O samym Słowackim Drugi polski romantyczny wieszcz żył nieco w cieniu pierwszego. Również jego twórczość okazała się mniej popularna – poezja Mickiewicza jest po prostu łatwiejsza, szybciej dociera do odbiorcy. Słowacki sam siebie kreował na samotnego i niezrozumianego poetę, ale też był samotny w istocie. Wielki wpływ na jego życie miała matka. Dużo pisał o sobie. Był wielbicielem Szekspira i on to głównie propagował szekspiryzm w polskiej literaturze. Przed maturą
I. Tęsknota za szczęściem, życiem, wolnością. Słowem – Biała Lokomotywa „Płyniemy przez wspomnienia miast: Z Białą Lokomotywą. Gdzie brzęczą pszczoły, pluszcze rzeka, gdzie słońca blask i cienie drzew; Do tej, co na mnie w życiu czeka; Do życia znowu nieś mnie, nieś: Biała Lokomotywo!” Renesansowa tęsknota! Trudno uwierzyć, że taką wizję przedstawia człowiek uciekający przed życiem w śmierć. Czyż nie budzą się w Was jakieś niewypowiedziane pragnienia – pełnej wolności
Tego się naucz! Powinieneś umieć odpowiedzieć na podstawowe pytania: Dlaczego twórczość Tetmajera jest tak istotna dla Młodej Polski? Jaką filozofię ilustrują wiersze autora „Końca wieku dziewiętnastego”? Jakie motywy typowe dla epoki modernizmu zawiera ta poezja i co przesądza o ich młodopolskim charakterze? Umiejętność odpowiedzi na te pytania zapewni Ci punkty na egzaminie maturalnym. Temat pierwszy – dekadentyzm Smutek, melancholia, tęsknota, zniechęcenie, apatia, pesymizm, żal, bierność, inercja, niemoc… – oto nastroje,
Tego się naucz! Leopold Staff często nazywany jest poetą trzech pokoleń. Powinieneś umieć pokazać, jak zmieniała się jego twórczość przez lata, a co pozostawało w niej niezmiennego, charakterystycznego dla tego artysty. Trzeba umieć wyodrębnić etapy jego twórczości. Poza tym pokazać Staffa jako poetę – mędrca i filozofa, przewodnika duchowego i autorytet kilku pokoleń. Jakie walory jego twórczości zadecydowały, że tak właśnie bywał odbierany? Prócz tego musisz umieć wymienić charakterystyczne dla twórczości Staffa wątki i motywy.
Epoka – współczesność. Barańczak debiutuje w roku 1965. Materią jego poezji będą realia Polski lat siedemdziesiątych. Miejsca – Poznań – to miasto poety,. Od roku 1981 na emigracji w Stanach Zjednoczonych. Nurty – poeta Nowej Fali – twórcy tej grupy zwracają się ku lingwizmowi ich twórczość określa się mianem lingwizmu. Miejsce w polskiej literaturze – Poeta opozycji. Jeden z najbardziej zaangażowanych politycznie poetów – to dzięki jego wierszom socjalizm i
Tego się naucz! Twórczość Czesława Miłosza jest niezwykle zróżnicowana ze względu na wielość okresów literackich, w których powstawała i niezwykle szeroki zakres zagadnień tematycznych. Mimo że ta poezja nie poddaje się łatwo interpretacjom, można wyróżnić kilka podstawowych pytań, na które odpowiedzi musisz niewątpliwie znać. Jak przejawia się katastrofizm w poezji Miłosza okresu Żagarów? Dlaczego twórczość Miłosza możemy interpretować jako próbę ocalenia wartości humanistycznych? Jaką funkcję przypisuje Miłosz poezji w czasach zagrożenia wartości? Tematy, z którymi
Tego się naucz! Podczas przygotowań do matury zastanów się nad następującymi kwestiami: Pokolenie Kolumbów – kogo określamy tym mianem? Skąd pochodzi ta nazwa? Dlaczego Baczyński uznawany jest za twórcę, który najdobitniej chyba nakreślił sytuację tego pokolenia? Cóż to takiego apokalipsa spełniona? Czym charakteryzuje się twórczość poetów spełnionej apokalipsy? Przypomnij sobie potoczne znaczenie terminu apokalipsa oraz Apokalipsę św. Jana, księgę zamykającą Nowy Testament. Zastanów się, dlaczego poeta często bywa zestawiany ze
