Jan Kochanowski stworzył polską tragedię w większości utrzymując zasady ustalone przez twórców antycznych. Jest to naturalne w przypadku twórców odrodzenia – wskrzeszających dorobek starożytności. Ale Kochanowski nieco zmodyfikował schematy – dodał kilka elementów, których antyczni nie praktykowali.
Zachował:
- temat mitologiczny – wojny trojańskiej, popularny wśród twórców antycznych;
- obecność chóru;
- podział na epizody i komentarze chóru;
- liczbę trzech osób na scenie;
- zasadę odpowiedniości stylu wypowiedzi do pozycji ważności postaci (decorum);
- zasadę trzech jedności: miejsca, czasu, akcji:
- jednowątkowa, dotycząca decyzji politycznej akcja rozgrywa się na Placu Publicznym przed pałacem Priama.
- wieści spoza tego miejsca (np. z obrad Rady Królewskiej) relacjonuje poseł,
- wszystko mieści się w obrebe jednego dnia.
Odejście od reguł klasycznych to:
- rezygnacja z konkretnego konfliktu tragicznego – ośrodka tragedii greckie;
- rezygnacja głównego bohatera naznaczonego piętnem tragizmu. Wybór Aleksandra pomiędzy pozostawieniem Heleny i wojną a jej oddaniem nie jest konfliktem tragicznym;
- nie ma parodosu (pieśni wstępnej) i exodosu (pieśni końcowej).
- Tytuł – w klasycznej tragedii było to zazwyczaj imię bohatera tragicznego – Kochanowski eksponuje główne wydarzenie.
Bardziej istotny od różnic w budowie jest fakt, że Kochanowski rezygnuje z wprowadzenia do swojego utworu fatum rozumianego jako przekleństwo lub wola bogów, które całkowicie determinuje postępowanie bohaterów. To zupełnie zmienia ich rolę – przestają być oni tylko bezwolnymi marionetkami, realizującymi zapadające w górze wyroki, stają się ludźmi samodzielnie kształtującymi swój los, odpowiedzialnymi za własne czyny. Nic ich od tego nie zwalnia – takie podejście zgodne jest z humanistycznym duchem odrodzenia!
Zapamiętaj!
Utwór jest tragedią humanistyczną, bo:
- treścią nawiązuje do tematu antycznego,
- większość cech kompozycji tragedii greckiej,
- podejmuje tematy bliskie człowiekowi: miłość, władza, państwo, moralność.
Odległe to od średniowiecznego teocentryzmu.
Zobacz:
O czym traktuje Odprawa posłów greckich Jana Kochanowskiego?
Odprawa posłów greckich Jana Kochanowskiego – pierwsza polska tragedia