LEKTURY Z EPOK
Sklepy cynamonowe Schulza Epoka Dwudziestolecie międzywojenne – w opowiadaniach Schulza żywa jest tendencja tego okresu do tworzenia świata na nowo, przetwarzania tego, co widzimy, w pewną nową jakość. Pisarz swobodnie łączy realność z fantastyką, zwyczajne fakty mają w jego opowiadaniach niezwykły kształt i wymiar – wichura, sprzedawanie materiałów w sklepie bławatnym. Pójście po portfel do domu przeradza się w niezwykłą, fantastyczną wędrówkę po mieście. W konstruowaniu tego świata widać wyraźnie obecność groteski. Karykaturalne są pokazane w Sklepach… postacie,
Autor Adam Mickiewicz – romantyczny poeta – wieszcz, publicysta, działacz polityczny, wykładowca na europejskich uniwersytetach. Odkrył przed czytelnikiem urok folkloru (Ballady i romanse), piękno Orientu (Sonety krymskie), grozę gotyku ( Konrad Wallenrod, Grażyna), tragizm narodowych losów ( Dziady cz. III), niezwykłość litewskich krajobrazów (Pan Tadeusz) i obcość szwajcarskich przestrzeni (Liryki lozańskie). Był poetą – emigrantem, wygnańcem, wiecznym wędrowcem. Poznał carską Rosję, przemierzył krymskie stepy i szwajcarskie przełęcze, zwiedzał włoskie miasta
Odprawa posłów greckich jest utworem całkowicie oryginalnym – nie ma w literaturze światowej tekstu, który można by nazwać jego bezpośrednim wzorem! Nie znaczy to jednak, że autor nie korzystał z żadnych źródeł. Wręcz przeciwnie: motyw trojański zaczerpnął z eposów Homera, prócz tego sięgnął do tragików greckich, Seneki i kilku innych źródeł. Pamiętać wszakże trzeba, że zgodnie z zaleceniami ówczesnych poetyk pomysł i główny zarys fabuły nie powinny być wymyślone. Wątek antyczny nobilitował utwór. W naszych oczach z kolei
Autor: Johann Wolfgang Goethe urodził się 28 VIII 1749 roku we Frankfurcie, zmarł 22 III 1832 roku w Weimarze. Uznawany jest za jednego z najwybitniejszych poetów i dramaturgów niemieckich. Dzieło jego życia to Faust, lecz nie mniejszą sławę zdobyła powieść epistolograficzna pt. Cierpienia młodego Wertera. To najbardziej znany przedstawiciel okresu burzy i naporu (Sturm und Drang). Mieszkał w Weimarze (dziś można tam oglądać jego dom). Pełnił tam funkcję prezesa Izby Finansów; zajmował się również teatrem
Rodzaj literacki – epika. Gatunek – powieść, ale jaka? Don Kichot z La Manczy ma formę rozbudowanej, wielowątkowej powieści. Różnie można ją zakwalifikować, ma ona bowiem cechy powieści przygodowej, może też być uznana za parodię romansu rycerskiego, a niektórzy dopatrują się w niej powiastki filozoficznej. Bogactwo fabuły umożliwia różne odczytywanie dzieła. Fabuła – skupia się wokół przygód Don Kichota i jego giermka Sancho Pansy. Czas wydarzeń – początek XVII w. (od 1605 do 1615
W Wielkim testamencie zawarł Villon swoistą filozofię życia, bynajmniej nie pokutniczą jak na średniowiecze przystało. Przeciwnie – poniekąd koresponduje z antycznym carpe diem – chwytaj dzień, ciesz się życiem, bo i tak wszystko przemija, nie ma na to rady ani nie ma co zastanawiać się, dlaczego tak się dzieje. Jeśli mowa o przemijaniu, można spodziewać się porównania z ujęciem barokowym – z wierszem Naborowskiego lub Sępa-Szarzyńskiego. Nie dajcie się zwieść podobieństwu. Owszem przemijalność i kruchość podobnie są
Tematy Makbeta: znikomość ludzkiego życia, motyw theatrum mundi, odpowiedzialności za własne czyny. Słynna tragedia obrazuje ludzką ambicję, niszczącą żądzę władzy, zawiera odwieczny morał, że nie można zbudować nic trwałego na przemocy i krzywdzie oraz że zło rodzi kolejne zło. Dowodzą tego dzieje Makbeta, szkockiego wodza, który uwierzył przepowiedni czarownic, iż będzie królem. Uwierzył do tego stopnia, że dokonał królobójstwa, a potem kolejnych morderstw. Do działania zachęca go Lady Makbet. To niepowtarzalna literacka kreacja
Autor Honoriusz Balzak (1799-1850), francuski pisarz, jeden z najpłodniejszych powieściopisarzy w historii literatury. Wychowany został na prowincji, studiował prawo w Paryżu. Początkowo wydawał pod pseudonimem powieści w duchu sentymentalno-awanturniczego romantyzmu. Od 1829 roku pisał pod własnym nazwiskiem powieści zaliczane do zbioru Komedia ludzka, dzielące się na kategorie: „studia obyczajów”, „studia filozoficzne”, „studia analityczne”, gdzie ukazał panoramę społeczeństwa francuskiego. W 1850 roku ożenił się z Eweliną Hańską. Epoka Realizm – utwór jest klasycznym przykładem realizacji poetyki wczesnego
