MATURA
Wymień cechy utworów zaliczanych do nurtu psychologicznego. Zacznij: Powieść psychologiczna była bardzo popularna w XX–leciu międzywojennym. Tematyka psychologiczna stała się modna od połowy lat 20. Nurt psychologiczny czerpał inspiracje m. in. z nowych koncepcji psychologicznych, psychiatrycznych i filozoficznych. Rozwiń: Taka powieść posługuje się często narracją personalną i formami introspekcji. Wykorzystywała także narrację odautorską i mowę pozornie zależną. Odchodziła od zasady chronologicznego prezentowania zdarzeń (częste retrospekcje). Wykorzystywała technikę skojarzeń i subiektywizowała prezentowane wydarzenia (np. poprzez narrację z punktu
Literatura biograficzna, autobiograficzna Zacznij: (Auto)biografia to podstawowe tworzywo pisarskie w literaturze polskiej XX w. Sporo wątków autobiograficznych zawiera twórczość choćby Tadeusza Konwickiego czy Kazimierza Brandysa. Formy literatury biograficznej to: dziennik (pisany dla samego siebie lub z myślą o publiczności literackiej), pamiętnik, pamiętnik mówiony (np. rozmowa, długi wywiad), alfabet, niby-dziennik (autobiograficzna hybryda). Rozwiń: Dziennik to zbiór notatek, refleksji, zapisków prowadzonych zwykle przez długi czas. Nie jest wynalazkiem XX w., ale dopiero wtedy stał się tak
Co warto wiedzieć o dramacie Tango, czyli trzy zagadnienia, które maturzysta powinien znać: Tango to przykład parodii dramatu rodzinnego. Akcja utworu opiera się na charakterystycznym dla tego gatunku schemacie konfliktu pokoleń z tym że role postaci uległy odwróceniu. Rzecznikiem buntu jest tu owszem młode pokolenie ale bunt wymierzony zostaje nie przeciwko konserwatyzmowi i zacofaniu starszego pokolenia, lecz wręcz przeciwnie – przeciwko jego nowoczesności i manifestowanej ostentacyjnie swobodzie obyczajowej. Rodzice i
Co warto wiedzieć o Ferdydurke, czyli 3 podstawowe zagadnienia zawarte w książce Gombrowicza, które każdy maturzysta powinien znać: Ferdydurke to przykład powieści awangardowej, w której świat przedstawiony poddano żywiołowi parodii, absurdu i groteski. W efekcie wydarzenia i postaci są silnie zdeformowane i chwilami wręcz niewiarygodne. Ciąg przyczynowo-skutkowy uległ rozbiciu, fabuła oscylująca pomiędzy jawą a snem została ubarwiona licznymi epizodami a kompozycja utworu wyraźnie rozluźniona i otwarta. Narracja – w głównej
WYPRACOWANIE: Na podstawie analizy podanego fragmentu „Granicy” prześledź emocje, refleksje, zachowania Zenona i Elżbiety i odpowiedz na pytanie, czy człowiek jest wyjątkiem czy schematem? Rozważając problem, zwróć uwagę na postępowanie rodziców bohaterów i innych osób w podobnych sytuacjach. Granica (fragment) Musiał mówić. Uczuwał w tym ulgę, gotową łatwość, gorzką przyjemność. Wyznawał Elżbiecie swą zdradę – jakby to było już przewidziane, wiadome z góry. Przypominał sobie, jak tak samo ojciec wyznawał
Co warto wiedzieć o powieści Granica, czyli cztery zagadnienia, które maturzysta powinien znać: Granica to powieść realistyczna nawiązująca w sferze rozwiązań formalnych do doświadczeń eksperymentalnej prozy awangardowej spod znaku Prousta czy Joyc’a. Oparta na schemacie trójkąta małżeńskiego rodem z powieści „brukowej” nie jest jednak zwykłym romansidłem. Dzięki skomplikowanej narracji i kompozycji staje się powieścią wielowymiarową, wieloznaczną, odsyłającą do modelowych sytuacji ludzkich. Klamrowa konstrukcja – rozpoczęcie i zakończenie powieści tym samym
WYPRACOWANIE: Analizując podane fragmenty Pana Tadeusza i Przedwiośnia, porównaj opisy szlacheckich śniadań, zwracając uwagę na sposób ich przedstawienia. Pan Tadeusz (fragment) Jakoż po wszystkich izbach panował ruch wielki, Roznoszono potrawy, sztućce i butelki; Mężczyźni, tak jak weszli, w swych zielonych strojach, Z talerzami, z szklankami chodząc po pokojach, Jedli, pili lub wsparci na okien uszakach Rozprawiali o flintach, chartach i szarakach; Podkomorstwo i Sędzia przy stole; a w kątku Panny
Co warto wiedzieć o powieści Przedwiośnie, czyli trzy zagadnienia, które maturzysta powinien znać: Przedwiośnie to powieść o rewolucji. Rozpoczyna się wizją krwawego przewrotu w Baku, który niszczy bezpowrotnie dawny świat, wprowadzając prawa zdziczałej cywilizacji. W mieście przestaną funkcjonować wszystkie instytucje, zapanują chaos i anarchia, zabraknie jedzenia i podstawowych środków do życia. Przede wszystkim jednak wybuchną uśpione do tej pory narodowościowe urazy i rozpocznie się okrutna rzeź pomiędzy Ormianami i Tatarami.
