Tag "egzystencjalizm"
Autor Franz Kafka (1883-1924) – mieszkający w Pradze pisarz austriacki pochodzenia żydowskiego, prawnik z zawodu (był urzędnikiem ubezpieczeniowym). Utwory wydane za życia: Wyrok, Przemiana (1916), Kolonia karna, Lekarz wiejski (1919), Głodomór (1924). Dzieła ogłoszone wbrew testamentowi przez Maksa Broda, przyjaciela pisarza: Proces (1925), Zamek (1926), Listy do Mileny (1952), Dzienniki 1910-1923 (1954), Listy do Felicji (1967). Epoka XX-lecie międzywojenne Gatunek Powieść-parabola. Gatunek ten, występujący często w Biblii, wykorzystują także pisarze XX w.,
Wyjaśnij pojęcia postmodernizm, surrealizm, egzystencjalizm. Postmodernizm – to ruch intelektualny i artystyczny, który rozwijał się od lat sześćdziesiątych XX w. Główne wyznaczniki tego nurtu to: swobodne przekraczanie granic między formami sztuki elitarnej i popularnej, podejmowanie gry ze schematami kultury masowej (kiczem i komunałem – doskonałym przykładem może tu być twórczość amerykańskiego plastyka Andy Warhola, który tematem swoich dzieł czynił np. butelkę po coca-coli albo postać kaczora Donalda), odrzucenie wymogu oryginalności,
Co to znaczy, że Dżuma jest powieścią egzystencjalną? Albert Camus uważany był za pisarza, który w swoich dziełach zawarł idee egzystencjalizmu, ba, za naczelnego pisarza wśród egzystencjalistów. On sam odżegnywał się od tego. Dla Camusa los mitycznego bohatera Syzyfa, skazanego przez bogów na wtaczanie pod górę ciężkiego głazu, który zawsze staczał się tuż przy wierzchołku góry, był symbolem tragizmu i absurdu ludzkiego życia. Innymi słowy: większość naszych wysiłków skazana jest na porażkę,
Świat między wojnami Daty graniczne: 1918-1939 11 października 1918 r. we francuskim Compiègne podpisano zawieszenie broni między aliantami a Niemcami. Było to zakończenie I wojny światowej. Finał epoki – rok 1939 zakończył burzliwe dwudziestolecie. . Hasła epoki Zobaczyć świat inaczej! Odrzucić naśladownictwo, odtwarzanie – tworzyć świat od nowa, po swojemu układać i komponować jego elementy! Niech atelier artysty będzie swoistym laboratorium, a twórca kreatorem! Nie ma jednego wzorca piękna – dzieła obłąkanych,
Od niepokoju egzystencjalnego do odnalezienia sensu życia. Refleksja o twórczości literackiej poruszającej problem śmierci. Przykładowy wstęp Niepokój egzystencjalny kojarzy nam się z problemami podejmowanymi przez rozwijającą się głównie w wieku XX filozofię egzystencjalną. Ten kierunek myślowy, związany z nazwiskiem m.in. Jeana Paula Sartre’a , Martina Heideggera, Alberta Camusa, akcentuje stałość cierpienia, nieuchronność śmierci, konflikty współżycia ludzkiego. Filozofia ta, wiążąca swoje istnienie z okresem zagłady spowodowanym przez II wojnę światową, koncentruje się na przygodności, smutnym losie
„Wiara zaczyna się tam, gdzie ustaje myślenie” Søren Kierkegaard 1813-1855 Bóg zażądał od Abrahama ofiary w postaci jedynego syna. Patriarcha podporządkował się woli Boga. Wyruszył z Izaakiem na ofiarną górę Moria. Co czuł wtedy? Był posłuszny, ale co czuł? Nie rozumiał okrutnego rozkazu Boga – trudno jednostce ludzkiej rozumem pojąć prawidła nieskończonego Absolutu. Abraham gorąco w Boga wierzył… co nie znaczy, że nie targały nim lęk i niepokój. Kiedy podnosił
Metoda na powtórkę? Przedstawić epokę za pomocą najważniejszych dla niej pojęć! Zrozumieć, zapamiętać, skojarzyć z potrzebnymi tekstami kultury. Nasz pojęciownik to zbiór najważniejszych terminów i najlepszy przewodnik. Apokalipsa (czas apokalipsy, apokalipsa spełniona) Sformułowanie używane na określenie czasów II wojny światowej, nawiązujące do biblijnej Apokalipsy św. Jana. Wydarzenia okupacji interpretowano jako dowód upadku cywilizacji i człowieka. Tendencję tę widać wyraźnie zwłaszcza w poezji tzw. pokolenia Kolumbów, np. Baczyńskiego (Pokolenie, Ten czas, Mazowsze) czy Gajcego