Chansons de geste, czyli pieśni o czynach Chansons de geste, czyli „pieśni o czynach” stanowią średniowieczną realizację eposu starożytnego. Nazwane zostały eposami rycerskimi z uwagi na kulturę, z jakiej się wywodzą. Osadzone w przestrzeni świata rycerskiego opowiadały o czynach bohaterskich, sławiły męstwo rycerzy, ich wierność, oddanie królowi, ojczyźnie i religii. Pokazywały jedną ze szlachetniejszych dróg do świętości, jaką można było osiągnąć, ginąc na polu bitwy, w obronie wiary chrześcijańskiej. Epos rycerski stał się gatunkiem popularnym w całej Europie, zgodnie
Co się dzieje? Gabriela Zapolska ukazuje w sztuce schemat moralności mieszczańskiej. Akcja rozgrywa się w kręgu małego, rodzinnego skandaliku. Pani Dulska, która trzyma w garści swoją mieszczańską rodzinkę (dwie dorastające córeczki Hesię i Melę, syna Zbyszka i męża – „niemego”, niemrawego i zawojowanego ze szczętem Dulskiego), przymknęła oko na romans syna ze służącą Hanką, wolała bowiem, by grzeszył w domu, niż włóczył się poza domem. Efekt okazał się przykry – Hanka zaszła w ciążę. Zbyszek uniósł się honorem,
Autor Eliza Orzeszkowa (1841-1910), pisarka, publicystka, działaczka społeczna, przedstawicielka polskiego pozytywizmu, urodziła się w bogatej rodzinie ziemiańskiej, uczyła na pensji w Warszawie u sióstr sakramentek, gdzie zaprzyjaźniła się z Marią Konopnicką. Orzeszkowa była emancypantką, nie bała się decydować samodzielnie o swym losie. Epoka Pozytywizm. Odnajdziemy w utworze cechy realizmu, z elementami realizmu tendencyjnego. Od obiegowej ideologii epoki powieść odchodzi w zakresie oceny powstania styczniowego. Geneza powieści Pomysł jej napisania zrodził się w trakcie pobytu Orzeszkowej w nadniemeńskim majątku
Do czego prowadzi odrzucenie wszelkich zasad i reguł? Pierwszym wrażeniem widza czy czytelnika jest poczucie chaosu. Problemy, które za moment Mrożek będzie pokazywał, zapowiada już scenografia. W pokoju panuje nieład, bohaterowie potykają się o zakurzone, bezużyteczne przedmioty. To rekwizyty przeszłości: nikt nie usunął jeszcze dziecięcego wózka Artura, choć mężczyzna skończył już 25 lat, katafalk przypomina dziadka, który zmarł dziesięć lat wcześniej. Ten pokój to jakby symbol rodziny – pomieszanie epok i stylów, ale też
Autor: Michaił Bułhakow (1891-1940) – z wykształcenia lekarz, później poświęcił się literaturze. Autor opowiadań (Diaboliada, Fatalne jaja), powieści (Biała gwardia), sztuk teatralnych (Dni Turbinów) – zazwyczaj pokazujących rzeczywistość w sposób satyryczny, co było powodem poważnych kłopotów z cenzurą (łącznie z zakazem druku). Dzieło: Mistrz i Małgorzata Powieść powstająca w latach 1928 – 1940 (wielokrotne przeróbki). Wydana z powodu cenzury dopiero w 1973. Epoka Dwudziestolecie międzywojenne – w Związku Radzieckim to okres stalinowski, rzeczywistość totalitarna, w której królują biurokracja i zakłamanie. W literaturze
Autor: Stefan Żeromski (1864–1925) – powieściopisarz, nowelista, publicysta często podejmujący w swoich tekstach problemy niepodległości Polski i niesprawiedliwości społecznej. Autor takich powieści, jak Syzyfowe prace (1897), Ludzie bezdomni (1900), Popioły (1904), Wierna rzeka (1912). Tło historyczne powieści I wojna światowa (1914-1918). Rewolucja październikowa w Rosji (1917): rewolucja w Baku, konflikt azersko-ormiański. Odzyskanie niepodległości przez Polskę (1918). Wojna polsko-bolszewicka (1920). Pierwsze lata po odzyskaniu niepodległości: rozczarowanie kształtem odrodzonej Polski. Metaforyczny sens tytułu Tytuł powieści to nazwa
Autor: Witold Gombrowicz (1904-1969) Dzieło: Ferdydurke Powieść wydana w Warszawie w 1937 r. Epoka Dwudziestolecie międzywojenne: kreacjonizm w literaturze (Witkacy, Schulz, Gombrowicz) – tworzenie nowych światów zamiast realistycznego odtwarzania, obecność groteski, pesymistyczny pogląd na cywilizację i kulturę (aż do katastrofizmu), nawiązania: Freud, egzystencjaliści (człowiek jest samotny!). Forma utworu Jest to powieść o fragmentarycznej kompozycji. Autor odwołał się w tym dziele m.in. do powieści edukacyjnej, w której ważnym zagadnieniem jest dojrzewanie bohatera, jego duchowa podróż, nabywanie doświadczeń życiowych.
