Rom Romantyzm w Polsce
Romantyzm w Polsce Sytuacja w Polsce u progu romantyzmu Kraj był pod zaborami. Polska jako samodzielne państwo nie istniała. Królestwo Polskie z carem Aleksandrem jako władcą było zaledwie namiastką ojczyzny, początkowy względny liberalizm ustępował stopniowo miejsca uciskowi. Świeże były jeszcze w pamięci nadzieje związane z Napoleonem i bolesne rozczarowanie po jego klęsce. Wyrosło młode pokolenie – pełne nienawiści do zaborcy i chęci do walki. Ideologia romantyzmu znalazła tu podatny grunt. Przecież podkreślała siłę wiary i uczucia, przypisywała wielkie możliwości
Nie-Boska komedia Zygmunta Krasińskiego Okoliczności powstania W chwili wybuchu powstania listopadowego Zygmunt Krasiński znajdował się za granicą. Pragnął powrócić do kraju, lecz powstrzymał go stanowczy zakaz ojca. Jednak wydarzenie to wstrząsnęło wyobraźnią młodego człowieka, choć interpretował powstanie przez pryzmat spojrzenia ojca: w kategoriach rewolucji społecznej. Poeta chciał dać wyraz swoim poglądom – i to z pewnością stało się jedną z przyczyn napisania Nie-Boskiej komedii. Z pewnością złożyły się na to także zainteresowania Krasińskiego – zajmowała go historia,
Romantyków ciekawiło wszystko, co niezwykłe, poruszające, zaskakujące. Fascynowały ich tajemnice tkwiące w otaczającej rzeczywistości. Stąd w ich twórczości duchy i zjawy, sny i widzenia – wiążą się z przeświadczeniem, że obok siebie istnieją świat materii i świat ducha. Zamiast cywilizacji romantycy wybierają prostotę, co tłumaczy ich powrót do natury i ludowości. Podobnie jak twórcy każdej innej epoki romantycy próbowali opisać świat, tyle że inaczej go postrzegali i inne elementy z niego wybierali niż twórcy poprzednich epok. Nie interesuje ich
Topos wędrówki występuje w literaturze od najdawniejszych czasów – jednym z takich homo viator był mitologiczny Odyseusz, który dziesięć lat wracał z wojny trojańskiej do rodzinnej Itaki. W utworach romantycznych motyw ten pojawia się szczególnie często, a twórcy I połowy XIX wieku nadają mu różnorodne sensy. Podróżowanie pozwala bohaterom na poznanie świata, ale też samych siebie – pozwala im na osiągnięcie dojrzałości. Czasem bywa metaforą losów człowieka – a zdarza się,
Nocą 29 XI 1830 r. od ataku na Belweder, siedzibę księcia Konstantego, rozpoczęło się powstanie listopadowe. Wydarzenie to miało wielki wpływ i na biografie, i na dzieła polskich romantyków. W ogarniętej powstaniem Warszawie swoimi wierszami zachęcał do walki Słowacki. W walkach brali udział m. in. Wincenty Pol i Lucjan Siemieński (poeci krajowi). Próbował powrócić do Polski Mickiewicz, ale zatrzymał się w zaborze pruskim. Także młody Krasiński marzył o wzięciu udziału
Żadna inna epoka nie stawiała tak wysoko poety i poezji, jak czynił to romantyzm. Poetę uważano wówczas za kogoś wyjątkowego, stojącego ponad innymi ludźmi. To jemu przypisano umiejętność rozumienia duchowej strony rzeczywistości i odczytywania jej tajemnic. Obdarzony niezwykłą mocą, pośredniczył w przekazywaniu ludziom mocy poezji. Samą poezję traktowano jak absolut, jak siłę mogącą zmieniać rzeczywistość – sądzono, że słowo może mieć moc czynu! W romantycznej literaturze polskiej przed poetą stanęło