Tego się naucz! Zapoznaj się z najważniejszymi motywami przewijającymi się przez twórczość księdza-poety. Jaka wizja Boga występuje w wierszach Twardowskiego? Franciszkanizm jako inspiracja filozofii księdza Twardowskiego. Miłość do Boga a miłość do ludzi w poezji Twardowskiego. Tematy, z którymi można powiązać wiersze księdza Jana Twardowskiego relacje Bóg – człowiek, modlitwa, afirmacja świata, natura, Maryja, franciszkanizm, religia, człowiek, etyka, moralność, dobro, zło, wiara. Czy rzeczywiście spadkobierca franciszkanizmu? Zwykło się uważać,
Tego się naucz! Powinieneś koniecznie: pokazać związki poetki z grupą Skamander, ukazać ją jako mistrzynię miniatury poetyckiej (przyda się tu wiedza o tej formie wypowiedzi!), oraz powiązać jej twórczość z rewolucją społeczno-obyczajową. Tematy, z którymi można powiązać wiersze Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej miłość, erotyzm, kobieta, codzienność, kondycja człowieka, przemijanie, starość, taniec. Sytuacja kobiet Poetka doskonale rozumiała sytuację kobiet, ich problemy i marzenia. Choć uważa się jej lirykę za bardzo osobistą, artystka nie pisała
Tego się naucz! Musisz umieć: pokazać elementy skamandryckie w twórczości poety, pokazać jego stopniowe odchodzenie od poetyki skamandryckiej, omówić znaczenie neologizmów i ogólniej – jego twórczego stosunku do języka. Tematy, z którymi można powiązać wiersze Juliana Tuwima miasto, radość życia, humor, życie codzienne, Polska i Polacy w krzywym zwierciadle, miłość, ojczyzna, poeta i poezja. Prawdziwy skamandryta „Chcemy być poetami dnia dzisiejszego i to cała nasza wiara i cały nasz program” – pisali w pierwszym numerze
Tego się naucz! Naucz się rozpoznawać Leśmianowskie neologizmy! Jakie są ich cechy charakterystyczne, typowe tylko dla wyobraźni i wrażliwości ich autora? Poza tym jeszcze trzeba ogólnie umieć powiedzieć, jak w wierszach poety odzwierciedla się jego filozofia, no i co to za filozofia? Prace jakich myślicieli inspirowały go i były mu bliskie? To także ważne pytanie. A w końcu musisz umieć scharakteryzować Leśmianowską balladę. Czy różni się ona np. od ballad Mickiewicza, na czym polegały innowacje
Gloria victis Tytuł noweli Łacińskie słowa w tytule utworu znaczą: chwała zwyciężonym, i stanowią zaprzeczenie rzymskiego „vae victis”, czyli: biada zwyciężonym. Chwała zwyciężonym, bo ich bohaterska śmierć stanie się źródłem nowej siły. Tak naprawdę jednak pochwałę bohaterstwa powstańców wygłasza w utworze tylko wiatr. Pamiątką ówczesnych wydarzeń jest mogiła, której nikt już nie odwiedza. Nawet Anielka, siostra Mariana, nie dba o grób powstańców. Bohaterowie Romuald Traugutt, postać historyczna, dyktator powstania styczniowego,
Cechy twórczości klasycyzm, dydaktyzm, rozmaitość gatunków: bajka, satyra, poemat heroikomiczny, powieść, jasność, prostota i precyzja wypowiedzi, zaangażowanie w sprawy społeczeństwa: moralność, obyczajowość, polityka. Nurty i pojęcia związane z Krasickim klasycyzm, dydaktyzm, alegoria, parabola. Możliwe tematy Portret Polaków. Wady szlacheckie. Poezja jako wyraz obywatelskiej troski. Komizm i satyra jako sposoby naprawiania świata. Moralizatorstwo i dydaktyzm w utworach Krasickiego. Zwierzęta jako bohaterowie literaccy. Co wtedy pisać? Krasicki jest wzorem polskiego oświeconego umysłu:
Tego się naucz! Zapamiętaj najważniejsze informacje o Wojnie chocimskiej, bardzo istotnym poemacie Wacława Potockiego. Musisz umieć pokazać, jakie wady polskiej szlachty i polskiego ustroju krytykował w swej twórczości. Bardzo ważne jest także, żebyś pamiętał tytuły jego najważniejszych utworów; umiał pokazać go jako patriotę zaangażowanego w sprawy ojczyzny. Cechy twórczości Wacław Potocki jest przedstawicielem nurtu ziemiańskiego w poezji polskiego baroku. Jest przedstawicielem (ale zarazem bardzo ostrym krytykiem!) kultury sarmackiej. Bardzo ostro krytykował magnaterię. Idealizował za
