Matura pisemna. Przegląd tematów w skrócie.
Mówi się, że sztuka wzbogaca człowieka – rozważ problem, nawiązując do wybranych dzieł literackich i innych. Komentarz: To chyba najłatwiejszy z możliwych tematów maturalnych. Jeśli ktoś nie umie sobie z nim poradzić, to chyba powinien sobie odpuścić maturę. Jego dodatkową zaletą jest fakt, że dość regularnie (oczywiście w różnych odmianach) pojawia się na maturach. Przed wejściem do sali egzaminacyjnej należy się więc modlić, aby w tym roku padło akurat na Wasze województwo. Pamiętaj jednak,
„Trzeba wiedzieć, z czego się wyrasta” – myśl Henryka Grynberga uczyń tezą rozważań na temat roli artysty w kształtowaniu tożsamości narodowej. Komentarz: Sprawa dość typowa – relacje między literaturą a tożsamością narodową nie są obce żadnemu z Was. Jedna z podstawowych teorii wyjaśniających fakt nie tylko przetrwania, ale i ugruntowania polskiej tożsamości narodowej w okresie zaborów przypisuje tę zasługę właśnie literaturze. Z całą pewnością może być ona nośnikiem narodowej kultury, strażnicą „narodowego pamiątek kościoła”. Tu, rzecz
„Co jest sednem w doświadczeniach dwudziestego wieku? Niewątpliwie bezsilność jednostki”. Uczyń tę myśl Czesława Miłosza przedmiotem swoich rozważań; odwołaj się szczególnie do literatury, możesz także wykorzystać dzieła filmowe, teatralne, malarskie i inne. Komentarz: Temat, o którym pojęcie ma, zdaje się, każdy. Z naciskiem na „zdaje się”. Z tezą zawartą w temacie możesz się zgodzić (odwołując się głównie do literatury wojennej) albo próbować polemizować. Opcja druga uczyni pracę dużo ciekawszą i bardziej obiektywną. Strategie realizacji tematu:
Od Adama i Ewy do… Przedstaw problem utraty domu, utraty swojego miejsca, swojej przynależności. Odwołaj się do utworów literackich różnych epok. Komentarz: Temat rzeka, łatwo się w nim utopić. Bardzo wieloznaczny. Klucz do analizy to utrata domu, miejsca – rozumiana dosłownie albo metaforycznie. Opcją najbardziej wyczerpującą jest przemieszanie ujęcia dosłownego i metaforycznego. Słowo outsider będzie najczęściej używane. Strategie realizacji tematu: Możliwość I: Potraktuj brak domu dosłownie, wskaż konsekwencje. Zacznij od biblijnej eksmisji,
Jeśli chcesz poznać człowieka, patrz na jego czyny. Jaką prawdę o człowieku – o jego wielkości i małości – odkryłeś, analizując i oceniając działania wybranych bohaterów literackich? Zaprezentuj swoje przemyślenia. Komentarz: Temat, który może być kołem ratunkowym dla osób mających pojęcie o jednej tylko i to dowolnej epoce literackiej. Przykłady znajdziesz wszędzie. Sięgnij po literaturę wojenną, współczesną, gdzie w obliczu wojny, totalitaryzmu człowiek albo staje na wysokości zadania, albo nie. Możesz też porównać
„Nietolerancję trzeba zwalczać u korzeni drogą nieprzerwanej edukacji” (Umberto Eco) – rozważania o potrzebie tolerancji inspirowane literaturą i filmem. Komentarz: Temat nie za łatwy. Niby świetny do poteoretyzowania sobie – można się zastanawiać, czy tolerancja jest zawsze wartościowa, definiować samo pojęcie czy narzekać na ponury świat, w którym bywa ona tylko pustym frazesem. Jest jednak pewien haczyk – w programie liceum zdecydowanie za mało jest tekstów, które mogłyby ilustrować powyższe rozważania. Trzeba
Jest taki czas i są takie miejsca, w których człowiek czuje się szczęśliwy – różne oblicza szczęścia utrwalone w literaturze. Komentarz: Jak wszystkie BARDZO WIELKIE WARTOŚCI, także szczęście należy do ulubionych motywów egzaminatorów. No i, również jak one wszystkie, jest tematem rzeką. Możesz pisać o poszukiwaniu szczęścia, o jego odnajdywaniu lub nieustannej za nim pogoni. Możesz opisywać filozoficzne „metody” mające nam w tym pomóc. Możesz zająć się wreszcie literackimi wizjami
„A co życie może być warte… jeśli honor stracony” (Joseph Conrad) – literackie portrety bohaterów, dla których honor był wartością najwyższą. Komentarz: Temat ściśle ukierunkowany – nie pozostawia większej możliwości manewru. Wiemy dokładnie, o czym mamy pisać, wiemy też, że swój wywód musimy podporządkować konkretnym przykładom bohaterów literackich. Dlatego też nie namnożymy tu zbytnio możliwości interpretacji tematu. Honor to honor, a bohater to bohater. Możemy co najwyżej zastanowić się nad formą pracy.
Bywają takie spotkania, które w jednej chwili odmieniają ludzkie życie. Czy zgadzasz się z tym stereotypowym sformułowaniem? Swoją odpowiedź uzasadnij, odwołując się do wybranych utworów literackich i filmowych. Komentarz: Temat polecany dla lubiących fantazjować „co by było gdyby”. Chwytów do analizy bardzo wiele. Przykłady w każdej epoce. Po pierwsze spotkania owocujące miłością (nie zawsze szczęśliwą, spełnioną), po drugie motywujące do czynów wielkich. Każda z możliwości zakłada zgodę na twierdzenie zawarte w temacie. Możesz
„Według mnie – napisał Witold Gombrowicz – literatura niepoważna usiłuje rozwiązać problemy egzystencji, literatura poważna je stawia”. Rozważ te słowa, odwołując się do wybranych utworów literackich różnych epok. Komentarz: Temat trudny, wymagający od Ciebie umiejętności analitycznych. Opcje są dwie. Możesz się z tym zgodzić albo, i to wersja dla ambitnych, możesz próbować to stwierdzenie zakwestionować. Opcja łatwiejsza to budowanie pracy według opozycji literatura komediowa, satyryczna a literatura realistyczna, tragiczna. Przywołaj
Analizując wybrane postawy bohaterów różnych tekstów, skomentuj i rozwiń myśl: „Choć człowiek nie wybiera zdarzeń swojego losu, to jednak może je kształtować”. Komentarz: Jeśli chodzi o „myśl do rozwinięcia”, to trudno o większy banał. Wiadomo – w życiu bywa różnie, a jak jest źle, to trzeba się postarać, żeby było dobrze. Zatem wartość pracy zależy przede wszystkim od doboru atrakcyjnych, możliwie skomplikowanych literackich dowodów popierających lub obalających tę tezę. Przywołaj pojęcia: Wina niezawiniona –
Czy zgadzasz się z opinią, że „istnieje jakieś stałe prawo, na mocy którego dzieci muszą zawsze buntować się przeciwko ojcom”? Wykorzystując właściwe dzieła, potwierdź ten pogląd lub podejmij z nim polemikę. Komentarz: Temat umiarkowanie trudny – jednak wieloznaczny. Pytanie w nim zawarte możesz odnosić zarówno do relacji dzieci – rodzice, jak i do problemu literackiej czy kulturowej pokoleniowej zmiany. We wstępie do pracy musisz więc się zdeklarować i ściśle określić własną interpretację tematu.
