Biografia
Hamlet to książę duński, młody, ambitny student, pobierający nauki w Wittenberdze. Gdy go poznajemy jest pogrążony w smutku po śmierci swego ojca, jest bardzo przygnębiony, lecz nie tylko z tego powodu. Książę nie może pogodzić się z faktem, że jego matka poślubiła w niecałe dwa miesiące po śmierci swego męża, króla Hamleta – jego brata, Klaudiusza. Nie potrzeba nawet freudowskich teorii, żeby zrozumieć, jaki wstrząs wywołuje (zwłaszcza u tak wrażliwego człowieka) uświadomienie sobie tego.
Losy Hamleta zaczynają się komplikować od momentu, kiedy jego przyjaciel Horacjo opowiada mu o pojawiającej się tajemniczej zjawie. Podczas następnej nocy Hamlet towarzyszy wartownikom. Po północy pojawia się duch, który mówi Hamletowi, że jest duchem jego ojca i wyjawia, że został zabity przez Klaudiusza. Ten, podczas snu króla w ogrodzie, wlał mu do ucha truciznę, a następnie ogłosił, że król został ukąszony przez węża. Duch pragnie, by Hamlet pomścił to potworne morderstwo, ale nie chce, by syn skrzywdził matkę. Hamlet poznaje swoje przeznaczenie i zobowiązuje towarzyszy do milczenia o wydarzeniach tej nocy. Książę postanawia udawać szalonego. Stryj jest zaniepokojony jego dziwnym zachowaniem; aby dowiedzieć się, czym jest ono spowodowane wzywa dawnych przyjaciół Hamleta – Rosencrantza i Guildensterna.
Według Poloniusza Hamlet oszalał, ponieważ Ofelia (którą Hamlet darzył uczuciem) odrzuciła jego miłość. Hamlet orientuje się, że przyjaciele zostali wysłani przez króla i traci wiarę w ich przyjaźń. Informują oni jednak Hamleta o rychłym przybyciu na zamek trupy aktorów. Hamlet chce, by zagrali oni Zabójstwo Gonzagi wraz z napisanymi przez niego dodatkowymi fragmentami, przypominającymi okoliczności śmierci jego ojca. Hamlet będzie obserwował zachowanie stryja. Klaudiusz, kiedy dochodzi do sceny z trucizną, przerywa przedstawienie i opuszcza salę. Hamlet zyskuje pewność, że duch mówił prawdę. Nie korzysta jednak z okazji zabicia stryja, gdy ten się modli i jest całkowicie bezbronny (aby nie umarł rozgrzeszony). Wkrótce rozmawia z matką, wyrzucając jej haniebny uczynek. Podczas tej rozmowy zabija podsłuchującego Poloniusza
Hamlet wyjeżdża do Anglii wraz z „przyjaciółmi” na polecenie Klaudiusza, który zaplanował, że tam Hamlet zostanie zabity. Jednak statek Hamleta zostaje zaatakowany przez piratów, a on sam został uwięziony (a potem uwolniony w zamian za obietnicę odwdzięczenia się w przyszłości). Hamlet zmienia też treść listu Klaudiusza – zamiast swojego imienia wpisuje imiona Rosencrantza i Guildensterna, którzy kontynuują podróż do Anglii (a tam zostają straceni). Hamlet powraca na dwór w dniu pochówku Ofelii (która utonęła), a następnego dnia staje do pojedynku z Laertesem, jej bratem. Jednak walka jest nieuczciwa (plan Klaudiusza i Laertesa: czubek rapiera Laertesa był zatruty, wino, które miał pić Hamlet również było zatrute). Podczas walki (tragicznego finału) obaj zostają zranieni zatrutym ostrzem, Gertuda zaś wypija wino przeznaczone dla jej syna i umiera. Laertes wyjawia prawdę Hamletowi o zaplanowanym zabójstwie, książę zabija Klaudiusza (wypełnia wolę ojca). Konający Hamlet decyduje, że to Fortynbras – norweski waleczny książę – powinien objąć tron duński. Tak kończą się losy melancholijnego duńskiego księcia.