Tego się naucz! Powinieneś umieć pokazać Daniela Naborowskiego jako reprezentatywnego poetę polskiego baroku oraz na przykładzie jego twórczości omówić cechy poezji metafizycznej. Ponadto musisz umieć pokazać Naborowskiego jako poetę, który wiele uwagi poświęcił przemijaniu, nieubłaganemu upływowi czasu (niektórzy badacze uważają, że te tematy były jego obsesją!). Cechy twórczości Zaliczany jest do polskich poetów metafizycznych, obok np. Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego i Sebastiana Grabowieckiego. Jego obsesją jest czas – upływ czasu, przemijanie, motywy
Jan Andrzej Morsztyn jako polski marinista Morsztyn wrócił ze swej podróży po Włoszech zafascynowany tamtejszą kulturą, a szczególnie poezją mistrza włoskiego baroku Giambattisty Marina. Od tej pory będzie on naśladowcą i tłumaczem dzieł włoskiego poety. Marinizm, jako kierunek poetycki, jest odmianą konceptualizmu. Styl ten ukształtował się w poezji włoskiej i hiszpańskiej wczesnego baroku. Charakteryzowała go wyszukana ornamentyka, dziwaczne metafory, paradoksy, a przede wszystkim dbałość o zaskakujący koncept – pomysł wprawiający w podziw czytelnika i ukazujący słowne mistrzostwo poety.
Tego się naucz! Bardzo ważne jest, abyś umiał pokazać Adama Mickiewicza jako wielkiego poetę romantycznego, w którego twórczości znajdziesz wszystkie najważniejsze tematy i motywy epoki: pochwałę młodości, nieszczęśliwą miłość zakończoną rozstaniem kochanków, idee narodowowyzwoleńcze czy fascynację Orientem i folklorem ludowym. Powinieneś umieć wskazać elementy autobiograficzne w jego poezji – np. odbicie miłości do Maryli Wereszczakówny, odbyte podróże, pobyt w więzieniu. Epoka Romantyzm, oczywiście, tego nie można pomylić. Zawsze bezpiecznie będzie pisać o Mickiewiczu jako wiodącym
Możliwe tematy: Zinterpretuj utwór Horacego wskazując: jak definiuje czas, przemijanie, nieuchronność śmierci; jaką filozofię życiowa propaguje: „złoty środek”, stoicki spokój, epikurejska radość życia; jak definiuje nieśmiertelność artysty i jego dzieła; cechy i postulaty klasycyzmu. Porównaj ujęcia w/w pojęć w wierszu Horacego i … .Kochanowskiego, Staffa, Miłosza… Co trzeba wiedzieć? Garść wiedzy do zapamiętania i wykorzystywania przy interpretacji: Horacy, Quintus Horatius Flaccus (I w. p.n.e.) to jeden z najwybitniejszych poetów starożytnego
Tego się naucz! Poezja Bolesława Leśmiana – niepowtarzalna w swym charakterze – do najłatwiejszych nie należy. Zastanów się, czy potrafisz odpowiedzieć na następujące pytania: Dlaczego twórczość autora Dusiołka stanowi na tle poezji dwudziestolecia międzywojennego zjawisko całkowicie odosobnione? Co przesądza o jego odrębności? Do jakiej filozofii odwołuje się Leśmian w swoich wierszach? Jak postrzega świat, człowieka, naturę? Na czym polega eksperymentatorski stosunek do języka poetyckiego? Jaką funkcję pełnią neologizmy w wierszach
Tego się naucz! Pierwsze ważne zagadnienie, którego nie wolno zaniedbać, to Norwid a trójka romantycznych wieszczów, Norwid wobec swojej epoki (jakie tematy poruszał w swojej poezji, czy były to tematy inne niż te, które interesowały Mickiewicza czy Słowackiego?). Drugi ważny temat to wielcy ludzie w poezji Norwida: Sokrates, Dante, Kolumb (Klaskaniem …), Szopen (Fortepian Szopena), Bem (Bema pamięci…). Poza tym: artysta i sztuka, rozważania na temat istoty twórczości poetyckiej (także własnej), piękno – te