Julian Tuwim był najbardziej reprezentatywnym poetą Skamandra, a jego twórczość jest znamienna i ważna w historii międzywojennej literatury.

.

Etapy twórczości poety

I okres – młodzieńczy, obejmuje lata 1918-1926

  • Był to etap radosny, w którym twórczość mieszała się z działalnością w kawiarniach i kabaretach, okres studencki – imprez i skandali, dynamicznego ruchu artystycznego w Warszawie. W życiu Tuwima to epoka Pikadora, „wojna o wiosnę” – skandal, jaki wywołał swoim „grzesznym” wierszykiem, pisanie do Pro Arte et Studio, to także działalność silnej grupy „poeciców” Skamandra (jak się nazywali młodzi zbuntowani).
  • W tym pierwszym okresie wydał Tuwim dwa tomiki:
    • Czyhanie na Boga,
    • Sokrates tańczący.
  • Dominowały wówczas w jego poezji tematy młodości, wiosny, swobodnej twórczości i wizja „poety wciśniętego w tłum”. Ogromny ładunek energii, sił witalnych i zachwytu faktem istnienia zawiera wiersz Życie. To w nim poeta otwiera szeroko ramiona, by zachłysnąć się życiem, to w nim manifestuje szczęście – bo „krew jest czerwona”.
  • „Program poetycki” Tuwima to wiersz Do krytyków. Radosny poeta kpiarz, siedząc na „tylnej platformie tramwaju”, rzuca krytykom wyzwanie. Szanowni Panowie – tematem poezji nie muszą być głębokie, filozoficzne ani narodowe treści. Może być nim entuzjazm dla wiosny i banalnych, codziennych zdarzeń. Celem poezji jest opiewać tłum i miasto. Twórcą poezji niech będzie zwykły człowiek, a nie wybitna jednostka.
  • Tę ostatnią koncepcję potwierdził Tuwim w innym programowym utworze – mianowicie w Poezji – zamieścił tam cytat:
    „Nie chcę wam być przodownikiem,
    Chętnie w tłum się wcisnę,
    Będę ultimus inter pares” (ostatni wśród równych).
  • Powstały wówczas także wiersze poważne, jak np. Rewizja. To krótka opowieść o tym, jak żandarmi przeszukują mieszkanie podejrzanego i znajdują obciążające go dowody. Silnie udramatyzowana, doskonale oddaje lęk człowieka i zachowanie się obu stron, chociaż nie ma tu konkretyzacji historycznej.
  • Pogrzeb prezydenta Narutowicza jest z kolei protestem przeciwko zbrodni sprawców zamachu na pierwszego prezydenta Polski.

II okres – lata 1926–1936 i 1936-1939 – poszukiwanie słowa poetyckiego

  • Lata 1926-1936 to czas powstania tomów Słowa we krwi i Rzecz czarnoleska, Biblia cygańska, Treść gorejąca, które przywołują horacjański motyw exegi monumentum, mit Jana Kochanowskiego, tzw. specyficzny klasycyzm Tuwima. Poeta określa swoje miejsce, kształtuje własny język poetycki – pełen dynamiki, ekspresji, czasem wulgaryzmów i potocyzmów, lecz także definiuje poezję jako przetwarzanie świata za pomocą języka, nadawanie imion rzeczom, porządkowanie świata.
  • Z kolei lata 1936-1939 zdominowały popularne utwory dla dzieci: Lokomotywa, Ptasie Radio, Słoń Trąbalski, Zosia Samosia itp. Oczywiście w czasie tych 13 lat podejmował Tuwim wiele innych tematów, ważne były wątki satyryczne i polityczne, manifestacja poglądów pacyfistycznych, refleksja na temat śmierci, protest przeciwko konwencjom mieszczaństwa. Poemat Bal w Operze z 1936 r. nie został dopuszczony do druku.

III okres, wojenny i powojenny, to lata 1940-1953

  • Czas wojny przeżył Tuwim na emigracji i tam powstał słynny poemat dygresyjny pt. Kwiaty polskie (pisany w USA). Powrócił poeta do kraju w 1946 r., był kierownikiem artystycznego Teatru Nowego. Zmarł w Zakopanem w roku 1953.