Wisława Szymborska Widok z ziarnkiem piasku Zwiemy je ziarnkiem piasku. A ono siebie ani ziarnkiem, ani piasku. Obywa się bez nazwy ogólnej, szczególnej, przelotnej, trwałej, mylnej czy właściwej. Na nic mu nasze spojrzenie, dotknięcie. Nie czuje się ujrzane i dotknięte. A to, że spadło na parapet okna, to tylko nasza, nie jego przygoda. Dla niego to to samo, co spaść na cokolwiek, bez pewności, czy spadło już, czy spada jeszcze. Z okna
Bolesław Leśmian Dwoje ludzieńków Często w duszy mi dzwoni pieśń, wyłkana w żałobie, O tych dwojgu ludzieńkach, co kochali się w sobie. Lecz w ogrodzie szept pierwszy miłosnego wyznania Stał się dla nich przymusem do nagłego rozstania. Nie widzieli się długo z czyjejś woli i winy, A czas ciągle upływał – bezpowrotny, jedyny. A gdy zeszli się, dłonie wyciągając po kwiecie, Zachorzeli tak bardzo, jak nikt dotąd na świecie! Pod jaworem – dwa łóżka, pod jaworem
Wiedza o filozofii XX wieku jest niezbędna przy podsumowaniach minionego stulecia, interpretowaniu najważniejszych zjawisk literackich i wskazywaniu związków między literaturą a filozofią. Intuicjonizm (bergsonizm) Inicjatorem tego kierunku był francuski myśliciel Henri Bergson (1859-1941). Jego myśl, bardzo popularna i atrakcyjna w wieku XX, stała się kontynuacją buntu wobec rozumu, który zapoczątkował jeszcze Rousseau. Bergson krytykował działanie umysłu, ludzkiej władzy wielbionej przez wielu filozofów kierunków racjonalistycznych. Rozum, żeby poznać świat, musi
Materiał według zagadnień Dwie definicje Platońska koncepcja teatru mundi Platon zakłada, że świat został stworzony przez Demiurga, który każdemu człowiekowi wyznaczył określoną rolę, wyreżyserował jego życie. Dlatego też ludzie przypominają marionetki w teatrze świata poruszane wolą istoty wyższej i pozbawione wpływu na własny los.Z koncepcją tą ściśle związane jest Fatum, antyczne bóstwo przeznaczenia i nieodwołalnej konieczności. To jego wyroki zaciążą nad Edypem bezskutecznie próbującym uniknąć przepowiedni pytyjskiej oraz nad jego
Wisława Szymborska, laureatka literackiej Nagrody Nobla, zwana jest pierwszą damą poezji polskiej. Choć jej dorobek poetycki jest objętościowo niezbyt wielki, każdy jej wiersz jest małym arcydziełem. Tego się naucz! Przed Tobą sporo pracy. Przeczytaj uzasadnienie decyzji o uhonorowaniu polskiej poetki Nagrodą Nobla. Na czym polega istota owej wysławianej ironicznej precyzji? Zastanów się, jaką funkcję w poezji Szymborskiej pełni ironia, dystans do samej siebie, do człowieka, świata. Zastanów się, jak ukazywany jest człowiek
EGZYSTENCJALIZM – jest to kierunek w literaturze, który rozwinął się pod wpływem filozoficznej myśli egzystencjalnej. Egzystencjaliści koncentrowali się wokół jednostki ludzkiej. Zakwestionowali pogląd, że człowiek jest bytem posiadającym określoną naturę czy istotę (często określoną z góry przez Boga). Zdaniem ich człowiek jest tym, czym staje się w każdym momencie swej egzystencji i czym chce być w trakcie swego istnienia. Lęk i niepokój o własną egzystencję, którą bardzo łatwo jest unicestwić, to
Motyw literacki – człowiek Człowiek jest zdumiewający, ale arcydziełem nie jest – zawyrokował Joseph Conrad, angielski pisarz, polskiego pochodzenia. Miał rację. Gdzież nam, zwykłym ludziom, do arcydzieł? Są wprawdzie jednostki wybitne, ale są też potwory, świadczące o jakimś kosmicznym błędzie! Zresztą różne zdarzają się opinie na ten temat: W ludziach więcej rzeczy zasługuje na podziw niż na pogardę – upiera się Albert Camus, inny wielki obrońca etyki w literaturze. Ludzie są słabi,
Lord Jim Conrada Powieść modernistyczna charakteryzuje się specyficzną narracją, tendencją do poetyzacji języka, psychologizmem postaci, który przejawia się w uzależnieniu zachowań bohaterów i przyjmowanych przez nich postaw od cech ich charakterów; unika podsuwania czytelnikowi gotowych sądów. Na tym tle Lord Jim jest istotnym ogniwem w ewolucji powieści – jako wnikliwe psychologiczne studium, zawierające wątki sensacyjne i egzotyczne. Jest powieścią awangardową – ze względu na niechronologiczny układ zdarzeń, specyficzną, wielostronną narrację.
