Udowodnij, że Biblia jest uniwersalną księgą naszej kultury.
Wstęp 1
Przymuszonym uwagą, nie dalszy niż wczoraj
Wyda się tamten czas, choć twarze cezarów
Inne dziś na monetach.
Czesław Miłosz, Lektury
Czy może być lepszy wstęp do rozważań o nieśmiertelności Biblii niż te słowa? Znakomity wiersz daje poczucie łączności z ludźmi sprzed dwudziestu wieków, bo „lęk i pragnienie te same, oliwa i wino / I chleb znaczą to samo”.
Wstęp 2
Wielu ludzi zapytanych o to, jaką książkę staraliby się uratować z pożaru czy zabraliby ze sobą na bezludną wyspę, prawie bez wahania odpowiada, że Biblię.
.
Rozwinięcie
Istnieje co najmniej kilka dowodów uniwersalności Biblii.
- Zaczerpnięte z niej motywy od dwóch tysięcy lat są niezwykle ważne i wciąż trwają w literaturze i sztuce. Istnieje mnóstwo liryków poruszających biblijne tematy – pisali je najważniejsi polscy poeci. Jan Kochanowski i w XX w. Czesław Miłosz wspaniale tłumaczyli biblijne psalmy przypisywane królowi Dawidowi. Wielkie powieści – arcydzieła światowe nawiązują do Biblii, choćby słynny Mistrz i Małgorzata Michaiła Bułhakowa. Natomiast dzieje bohaterów biblijnych są kanwą filmów – a nawet gier komputerowych i stron internetowych.
- Po drugie, sama Biblia to prawdziwie imponujący zbiór utworów literackich. W księgach Mojżeszowych odnajdziemy sagę rodu Abrahama. W Księdze Koheleta – traktat filozoficzny. W większości ksiąg – legendy. W Księdze Psalmów – wspaniałe liryki, porównywane często z najpiękniejszymi pieśniami Grecji i Rzymu. Nie brakuje i historiografii – przykładem są kroniki zawarte w Księgach Królewskich czy Księdze Sędziów. Wszystkie te gatunki literackie lub typy wypowiedzi albo wywodzą się z Biblii, albo też w niej znalazły jedne z pierwszych realizacji.
- Po trzecie, niewątpliwie jest Biblia podstawą moralności. W naszym postępowaniu kierujemy się osądem opartym na dekalogu. I choć w kodeksach karnych nie ma już od dawna kar za cudzołóstwo lub lekceważenie pierwszego przykazania, to i one przecież bywają potępiane przez ludzi o bardziej tradycyjnych poglądach. Co ciekawe, nawet kiedy myślimy o występkach zupełnie nowoczesnych – jak piractwo płytowe, spekulacje finansowe czy pornografia internetowa – to zawsze podświadomie sprowadzamy je do starych, biblijnych jeszcze pojęć, jak „rozbój” czy „kradzież”.
- Na koniec – język potoczny. I on pełen jest odniesień do Biblii. Używając takich sformułowań, jak: „jabłko Adama”, „głos wołającego na puszczy”, „salomonowy wyrok”, „judaszowe srebrniki”, „odejść na łono Abrahama” i dziesiątków innych, po prostu odwołujemy się do Biblii. Dodajmy do tego jeszcze ważne pojęcia, które nie istniałyby bez Pisma Świętego – przykładem może być choćby koncepcja końca świata. Kto wie, czy bralibyśmy czasem na serio możliwość unicestwienia życia na Ziemi, gdyby nie Apokalipsa św. Jana. To zresztą kolejny przykład ważnego kulturowo motywu – wystarczy wspomnieć słynne obrazy Hansa Memlinga i Hieronima Boscha czy też znany nam jeszcze ze szkoły podstawowej wiersz Miłosza Piosenka o końcu świata.
Zakończenie
Biblia jest czymś w rodzaju zapisu tysięcy kulturowych szyfrów i podstawowych wartości wspólnych dla większości ludzi na świecie – niezależnie od wieku, koloru skóry i wyznania.
Zobacz:
Jakie uniwersalne postawy, wartości, uczucia ludzkie znajdziemy w Biblii?
Ponadczasowe, nieprzemijalne postawy i uczucia ludzkie w Biblii i literaturze antyku
Na podstawie wybranych przykładów przedstaw uniwersalną wymowę przypowieści nowotestamentowych.
Postaci mitologiczne i biblijne jako symbole wartości uniwersalnych
Dowiedź uniwersalności Biblii jako wielkiej księgi naszej kultury.
Dobro i zło – jakie jest ich pochodzenie i miejsce w konstrukcji świata według Biblii i mitologii.