Ważne momenty w życiu bohatera
- Śmierć ojca (burzy dotychczasowe życie Hamleta.
- Ślub matki ze stryjem w niespełna dwa miesiące po śmierci starego Hamleta (działanie matki wbrew przyjętym normom: zbyt krótka żałoba, pamięć o zmarłym i – jak niektórzy uważają – grzech kazirodztwa.
- Ukazanie się Hamletowi ducha ojca (Hamlet ma pomścić ojca, poznaje prawdę o stryju – mordercy.
- Przybycie dawnych przyjaciół – Rosencrantza i Guildensterna na rozkaz króla (Hamlet orientuje się w sytuacji i traci do nich zaufanie).
- Przyjazd trupy aktorów na zamek (Hamlet obmyśla plan.
- Spektakl i reakcja Klaudiusza – król przerywa sztukę i wychodzi (Hamlet jest pewien, że duch mówił prawdę i zamierza zabić złego stryja.
- Samobójcza śmierć Ofelii.
- Nieuczciwy pojedynek z Laertesem (Hamlet dokonuje zemsty – wypełnia wolę ojca, ale sam ginie i ginie również Gertruda.
Hamlet a inne postacie utworu
- Hamlet jest przyjacielem Horacja – to właściwie jego jedyny przyjaciel i jedyna osoba, której może zaufać.
- Hamlet kocha swą matkę Gertudę, choć nie pochwala jej haniebnego czynu.
- Wrogiem Hamleta jest norweski książę Fortynbras.
- Hamlet nienawidzi swego stryja Klaudiusza, który zabił podstępnie jego ojca i ożenił się z matką.
- Na pewno był ukochanym Ofelii i sam być może też ją kochał.
Podobne postacie literackie
- Kordian, tytułowy bohater dramatu Juliusza Słowackiego – tak jak Hamlet jest bardzo niezdecydowany, raczej myśli, niż działa.
- Konrad Wallenrod, tytułowy bohater powieści poetyckiej Adama Mickiewicza – obaj musieli przybrać maskę (Hamlet maskę szaleństwa, a Wallenrod inną tożsamość), obaj musieli wyrzec się miłości do kobiety, obaj też byli w swym działaniu osamotnieni.
- Rodion Raskolnikow – bohater o skomplikowanej psychice, przeżywający wewnętrzne rozterki.
- Marzyciele i idealiści pragnący zmieniać świat – tacy jak Prometeusz, Tomasz Judym, Stasia Bozowska (Siłaczka).
- Don Kichot – wrażliwy idealista, który chciał walczyć ze złem.
Co należy wiedzieć o dramacie szekspirowskim?
O utworze źródłowym
Utwór ten został wydany w 1603 roku, powstał w okresie twórczości Szekspira nazywanym czasem wielkich tragedii (1599-1608). W Hamlecie znajdziemy wszystko: politykę, przemoc, moralność, pytania o cele ostateczne, o sens życia, tragedię miłosną, rodzinną, państwową, filozoficzną, studium psychologiczne, krwawą fabułę, pojedynek, spisek, ale także poetycki język. Można odczytywać Hamleta jako kronikę historyczną, dramat filozoficzny, romans ze zbrodnią w tle, kryminał z romansem w tle…
Złożoność i wieloznaczność tego dzieła sprawia, że jest ono wiecznie żywe. Wciąż żyje w teatrze – ciągle powstają spektakle mniej lub bardziej nowatorskie, twórcy i odbiorcy wciąż odczytują je na nowo, aktorzy nadal marzą o zagraniu roli Hamleta. Ale Hamlet stał się także inspiracją dla twórców kinowych, coraz więcej obrazów odwołuje się do tragedii Szekspira, np. filmy Rosencrantz i Guildenstern nie żyją, Hamlet 2000.
Tematy, przy których można wspomnieć bohatera
- młodość,
- wewnętrzne rozdarcie,
- zemsta,
- tragizm,
- wierność sobie.
Dzieło
Hamlet
Autor
William Szekspir
Czas i miejsce akcji
Dania, zamek Elsynor – historię o królewiczu, który udawał obłąkanego, by zemścić się na stryju za zamordowanie ojca, zaczerpnął z Historii tragicznych Belleforesta i Hamleta – dramatu nieznanego autora. Pierwowzorem Hamleta był bajeczny książę jutlandzki Amleth z V w.
Co to za typ bohatera?
- rozdarty wewnętrznie;
- o bogatej osobowości;
- wrażliwy;
- wahający się;
- udający szaleńca;
- dynamiczny, o zmiennej psychice;
- bohater tragiczny – zadanie, które ma wykonać, przerasta go i staje się przyczyną jego rozterek wewnętrznych,
- samotnik i indywidualista – odrzuca ludzi, których uważa za zagrożenie dla siebie i swojego pragnienia zemsty na mordercy ojca;
- buntownik przeciwstawiający się złu, które widzi wokół siebie (ale ma świadomość własnej bezradności).
Pojęcia związane z tym bohaterem
- Hamletyzm – postawa, którą charakteryzuje:
- wielka wrażliwość (nadwrażliwość?) psychiczna,
- rozdarcie wewnętrzne,
- rozterki moralne,
- zwątpienia,
- poszukiwanie własnej tożsamości.
- Hamletyzować – rozważać różne drogi i nie umieć wybrać żadnej z nich, miotać się.
- Topos theatrum mundi (teatru świata) – bardzo częsty topos w sztukach Szekspira. Artysta był przekonany, że świat to teatr, a ludzie – aktorzy. Każdy z nas ma do odegrania jakąś rolę na scenie życia. Ten topos pochodzi z antyku i jest popularny do dziś dnia.W Hamlecie tytułowy bohater gra przed innymi szaleńca, zaprasza aktorów, dopisuje fragmenty spektaklu i ogląda przedstawienie. Wykorzystuje teatr, by ostatecznie przekonać się o winie Klaudiusza. Ponadto, gdy matka i stryj udają wielki żal po śmierci króla, Hamlet komentuje to: „Ta przygnębiona twarz, te wszystkie formy,/ kształty, postacie, wyglądy boleści (…)!/ To – można udać, odegrać jak aktor”.
- Tragedia szekspirowska – odmiana gatunku stworzona przez Williama Szekspira.
Tragedia szekspirowska:- Odrzuca zasadę trzech jedności (czasu, miejsca i akcji) obowiązująca w tragedii antycznej.
- Ma luźny, wielowątkowy układ zdarzeń, które rozgrywają się w różnych miejscach i nie podlegają ograniczeniom czasowym.
- Dopuszcza przedstawianie drastycznych scen, takich jak morderstwa.
- Ukazuje zróżnicowane stylistycznie wypowiedzi bohaterów (zamiast jednolitego, podniosłego tonu tragedii greckiej). Inaczej niż w tragedii greckiej, bohaterowie nie muszą wywodzić się z wysokich rodów – pojawiają się bohaterowie z plebsu.
- Tragizm, wzniosłość i groza przeplatają się z elementami komizmu. Często pojawia się groteska i ironia.
- Sceny realistyczne były zestawiane z fantastycznymi, a obok bohaterów realistycznych pojawiały się postacie fantastyczne: duchy, wiedźmy itd.
- Konflikt nie wynikał z działania fatum, lecz miał swe źródło w zderzeniu psychiki bohaterów. Losem bohaterów nie kierowało fatum – mieli oni wpływ na kształt własnego życia, a ich los nie był z góry przesądzony.
Hamlet symbolizuje:
- rozterki wewnętrzne,
- niemożność podjęcia decyzji.
Zobacz:
Szekspir jest nowatorem w dziedzinie kompozycji dramatu. Jakie wprowadził zmiany?
Szekspir jest nowatorem w dziedzinie kompozycji dramatu. Jakie wprowadził zmiany?