowiekiem przełomu wieków. W których dziełach literackich szukałbyś inspiracji do dobrego i mądrego życia w nowym stuleciu? Uzasadnij wybór, odwołując się do dwóch, trzech tekstów. Jakie wyobrażenie człowieczeństwa pragniesz przenieść w nowe stulecie? Odwołaj się