WYPRACOWANIE Idealista i konformiści. Analizując podany fragment Ludzi bezdomnych Stefana Żeromskiego, scharakteryzuj postawy życiowe bohaterów i sformułuj przesłanie ideowe tej sceny. Ludzie bezdomni (fragment) U państwa Węglichowskich prawie co dzień gromadził się światek cisawski. Listwa, Chobrzański, plenipotent Worszewicz, ksiądz, Judym, kilka osób z kuracjuszów i kuracjuszek dłużej w zakładzie przesiadujących. Latem, a szczególnie pod jesień grywano w winta na małej werandzie domu, ocienionej dzikim winem. Kiedy Judym przybył do Cisów,
Co warto wiedzieć o powieści Ludzie bezdomni, czyli trzy zagadnienia, które maturzysta powinien znać: Ludzie bezdomni to powieść społeczna ukazująca poprzez jaskrawy kontrast środowisk obraz ówczesnego świata. Jego wymownym symbolem staje się w utworze posąg Wenus z Milo i obraz Ubogi rybak. Rzeźba starożytnej bogini jest znakiem urody życia, piękna, harmonii a postać wychudłego nędzarza z obrazu Puvisa de Chavannes’a nędzy, cierpienia, krzywdy ludzkiej. Symbolika tych dwóch rekwizytów obecna jest
WYPRACOWANIE Obyczaj i obrzęd jako sposób mówienia o zbiorowości. Analizując podane fragmenty „Chłopów”, odpowiedz, jaki obraz lipieckiej społeczności kreśli Reymont? Fragment I Wieś zginęła w szarych, śnieżystych mrokach, jakby się rozlała, że ani ujrzał domów, płotów i sadów, jedne tylko światełka migotały ostro a gęściej niżli zwykle, bo wszędy się szykowano do wigilijnej wieczerzy. W każdej chałupie, zarówno u bogacza, jak i u komornika, jak i u tej biedoty ostatniej,
Co warto wiedzieć o powieści Chłopi, czyli trzy zagadnienia, które maturzysta powinien znać: Powieść Reymonta stanowi jedyny w polskiej literaturze przykład epopei chłopskiej przedstawiającej rozbudowany obraz życia społeczności wiejskiej ulegającej ogólnym przemianom społeczno-obyczajowym. O epopeicznym charakterze utworu przesądzają następujące elementy: Ukazanie wsi w pełnym przekroju społecznym: od najbogatszych gospodarzy (Boryna, wójt), średniozamożnych chłopów (np. młynarz , Dominikowa), małorolnych (Kłębowie,Kozłowie) aż po komorników (Jagustynka, Agata) i parobków (Kuba, Pietrek). Rozległe, szczegółowe
TEMAT WYPRACOWANIA Analizując podane fragmenty „Wesela” – lektury obowiązkowe Stanisława Wyspiańskiego, scharakteryzuj występujące postacie i przedstaw wzajemne relacje pomiędzy chłopstwem a inteligencją. SCENA 1 CZEPIEC, DZIENNIKARZ CZEPIEC Cóż tam, panie, w polityce? Chińcyki trzymają się mocno!? DZIENNIKARZ A, mój miły gospodarzu, mam przez cały dzień dosyć Chińczyków. CZEPIEC Pan polityk! DZIENNIKARZ Otóż właśnie polityków mam dość, po uszy, dzień cały. CZEPIEC Kiedy to ciekawe sprawy. DZIENNIKARZ A to czytaj, kto ciekawy;
Co warto wiedzieć Weselu, czyli cztery zagadnienia, które maturzysta powinien znać: Wesele Stanisława Wyspiańskiego uznane za arcydramat narodowy jest przede wszystkim ostrą krytyką polskiego społeczeństwa końca XIX wieku. Autor demaskuje w nim mit tak modnej w czasach modernizmu chłopomanii, ukazując, że inteligenci i chłopi żyją w dwóch odrębnych światach a bratnie się gości z miasta z ludem jest jedynie czystym pozorem. W istocie dekadencka inteligencja szuka na wsi jedynie spokoju,
