Wyjaśnij nazwę, podaj ważne wydarzenia historyczne, które określiły atmosferę epoki dwudziestolecia międzywojennego.
Znaki czasu
- Chodzimy do kina na filmy nieme, a od roku 1927 dźwiękowe. Kolor przyjdzie dopiero po wojnie.
- Jeździmy automobilem, ale tylko jeśli jesteśmy bardzo bogaci. Biedniejsi mogą przemieszczać się szybkimi pociągami. Wybrańcy – aeroplanem. Poczciwy dyliżans zaprzężony w dziarskie konie – to już przeszłość.
- Telefon i telegraf są na porządku dziennym.
- Słuchamy radia – i nie przestaniemy słuchać do dziś. Rozmnożą się tylko stacje.
- Nie wierzymy w nienaruszalność czasu i przestrzeni. A to za sprawą Einsteina i jego teorii względności.
- Krótkie włosy (trwała ondulacja!), krótkie spódnice albo nawet spodnie u kobiet już nikogo nie szokują!
Nazwa i granice czasowe nowej epoki wynikają z siebie wzajemnie.
Uznajemy okres pomiędzy dwoma wojnami (I a II wojną światową) za dwudziestolecie międzywojenne, mówi się też czasami międzywojnie lub okres międzywojenny.
- Początek umieszczamy zatem w roku 1918 (zakończenie I wojny światowej).
- Koniec epoki to z kolei 1939 (rok wybuchu II wojny światowej).
Jest to okres krótki, lecz obfitujący w wydarzenia tak historyczne jak literackie, filozoficzne, artystyczne. Zrozumieć ducha tej epoki to znaczy zrozumieć, że I wojna światowa miała ogromny wpływ na psychikę i życie ludzi, że nie była to mała i cicha wojenka dwu państewek, lecz kataklizm, który ogarnął świat i zupełnie zmienił oblicze globu. Przewyższyła go potem tylko II wojna światowa.
Jakie konsekwencje wywołała wojna światowa?
- zmiany historyczne – nowy układ sił, powstanie nowych państw na mapie Europy, a także odzyskanie niepodległości Polski, w skali światowej – ogromny wzrost potęgi Stanów Zjednoczonych i powstanie po rewolucji październikowej Związku Radzieckiego (1922);
- gwałtowny rozwój wiedzy i techniki
- teoria względności Alberta Einsteina (przestają być pewne czas i przestrzeń – wszystko zależy od punktu obserwacji)
- odkrycie energii promieniotwórczej, istnienia atomu, w końcu rozbicie atomu na mniejsze części (materia przestała być pojęciem oznaczającym coś trwałego i twardego – jest podzielna aż do mikroskopijnych cząstek);
- zmiany w dziedzinie techniki i obyczajów:
- gazy bojowe, samoloty, samochody, powszechna elektryfikacja i telefonizacja,
- rozwój przemysłu na wielką skalę,
- rozwój kinematografii – kariera filmu jako nowej dziedziny sztuki,
- nowe obyczaje, zmiany w dziedzinie mody, edukacja i emancypacja kobiet.
A zatem – człowiek stał się panem świata, sięgnął do najgłębszych tajemnic natury, po światło i po nową broń przeciw śmierci, zrewolucjonizował i ulepszył swoje życie. Lecz z drugiej strony… poczuł się niepewny wobec materii i kosmosu, poczuł się samotny wśród maszyn sztucznej rzeczywistości, uzależniony od osiągnięć cywilizacji, poczuł lęk przed wszechświatem i przyszłością.
Obie tendencje – potęgi człowieka i jego słabości – będą oddziaływały na wyobraźnię twórców literatury, malarstwa, filozofii epoki.
Nowe nurty myślowe
- Behawioryzm
James Watson
Obserwacje zachowań człowieka, jego zewnętrznego portretu. Nikt nie ma wstępu w głąb ludzkiej duszy.
- Psychoanaliza
Zygmunt Freud
Poszukiwanie prawd o człowieku i inspiracji dla twórczości w sferach nieświadomości ludzkiej.
- Egzystencjalizm
Martin Heidegger
Tylko fakt egzystencji jest pewny – poza tym wszystko jest wątpliwe. Człowiek jest wolny, ale samotny i zagubiony w przestrzeni kosmicznej.
- Katastrofizm
Oswald Spengler
Wszystkie kultury przeżywają narodziny, rozwój, upadek. Cywilizacja XX wieku zbliża się ku upadkowi.
Zobacz:
