Biografia

Hamlet to książę duński, młody, ambitny student, pobierający nauki w Wittenberdze. Gdy go poznajemy jest pogrążony w smutku po śmierci swego ojca, jest bardzo przygnębiony, lecz nie tylko z tego powodu. Książę nie może pogodzić się z faktem, że jego matka poślubiła w niecałe dwa miesiące po śmierci swego męża, króla Hamleta – jego brata, Klaudiusza. Nie potrzeba nawet freudowskich teorii, żeby zrozumieć, jaki wstrząs wywołuje (zwłaszcza u tak wrażliwego człowieka) uświadomienie sobie tego.

Losy Hamleta zaczynają się komplikować od momentu, kiedy jego przyjaciel Horacjo opowiada mu o pojawiającej się tajemniczej zjawie. Podczas następnej nocy Hamlet towarzyszy wartownikom. Po północy pojawia się duch, który mówi Hamletowi, że jest duchem jego ojca i wyjawia, że został zabity przez Klaudiusza. Ten, podczas snu króla w ogrodzie, wlał mu do ucha truciznę, a następnie ogłosił, że król został ukąszony przez węża. Duch pragnie, by Hamlet pomścił to potworne morderstwo, ale nie chce, by syn skrzywdził matkę. Hamlet poznaje swoje przeznaczenie i zobowiązuje towarzyszy do milczenia o wydarzeniach tej nocy. Książę postanawia udawać szalonego. Stryj jest zaniepokojony jego dziwnym zachowaniem; aby dowiedzieć się, czym jest ono spowodowane wzywa dawnych przyjaciół Hamleta – Rosencrantza i Guildensterna.

Według Poloniusza Hamlet oszalał, ponieważ Ofelia (którą ­Hamlet darzył uczuciem) odrzuciła jego miłość. Hamlet orientuje się, że przyjaciele zostali wysłani przez króla i traci wiarę w ich przyjaźń. Informują oni jednak Hamleta o rychłym przybyciu na zamek trupy aktorów. Hamlet chce, by zagrali oni Zabójstwo Gonzagi wraz z napisanymi przez niego dodatkowymi fragmentami, przypominającymi okoliczności śmierci jego ojca. Hamlet będzie obserwował zachowanie stryja. Klaudiusz, kiedy dochodzi do sceny z trucizną, przerywa przedstawienie i opuszcza salę. Hamlet zyskuje pewność, że duch mówił prawdę. Nie korzysta jednak z okazji zabicia stryja, gdy ten się modli i jest całkowicie bezbronny (aby nie umarł rozgrzeszony). Wkrótce rozmawia z matką, wyrzucając jej haniebny uczynek. Podczas tej rozmowy zabija podsłuchującego Poloniusza

Hamlet wyjeżdża do Anglii wraz z „przyjaciółmi” na polecenie Klaudiusza, który zaplanował, że tam Hamlet zostanie zabity. Jednak statek Hamleta zostaje zaatakowany przez piratów, a on sam został uwięziony (a potem uwolniony w zamian za obietnicę odwdzięczenia się w przyszłości). Hamlet zmienia też treść listu Klaudiusza – zamiast swojego imienia wpisuje imiona Rosencrantza i Guildensterna, którzy kontynuują podróż do Anglii (a tam zostają straceni). Hamlet powraca na dwór w dniu pochówku Ofelii (która utonęła), a następnego dnia staje do pojedynku z Laertesem, jej bratem. Jednak walka jest nieuczciwa (plan Klaudiusza i Laertesa: czubek rapiera Laertesa był zatruty, wino, które miał pić Hamlet również było zatrute). Podczas walki (tragicznego finału) obaj zostają zranieni zatrutym ostrzem, Gertuda zaś wypija wino przeznaczone dla jej syna i umiera. Laertes wyjawia prawdę Hamletowi o zaplanowanym zabójstwie, książę zabija Klaudiusza (wypełnia wolę ojca). Konający Hamlet decyduje, że to Fortynbras – norweski waleczny książę – powinien objąć tron duński. Tak kończą się losy melancholijnego duńskiego księcia.