 

Tematyka polityczna w wierszach Tuwima

  • W młodzieńczym okresie swojej twórczości – Rewizja i Pogrzeb prezydenta Narutowicza. Ten ostatni wiersz to reakcja poety na zamach i zamordowanie pierwszego prezydenta odzyskanej ojczyzny.
  • Z późniejszych zbiorów – utwór pt. Do prostego człowieka. Tuwim występuje w nim jako rzecznik poglądów pacyfistycznych, żarliwy wróg wojny demaskujący jej mechanizm – odwieczną prawidłowość, że ideologia i propaganda wojny (sztandary, bohaterstwo) to fałsz i magia dla tłumów – lecz prawda o wojnie to śmierć jednych, a pieniądz i zysk, który mają z niej inni. Jest to wiersz-apel, „spleciony” z popularnych haseł („za Ojczyznę”, „Bóg, Honor”) z zakresu stylistyki propagandowej, z wulgaryzmów i mowy potocznej, ze zwrotów ekspresywnych, obrazów w rodzaju żołnierzy witanych kwiatami przez „stada dzikich bab”. Jest to także wiersz wzywający do buntu przeciw takiej wojnie, gdyż nawołuje Tuwim prostego żołnierza:

Rżnij karabinem w bruk ulicy!
Twoja jest krew, a ich jest nafta!
I od stolicy do stolicy
Zawołaj, broniąc swej krwawicy:
„Bujać – to my, panowie szlachta!”

Wiersz Do prostego człowieka przysporzył Tuwimowi wiele kłopotów. Krytycy zarzucili wyrazicielowi pacyfistycznych poglądów brak patriotyzmu, pytali, czy wobec wroga także należy odrzucić karabin i nie bronić swojej ojczyzny. Poeta bronił się, twierdząc, że miał na myśli wojnę jako ogólne pojęcie, a pacyfizm ten, oczywiś­cie, nie dotyczy sytuacji wojny obronnej.

Tematyka twórczości

  • młodość, radość życia, witalizm;
  • protest przeciwko wojnie;
  • protest przeciwko mieszczaństwu;
  • refleksje nad procesem twórczym;
  • specyficzny język pełen potocyzmów, ekspresywnych wypowiedzi.

Tematyka satyryczna

pojawia się w utworze pt. Mieszkańcy. Motyw centralny wiersza to obraz przeciętnych ludzi miast, mieszczańskiej kołtunerii żyjącej „w strasznych mieszkaniach”, w uporządkowanym kieracie mieszczańskich konwencji, którymi poeta pogardza.

Mieszkańcy to opis całego dnia tych ludzi od świtu po zaśnięcie. Jest to „tępy” dzień, pełen rozmów i działań bez sensu, bez dociekań, bez myślenia i bez twórczości. Życie tych ludzi oddaje cytat: „trochę pochodzą, trochę posiedzą…”. Mieszczanie nie kojarzą faktów, bo „widzą wszystko oddzielnie”, dzień kończą bezmyślną modlitwą, „łbem o nocniki chłodne trącając” i „zasypiają z mordą na piersi”.

Utwór jest także bogaty kompozycyjnie: poeta stosuje tu instrumentację głoskową przez nagromadzenie szeleszczących głosek „sz” i „cz”.

Zabiegi leksykalne (w zakresie słownictwa) polegają na użyciu mocnych epitetów i wulgaryzmów (mordy, spodnie na tyłkach zacerowane, nocniki).

W sposób bardzo sugestywny podaje skrótowy opis mieszczucha, który budzi odrazę u czytelnika.

Dorobek poetycki

  • 1818 – Czyhanie na Boga,
  • 1920 – Sokrates tańczący,
  • 1929 – Rzecz czarnoleska,
  • 1933 – Biblia cygańska,
  • 1936 – Treść gorejąca,
  • 1946 – Bal w Operze (poemat),
  • 1949 – Kwiaty polskie.

Wiersze dla dzieci

  • Lokomotywa,
  • Zosia Samosia,
  • Słoń Trąbalski,
  • Ptasie radio.

 

Facebook aleklasa 2

Zobacz:

Julian Tuwim

Omów powstanie, skład i genezę nazwy oraz charakter grupy Skamander

W jakich znanych Ci utworach podjął Tuwim tematykę satyryczną i polityczną?

Twórczość Juliana Tuwima

Zaprezentuj dorobek twórczy Juliana Tuwima

Julian Tuwim na maturze

Julian Tuwim – portret

Julian Tuwim – jak pisać o…

Julian Tuwim – Bal w operze