Udowodnij, że Giaur Byrona jest powieścią poetycką.
Najpierw trzeba ustalić, czym jest powieść poetycka
To nowy, romantyczny gatunek literacki, który powstał z przemieszania epiki (powieść) i liryki (poetycka).
- Cechą typową dla epiki jest fabuła i obecność kogoś, kto ją opowiada (narratora).
- Z kolei wyznacznikiem liryki jest wyrażanie uczuć (a więc subiektywizm narracji), poetyckie obrazowanie w opisach np. pejzaży, rymowany i wersowy układ utworu.
Dzieło Byrona spełnia te wymogi.
- Obserwujemy dramatyczną akcję, opowiadaną przez kilku nawet narratorów, przy czym wyraźnie odczytujemy ich subiektywne poglądy.
- Utwór jest wierszowany, zawiera liczne opisy poetyckie, pełne uczuć i poetyckich przekształceń, jak choćby opis jeźdźca pędzącego po brzegu lub domu opuszczonego baszy po bitwie z Giaurem.
Lecz to jeszcze nie wszystkie cechy powieści poetyckiej. Rozpoznajemy ją bowiem przez:
- luźną (luki w akcji), fragmentaryczną, pełną zagadek i luk kompozycję,
- tajemniczość fabuły (brak wyjaśnień, powiązań przyczyny i skutku,
- niechronologiczność akcji (inwersję czasową) – czyli przedstawienie przebiegu wydarzeń „wyrywkowo”, nie po kolei,
- zdarzenia dramatyczne, tragiczne,
- często egzotyczna scenerię,
- obecność bohatera byronicznego.
Sprawdźmy powyższe cechy w Giaurze.
- Akcja jest pełna niedomówień. Dotyczą wszelkich informacji o tytułowym bohaterze, sugestii o tym, jakoby był piratem, jak znalazł się w Grecji, a potem w klasztorze itd. Długo trwa, zanim domyślamy się losów Leili. Czytamy opis pędzącego jeźdźca, lecz nie wiemy, kim jest. Dopiero w toku trwania utworu pewne rzeczy znajdują rozwiązanie.
- Inwersja czasowa została zastosowana tu w pełni. Przecież najpierw oglądamy jakiś nieznajomy statek piracki. Potem jeźdźca pędem przemierzającego brzeg. Potem dom baszy Hassana przypominający cmentarz – już po śmierci właściciela. Dopiero tu następuje cofnięcie się w czasie – mroczna scena topienia „żywego” worka, czyli śmierć Leili. I tak zaprezentowane są wszystkie wydarzenia, bez zachowania następstwa, przemieszane i przetasowane.
Kim jest bohater byroniczny?
To postać typowa dla utworów Byrona. To Giaur – tajemniczy, dumny, zbuntowany, samotny, zacięty i nieszczęśliwy. Nie jest bynajmniej uosobieniem dobra. Potrafi zabić, kiedy szuka zemsty. Lecz, choć jego czyny bywają dwuznaczne moralnie, znajdują swoją motywację, a wobec osoby, którą kocha, człowiek taki jest czuły, opiekuńczy i wierny.
Zauważ orientalizm utworu Byrona:
- wschodnią scenerię akcji,
- słownictwo typowe dla kultury Orientu,
- wschodnich bohaterów i ich obyczaje.
To wyraz romantycznej fascynacji egzotyką Wschodu.
Wśród romantycznych tematów Giaura wymienić należy:
- umiłowanie wolności,
- nieszczęśliwą, tragiczną miłość,
- bunt i wyobcowanie bohatera
- problem etyczny – Giaur mści się, popełniając zbrodnię, ale zemsta nie przynosi mu ulgi.
Zauważ!
- Orientalizm utworu Byrona: wschodnią scenerię akcji, słownictwo typowe dla kultury Orientu, wschodnich bohaterów i ich obyczaje. To wyraz romantycznej fascynacji egzotyką Wschodu.
- Wśród romantycznych tematów Giaura wymienić należy umiłowanie wolności, nieszczęśliwą, tragiczną miłość, bunt i wyobcowanie bohatera oraz problem etyczny – Giaur mści się, popełniając zbrodnię, ale zemsta nie przynosi mu ulgi.
- Tajemniczość akcji wiąże się z ukształtowaniem głównego bohatera. Jego prawdziwego nazwiska, narodowości ani pełnej biografii (wiele w niej luk) czytelnik nie poznaje do końca.
Zobacz:
Jaką postawę prezentuje Giaur – bohater powieści poetyckiej George’a Byrona?
O czym jest Giaur Byrona, co świadczy o romantyzmie tego utworu?
Jak określisz wpływ George’a Byrona na literaturę polskiego romantyzmu?
Scharakteryzuj sylwetkę Georga Byrona. Co rozumiesz przez pojęcie bajronizm?