Co warto wiedzieć o Nad Niemnem, czyli trzy zagadnienia, które maturzysta powinien znać. Nad Niemnem to powieść ukazująca panoramę życia warstwy ziemiańsko-szlacheckiej na kresach wschodnich dwadzieścia kilka lat po upadku powstania styczniowego. Akcja powieści koncentruje się głównie wokół dworu Korczyńskich a także innych ośrodków życia polskiego jak bogate Osowce Andrzejowej Korczyńskiej, znamienita Wołoszczyzna Różyca, zubożała Olszynka Kirłów czy skromny zaścianek Bohatyrowiczów. Powieść prezentuje tym samym warstwę szlachecką w pełnym rozwarstwieniu
WYPRACOWANIE Salonowa lalka i kobieta wyemancypowana. Na podstawie analizy fragmentów Lalki porównaj wizerunki Izabeli Łęckiej i Heleny Stawskiej. Odpowiedz, który z nich bardziej przystaje do wzorca kobiety ukształtowanego w epoce pozytywizmu? Fragment I Rozumiejąc, że wielki świat jest wyższym światem, panna Izabela dowiedziała się powoli, ze do tych wyżyn wzbić się można i stale w nich przebywać tylko za pomocą dwóch skrzydeł: urodzenia i majątku. Urodzenie zaś i majątek są
Co warto wiedzieć o Lalce, czyli cztery zagadnienia, które maturzysta powinien znać: Lalka Bolesława Prusa to przede wszystkim powieść o klęsce romantyzmu i pozytywizmu. Autor, kreśląc dzieje trzech pokoleń idealistów – Rzeckiego, Wokulskiego, Ochockiego i Klejna – ukazuje, jak w warunkach prężnie rozwijającego się kapitalizmu bankrutują po kolei wszystkie ideały. Nie ma już racji bytu wiara Rzeckiego w gwiazdę rodu Bonapartych. Okazuje się anachroniczna i śmieszna a jej żarliwy wyznawca
Co warto wiedzieć o Potopie, czyli trzy zagadnienia, które maturzysta powinien znać: Potop – środkowa część Trylogii – to powieść historyczna skoncentrowana wokół wydarzeń wojny polsko-szwedzkiej z 1655 roku. Utwór obejmuje trzy pierwsze lata walki od momentu wkroczenia armii szwedzkiej do Polski aż po jej wyparcie na tereny Danii. Ukazuje dwie najważniejsze fazy wojny: początkową kapitulację (oddanie Litwy przez Radziwiłłów, klęska pospolitego ruszenia w Wielkopolsce, utrata Warszawy i Krakowa) i
WYPRACOWANIE Na podstawie analizy podanego fragmentu „Pana Tadeusza” i znajomości całego utworu prześledź drogę Jacka Soplicy do rehabilitacji i wyjaśnij, na czym polegała istota przemiany bohatera? Wszak sam wiesz, Gerwazeńku, jak Stolnik zapraszał Często mnie na biesiady; zdrowie moje znaszał. Krzyczał nieraz, do góry podniósłszy szklanicę, Że nie miał przyjaciela nad Jacka Soplicę; Jak on mnie ściskał! Wszyscy, którzy to widzieli, Myśleli, że on ze mną duszą się podzieli. On przyjaciel?
Co warto wiedzieć o Panu Tadeuszu, czyli trzy zagadnienia które każdy maturzysta powinien znać: Pan Tadeusz to przykład narodowej epopei szlacheckiej, która przedstawia panoramiczny obraz polskiego społeczeństwa w przełomowym dla niego momencie. Punktem zwrotnym jest tu zarówno zniesienie pańszczyzny zapowiadające nadejście nowego porządku społecznego wolnego od feudalnych zaszłości jak i przemarsz wojsk napoleońskich w 1812 roku zwiastujący odzyskanie utraconej ojczyzny. Autor świadomie używa w utworze kilkakrotnie słowa ostatni (ostatni zajazd