Od roku 1795 – kiedy to w wyniku trzeciego rozbioru Polska zniknęła z mapy Europy – problem odzyskania niepodległości będzie jednym z ważniejszych tematów literackich aż do roku 1918! Widać to zwłaszcza w literaturze romantycznej, która wyraźnie głosi hasła wolności, a także potrzebę buntu i walki. Twórcy tej epoki, a wśród nich ci najwięksi: Adam Mickiewicz i Juliusz Słowacki, analizują w swoich dziełach aktualne wydarzenia, na przykład badają przyczyny klęski powstania listopadowego, a przy tym pokazują różne drogi wiodące
Romantyzm polski swój szczególny charakter zawdzięcza takiej, a nie innej sytuacji politycznej w owym czasie. Prócz problemów typowo polskich w utworach tej epoki pojawiają się jednak także tematy i inspiracje obecne w całej literaturze romantycznej: ludowe wierzenia, motywy orientalne i historyczne, na przykład nawiązania do średniowiecza. Szczególne znaczenie będzie miała ludowość, traktowana jako podstawa kultury narodowej, ważny element polskiej odrębności. Także inne motywy mają w literaturze polskiej nieco inny charakter. Nawiązywanie
Jaka była romantyczna miłość? Twórcy tej epoki interpretowali ją w szczególny sposób, wzorując się na takich utworach, jak Nowa Heloiza Rousseau czy Cierpienia młodego Wertera Goethego. Miłość była uczuciem nagłym i silnym, często od pierwszego wejrzenia. Dawała niezwykłe szczęście, ale też cierpienia ponad siły, prowadziła do obłędu czy samobójstwa… W tej epoce nie łączy się miłości z małżeństwem, które jest interpretowane jako „grób miłości”. To uczucie nie ma szans na
Poetom romantycznym przyszło żyć w okresie niezwykle ważnych wydarzeń politycznych i przemian społecznych. Nie wszyscy pamiętali nadzieje związane z Napoleonem (na przykład Słowacki urodził się w 1809 r.), ale ich wspólnymi doświadczeniami były powstanie listopadowe i Wiosna Ludów. Interesujące wydarzenia nie są jednak jedynym powodem, by dobrze poznać biografie romantycznych twórców. Znajomość losów poety okazuje się ważna, przydatna w trakcie lektury jego dzieł. Nie ma chyba pisarza, który w swojej twórczości nie odwoływałby się do własnych przeżyć i doświadczeń.
Kalendarz zdarzeń i zjawisk Historia 1795 r.: III rozbiór i zniknięcie Polski z mapy Europy. 1797 r.: powstanie we Włoszech Legionów Dąbrowskiego; wielkie nadzieje Polaków związane z Napoleonem. 1807 r.: na mocy traktatu w Tylży utworzenie Księstwa Warszawskiego. 1815 r.: postanowienia kongresu wiedeńskiego ustanawiającego nowy ład po klęsce Napoleona – zamiast Księstwa Warszawskiego powstaje podległe Rosji Królestwo Polskie, unia personalna (car królem polskim). 1817 r.: założenie Uniwersytetu Warszawskiego. 1824 r.: procesy – w Wilnie filomatów i filaretów, w Warszawie Waleriana Łukasińskiego. 1829 r.: koronacja
Modyfikacje bohatera romantycznego Gustaw-Konrad, Dziady Adama Mickiewicza Młodość wrażliwość zwątpienie w księgi poezja nieszczęśliwa miłość samotność Miłość Nieszczęśliwa wielka miłość – odrzucony jako gorszy konkurent. Przeistoczenie Popełnia samobójstwo, lecz żyje nadal. Na ścianie więziennej celi odnotowuje swoją przemianę: „Gustavus obiit (…) Hic NATUS EST CONRADUS”. Czyn dyskusyjny Bunt wobec Boga, żądanie „rządu dusz”, pycha – dla idei wyzwolenia. Różnice Konrad pierwszy realizuje schemat bohatera romantycznego, jest „punktem odniesienia” dla następnych wcieleń.