Dżuma jest powieścią-parabolą Oznacza to, że wydarzenia i świat w niej przedstawione są pretekstem do głębszych przemyśleń, do przekazania uniwersalnych prawd o ludzkiej egzystencji. Brak konkretyzacji czasowej sprawia, że powieść nabiera uniwersalnego wymiaru. Narracja w Dżumie jest wymienna – to znaczy, że wydarzenia są przedstawiane przez kilka głosów. Dzięki temu zabiegowi Camus osiąga pewien obiektywizm, ogląd spraw z różnych punktów widzenia. Głównym narratorem jest doktor Rieux, lecz prócz niego mówią też dialogi, które przytacza, a także
Noce i dnie Marii Dąbrowskiej Tematem Nocy i dnie są dzieje rodziny Niechciców na przełomie wieku XIX i XX. Bogumił brał udział w powstaniu styczniowym – a finał powieści to wybuch I wojny światowej. Akcja trwa 30 lat – od roku 1884 do 1914. Niechcicowie są typową polską rodziną II połowy XIX w. – szlachecką, ale pozbawioną majątku (ziemie Niechcica skonfiskowano po powstaniu, a Ostrzeńscy swój majątek przehulali). Bogumił i Barbara muszą zatem utrzymywać się z własnej pracy –
Psychoanaliza (freudyzm) – od nazwiska twórcy Zygmunta Freuda. Freud zadał podstawowe pytanie: Co jest przyczyną lęków, nerwic, nierównowagi człowieka? Jak do nich dotrzeć? Gdzie tkwią? Odpowiedź Freuda: nie wszystko człowiek sobie uświadamia. Usiłował poprzez hipnozę, analizę snów, skojarzeń, a nawet pomyłek językowych pacjenta znaleźć przyczynę, która powoduje chorobę. Odkrył, że psychika ludzka posiada 3 pokłady: Ego (jaźń) – to warstwa powierzchniowa, „reprezentacyjna”, kierowana rozumną myślą i uzależniona od wymogów społecznych. Tylko
Egzystencjalizm Nurt ten rozwinął się po wojnie, szczególnie we Francji, lecz początki myśli egzystencjalnej sięgają epoki międzywojennej. Natomiast jej źródła – jeszcze bardziej w głąb czasu, bo aż do poglądów siedemnastowiecznego Blaise’a Pascala. Pascal zwrócił uwagę na kruchość istoty ludzkiej, usytuowanej w ogromnym i tajemniczym wszechświecie, na tragizm wynikający stąd, że człowiek jest świadomy swojej nędzy – słabości i przemijalności. Podobny motyw podchwycił duński filozof XIX wieku – Søren Kierkegaard. Ludzie wieku XX –
Czas pomiędzy wojnami 1918-1939 1918 (koniec I wojny światowej) – 1939 (początek II wojny światowej) Dwoistość odczuć ludzi początku XX w. optymizm: entuzjazm z powodu osiągnięć człowieka, pochwała rewolucji, siły ludu, prymitywnej sztuki, poznawanie tajników świata, pesymizm i lęk: świadomość własnej niewiedzy, nihilizm – zmęczenie nadmiarem osiągnięć nauki, poczucie osamotnienia i uniformizacji. . Charakterystyka Dwudziestolecie zaobfitowało w talenty, w nowatorskie pomysły, nowe formy powieści i eksperymenty w sztuce i poezji. To epoka kawiarń i kabaretów hołdująca gwiazdom i gwiazdkom