Ważne momenty w życiu bohatera

  • Śmierć ojca (burzy dotychczasowe życie Hamleta.
  • Ślub matki ze stryjem w niespełna dwa miesiące po śmierci starego Hamleta (działanie matki wbrew przyjętym normom: zbyt krótka żałoba, pamięć o zmarłym i – jak niektórzy uważają – grzech kazirodztwa.
  • Ukazanie się Hamletowi ducha ojca (Hamlet ma pomścić ojca, poznaje prawdę o stryju – mordercy.
  • Przybycie dawnych przyjaciół – Rosencrantza i Guildensterna na rozkaz króla (Hamlet orientuje się w sytuacji i traci do nich zaufanie).
  • Przyjazd trupy aktorów na zamek (Hamlet obmyśla plan.
  • Spektakl i reakcja Klaudiusza – król przerywa sztukę i wychodzi (Hamlet jest pewien, że duch mówił prawdę i zamierza zabić złego stryja.
  • Samobójcza śmierć Ofelii.
  • Nieuczciwy pojedynek z Laertesem (Hamlet dokonuje zemsty – wypełnia wolę ojca, ale sam ginie i ginie również Gertruda.


Hamlet a inne postacie utworu

  • Hamlet jest przyjacielem Horacja – to właściwie jego jedyny przyjaciel i jedyna osoba, której może zaufać.
  • Hamlet kocha swą matkę Gertudę, choć nie pochwala jej haniebnego czynu.
  • Wrogiem Hamleta jest norweski książę Fortynbras.
  • Hamlet nienawidzi swego stryja Klaudiusza, który zabił podstępnie jego ojca i ożenił się z matką.
  • Na pewno był ukochanym Ofelii i sam być może też ją kochał.


Podobne postacie literackie

  • Kordian, tytułowy bohater dramatu Juliusza Słowackiego – tak jak Hamlet jest bardzo niezdecydowany, raczej myśli, niż działa.
  • Konrad Wallenrod, tytułowy bohater powieści poetyckiej Adama Mickiewicza – obaj musieli przybrać maskę (Hamlet maskę szaleństwa, a Wallenrod inną tożsamość), obaj musieli wyrzec się miłości do kobiety, obaj też byli w swym działaniu osamotnieni.
  • Rodion Raskolnikowbohater o skomplikowanej psychice, przeżywający wewnętrzne rozterki.
  • Marzyciele i idealiści pragnący zmieniać świat – tacy jak Prometeusz, Tomasz Judym, Stasia Bozowska (Siłaczka).
  • Don Kichot – wrażliwy idealista, który chciał walczyć ze złem.

Co należy wiedzieć o dramacie szekspirowskim?


O utworze źródłowym

Utwór ten został wydany w 1603 roku, powstał w okresie twórczości Szekspira nazywanym czasem wielkich tragedii (1599-1608). W Hamlecie znajdziemy wszystko: politykę, przemoc, moralność, pytania o cele ostateczne, o sens życia, tragedię miłosną, rodzinną, państwową, filozoficzną, studium psychologiczne, krwawą fabułę, pojedynek, spisek, ale także poetycki język. Można odczytywać Hamleta jako kronikę historyczną, dramat filozoficzny, romans ze zbrodnią w tle, kryminał z romansem w tle…

Złożoność i wieloznaczność tego dzieła sprawia, że jest ono wiecznie żywe. Wciąż żyje w teatrze – ciągle powstają spektakle mniej lub bardziej nowatorskie, twórcy i odbiorcy wciąż odczytują je na nowo, aktorzy nadal marzą o zagraniu roli Hamleta. Ale Hamlet stał się także inspiracją dla twórców kinowych, coraz więcej obrazów odwołuje się do tragedii Szekspira, np. filmy Rosencrantz i Guildenstern nie żyją, Hamlet 2000.

Tematy, przy których można wspomnieć bohatera

  • młodość,
  • wewnętrzne rozdarcie,
  • zemsta,
  • tragizm,
  • wierność sobie.

 

Dzieło

Hamlet

Autor

William Szekspir

Czas i miejsce akcji

Dania, zamek Elsynor – historię o królewiczu, który udawał obłąkanego, by zemścić się na stryju za zamordowanie ojca, zaczerpnął z Historii tragicznych Belleforesta i Hamleta – dramatu nieznanego autora. Pierwowzorem Hamleta był bajeczny książę jutlandzki Amleth z V w.