Kiedy 16 kwietnia doktor Rieux zobaczył na schodach pierwszego martwego szczura, nie przypuszczał jeszcze, jak bardzo zmieni to życie całego miasta i jego samego. Późniejsza epidemia stała się wielkim sprawdzianem człowieczeństwa. A Albert Camus wyraźnie ostrzega nas w swojej powieści: „bakcyl dżumy nigdy nie umiera…”. Autor: Albert Camus (1913-1960) francuski pisarz i filozof, urodzony w Algierii, laureat Nagrody Nobla w 1957, początkowo dziennikarz, w czasie II wojny światowej działacz ruchu oporu. Inne ważne utwory: powieści: Obcy (1942),
Autor William Szekspir (1564-1616) – najsłynniejszy dramaturg angielski i reformator teatru. Pochodził ze Stratfordu, z rodziny mieszczańskiej, lecz dość zamożnej. Jego późniejsze dramaty dowodzą starannego wykształcenia autora, choć na uniwersytet William nie poszedł. Wcześnie się ożenił, ale gdy tylko trójka dzieci podrosła, opuścił rodzinne miasto. Czy z powodu miłości do teatru? Zanim zasłynął jako autor sztuk przeszedł wszystkie etapy teatralnej „kariery” – początkowo podobno pilnował koni gościom przyjeżdżającym do teatru.
Dobra pani Elizy Orzeszkowej Tytułowa dobra pani to zamożna ziemianka, członkini stowarzyszenia dobroczynności Ewelina Krzycka, która ma dużą potrzebę czynienia miłosierdzia, ale wyłącznie z myślą o własnym zadowoleniu. Postanawia zaopiekować się osieroconą pięcioletnią Helenką. Zajmuje się nią jednak dopóty, dopóki nie znudzi się strojeniem dziecka w piękne sukienki. Uczy dziewczynkę francuskiego, rozpieszcza ją, obsypuje prezentami, wyjeżdżają nawet razem w podróż do Włoch. Po kilku latach jednak Helenka nudzi już swoją opiekunkę. Krzycka odnosi się
Autor Joseph Conrad – tak naprawdę nazywał się Teodor Józef Konrad Korzeniowski. Urodził się w 1857, zmarł (jako obywatel brytyjski w Anglii) w 1924 r. Wraz z całą rodziną (za karę za działalność konspiracyjną przeciw carowi) został zesłany w głąb Rosji. Główny bohater powieści, kapitan MacWhirra, ma wiele z autora opowiadania – kiedy Joseph Conrad skończył 20 lat, zaciągnął się na angielski statek i przeszedł po szczeblach marynarskiej kariery od majtka do kapitana. Prawie dziesięć lat trwała
Autor Aleksander Kamiński (Kamyk) – 1903-1978 – autorytet i współtwórca Szarych Szeregów, komendant główny Organizacji Małego Sabotażu „Wawer”, wiceprzewodniczący Związku Harcerstwa Polskiego w roku 1946, w roku 1949 usunięty przez komunistów z ZHP. W swoich książkach uwieczniał losy bohaterów Szarych Szeregów. Gatunek Reportaż wojenny – forma dziennikarska będąca opisem zdarzeń autentycznych, poznanych przez autora w wyniku obserwacji bezpośredniej. Reportaż wojenny jest relacją z wydarzeń wojennych, pola bitwy, zamachu stanu, zamieszek ulicznych. Dlaczego Kamienie na szaniec są reportażem