W dziejach literatury romantycznej zapisał się jako filozof historii. Jego refleksja historiograficzna próbująca rozpoznać mechanizmy procesów społecznych i rolę człowieka w świecie historycznym należy do najbardziej znaczących rozważań o romantycznej filozofii dziejów. Pozycję poety w świecie literackim ugruntowała Nie-Boska komedia – dramat metafizyczny i polityczny uznany za arcydzieło literatury polskiej. To głównie dzięki niemu uzyskał Krasiński miano „trzeciego wieszcza”. Wśród współczesnych nie cieszył się sympatią. Zarzucano mu konserwatyzm, tendencyjność w ocenie własnej warstwy społecznej,
Dramat romantyczny – to, jak sama nazwa wskazuje, gatunek dramatyczny ukształtowany w okresie romantyzmu, w opozycji do reguł dramaturgii klasycystycznej. Bardzo ważnym etapem na drodze od dramatu klasycystycznego do romantycznego były dramaty Williama Szekspira. A oto najważniejsze cechy dramatu romantycznego: odrzucenie reguły trzech jedności (czasu, miejsca i akcji); kompozycja otwarta – ten termin oznacza, że poszczególne sceny są luźno ze sobą powiązane, związki pomiędzy nimi często ulegają zatarciu, ważną cechą kompozycji otwartej
Czym była walka klasyków z romantykami? Była to polemika między zwolennikami klasycyzmu – a do tej grupy należało starsze pokolenie uczonych i literatów: Jan Śniadecki, Kajetan Koźmian, Ludwik Osiński, Franciszek Dmochowski, a orientacją młodych romantyków: Kazimierzem Brodzińskim, Maurycym Mochnackim, Adamem Mickiewiczem. Spór rozegrał się w latach 1818-1830. Pierwszy ruch to rozprawa Kazimierza Brodzińskiego (profesora literatury na Uniwersytecie Warszawskim) O klasyczności i romantyczności tudzież o duchu poezji polskiej, opublikowana w 1818 roku w Pamiętniku Warszawskim.
Konrad Wallenrod Adama Mickiewicza Ta powieść poetycka, powstała w Rosji i wydana w Petersburgu w roku 1828, opatrzona została mottem zaczerpniętym z Księcia Niccoló Machiavellego: „Macie bowiem wiedzieć, że są dwa sposoby walczenia… trzeba być lisem i lwem”. Akcja utworu osadzona została w końcu XIV wieku (historyczny Wallenrod był mistrzem krzyżackim w latach 1391–1393), gdy Krzyżacy, podbiwszy ziemie Prusów aż po Niemen, zagrozili Litwie ostateczną zagładą. Główne postaci to bohater tytułowy, pustelnica zamknięta w wieży (Aldona), prowadząca co noc
Adam Mickiewicz Oda do młodości Bez serc, bez ducha, to szkieletów ludy; Młodości! dodaj mi skrzydła! Niech nad martwym wzlecę światem W rajską dziedzinę ułudy: Kędy zapał tworzy cudy, Nowości potrząsa kwiatem I obleka w nadziei złote malowidła. Utwór ten został zbudowany na zasadzie kontrastu. Rozpada się na dwa ciągi obrazów: starego, zgnuśniałego świata, gdzie nad „wody trupie wzbił się jakiś płaz w skorupie”, oraz nowej, pełnej zapału rzeczywistości, którą stworzyć może
Stali się czymś na wzór znajomych, symboli, uosobień, do których ciągle powracamy. Są może dziwaczni, niezwykli, czasem nie wiadomo, czy żywi, czy martwi – ale na pewno nie są nudni. Romantyzm stworzył między innymi kilka niezapomnianych sylwetek kobiecych. Grażyna Tytułowa bohaterka powieści poetyckiej Mickiewicza jest żoną nowogródzkiego księcia Litawora, litewską władczynią, która pod nieobecność męża przywdziewa jego zbroję i staje do walki przeciw Krzyżakom. To kobieta rycerz. Dumna i odważna
Adam Mickiewicz Pierwszy wieszcz polskiego romantyzmu, dziś symbolizujący epokę, posągowy, podręcznikowy – przechodził różne przemiany ideowe i ma wcale barwną biografię. Jak w każdym życiu rozczarowania i rozpacz splatały się tu z sukcesami, a ponieważ był to talent pierwszej wody, zyskała nasza narodowa literatura. Kiedy studiował w Wilnie, nie był jeszcze takim absolutnym romantykiem. Wielbił Woltera, był filomatą, więc wielbicielem wiedzy (bardzo to przypomina oświecenie, czyż nie?), pisał w duchu klasycznym. Dopiero wyjazd do Kowna, cios samotności,
Adam Mickiewicz Dzieciństwo sielskie, anielskie Adam Mickiewicz urodził się 24 grudnia 1798 r. w Zaosiu koło Nowogródka. Rodzicami poety byli Mikołaj Mickiewicz, komornik i adwokat, oraz Barbara z domu Majewska. To właśnie ukochana matka ofiarowała synka pod opiekę Matki Boskiej Ostrobramskiej, gdy jako maleńki chłopczyk wypadł z okna. Choć rodzina była raczej biedna, dzieciństwo miał poeta beztroskie. Przerwała je śmierć ojca w 1812 r. Jak to widać w dziełach? „Kraj lat dziecinnych” pokazał Mickiewicz przede wszystkim w Panu Tadeuszu.
