Hamlet jest bohaterem niejednoznacznym, który nie podlega jednoznacznej ocenie. Jest wyjątkowym człowiekiem o bardzo bogatej, skomplikowanej osobowości. Zagrać Hamleta to prawdziwe wyzwanie dla aktorów i sprawdzian ich aktorskich umiejętności. I prawdziwe szczęście… Ilu aktorów, tyle interpretacji tej postaci. Hamlet to ważny bohater, gdyż takich emocji jak on doświadcza każdy z nas – waha się, nie umie podjąć decyzji, szarpie się i cierpi z tego powodu… Z tym bohaterem może identyfikować się każdy chyba człowiek, mimo że nie każdy pochodzi z królewskiego rodu i nie każdemu stryj zamordował ojca. Książę duński stał się symbolem marzyciela i idealisty, który przegrywa z okrutnym światem.
Hamlet jest bohaterem zmiennym. Przeżywa różne emocje i łączy w sobie i dobro, i zło. Czasem postępuje szlachetnie, a czasem okrutnie – np. raniąc biedną Ofelię. W jego charakterze znajdziemy wiele sprzeczności – Hamlet w przedziwny sposób łączy w sobie wrażliwość z brutalnością. To naprawdę przedziwny mariaż. Równie sprzeczne jak charakter Hamleta są opinie o nim. Książę duński bywa uważany za słabego psychicznie człowieka, który nie umie zdecydować się na dokonanie zemsty na stryju, choć w pewnym sensie pomszczenie zamordowanego ojca było jego obowiązkiem. Można go również uznać za chwiejnego, bezwolnego człowieka, który bez końca analizuje stany swojej duszy (a sporo ma do analizowania – bo jego dusza jest bardzo bogata i zmienna), a nie umie działać.
Jest wiele czynów bohatera, które trudno zinterpretować jednoznacznie – np. bohater nie chciał zabić Klaudiusza, kiedy ten się modlił. Dlaczego? Może dlatego, że Klaudiusz umierałby z modlitwa na ustach i zostałby dzięki temu zbawiony? I dlatego Hamlet woli zabić go “w gniewie, w śnie po pijanemu,/ w burdzie przy kartach, czy w brudnej rozkoszy kazirodczego łoża”. Ale być może Hamlet waha się, bo nie ma sumienia zabić modlącego się człowieka albo w modlitwie Klaudiusza dostrzega cień jego żalu za grzechy? Ale może to być tylko pretekst, żeby nie podejmować decyzji o morderstwie. Jeszcze jednak próba samousprawiedliwienia. Jak było naprawdę – nie wiemy. Autor dramatu najwyraźniej pozostawia to osądowi widza czy czytelnika.
Ale Hamleta niekoniecznie trzeba postrzegać jako wrażliwego ślamazarę – niekoniecznie trzeba w nim, za Goethem, widzieć człowieka słabego i chwiejnego. Jest to tym łatwiejsze, że sam Hamlet często stawia sobie takie zarzuty, np. nazywa siebie “osowiałym gamoniem”. Ale z drugiej strony – bohater niejednokrotnie udowadnia, że potrafi być silny, zdecydowany, szybko dokonywać wyborów. Jego postępowanie z Rosencratzem i Guildensternem pokazuje, że jest odważny i zdecydowany, a w czasie bitwy z piratami dobrze kieruje walką.
Hamletowi można współczuć – to wrażliwy człowiek, który nie umiał poradzić sobie z okrutnym światem. Lecz można go również potępiać – bez trudu można by znaleźć w tekście dramatu argumenty potwierdzające tezę, że Hamlet był egocentrykiem skoncentrowanym tylko na sobie i niekończącym się analizowaniu własnych emocji. Paradoksalnie, choć przeciwstawiał się złu na świecie, sam popełnił wiele zła: przez niego cierpieli niewinni ludzie (np. Ofelia). Przeciwstawiał się okrucieństwu i zbrodni, a sam był odpowiedzialny za śmierć Poloniusza, Laertesa i Gertrudy. Był więc obrzydliwym hipokrytą?
Hamlet to bohater niejednoznaczny. Jest rozpaczliwie samotny ze swoim sekretem. Pragnie zostać ze swoją misja zemsty – która z jednej strony wydaje mu się słuszna, a z drugiej gnębi go i przybija. Zagłada tego wrażliwego człowieka, który tak formułuje swój cel: “Świat wyszedł z formy,/ moja powinność – wracać go do normy”. To zadanie jest niewykonalne.
Zobacz:
Donkiszotyzm i hamletyzm. Objaśnij postawy, odwołując się do pierwowzorów literackich.