Co to za typ bohatera?

  • rozdarty wewnętrznie;
  • o bogatej osobowości;
  • wrażliwy;
  • wahający się;
  • udający szaleńca;
  • dynamiczny, o zmiennej psychice;
  • bohater tragiczny – zadanie, które ma wykonać, przerasta go i staje się przyczyną jego rozterek wewnętrznych,
  • samotnik i indywidualista – odrzuca ludzi, których uważa za zagrożenie dla siebie i swojego pragnienia zemsty na mordercy ojca;
  • buntownik przeciwstawiający się złu, które widzi wokół siebie (ale ma świadomość własnej bezradności).

Czym odznacza się dramat szekspirowski?

Pojęcia związane z tym bohaterem

  • Hamletyzm – postawa, którą charakteryzuje:
    • wielka wrażliwość (nadwrażliwość?) psychiczna,
    • rozdarcie wewnętrzne,
    • rozterki moralne,
    • zwątpienia,
    • poszukiwanie własnej tożsamości.
  • Hamletyzować – rozważać różne drogi i nie umieć wybrać żadnej z nich, miotać się.
  • Topos theatrum mundi (teatru świata) – bardzo częsty topos w sztukach Szekspira. Artysta był przekonany, że świat to teatr, a ludzie – aktorzy. Każdy z nas ma do odegrania jakąś rolę na scenie życia. Ten topos pochodzi z antyku i jest popularny do dziś dnia.W Hamlecie tytułowy bohater gra przed innymi szaleńca, zaprasza aktorów, dopisuje fragmenty spektaklu i ogląda przedstawienie. Wykorzystuje teatr, by ostatecznie przekonać się o winie Klaudiusza. Ponadto, gdy matka i stryj udają wielki żal po śmierci króla, Hamlet komentuje to: „Ta przygnębiona twarz, te wszystkie formy,/ kształty, postacie, wyglądy boleści (…)!/ To – można udać, odegrać jak aktor”.
  • Tragedia szekspirowska – odmiana gatunku stworzona przez Williama Szekspira.
    Tragedia szekspirowska:

    • Odrzuca zasadę trzech jedności (czasu, miejsca i akcji) obowiązująca w tragedii antycznej.
    • Ma luźny, wielowątkowy układ zdarzeń, które rozgrywają się w różnych miejscach i nie podlegają ograniczeniom czasowym.
    • Dopuszcza przedstawianie drastycznych scen, takich jak morderstwa.
    • Ukazuje zróżnicowane stylistycznie wypowiedzi bohaterów (zamiast jednolitego, podniosłego tonu tragedii greckiej). Inaczej niż w tragedii greckiej, bohaterowie nie muszą wywodzić się z wysokich rodów – pojawiają się bohaterowie z plebsu.
    • Tragizm, wzniosłość i groza przeplatają się z elementami komizmu. Często pojawia się groteska i ironia.
    • Sceny realistyczne były zestawiane z fantastycznymi, a obok bohaterów realistycznych pojawiały się postacie fantastyczne: duchy, wiedźmy itd.
    • Konflikt nie wynikał z działania fatum, lecz miał swe źródło w zderzeniu psychiki bohaterów. Losem bohaterów nie kierowało fatum – mieli oni wpływ na kształt własnego życia, a ich los nie był z góry przesądzony.

Hamlet symbolizuje:

  • rozterki wewnętrzne,
  • niemożność podjęcia decyzji.

 

Zobacz:

Dokonaj charakterystyki i oceny Hamleta

Szekspir jest nowatorem w dziedzinie kompozycji dramatu. Jakie wprowadził zmiany?

Hamlet – praca domowa

Hamlet – charakterystyka

Na czym polega podobieństwo Kordiana i Hamleta?

Don Kichot i Hamlet – dwaj szaleńcy i rycerze XVII w.

Hamlet – William Szekspir

Hamlet – bohater literacki

Szekspir jest nowatorem w dziedzinie kompozycji dramatu. Jakie wprowadził zmiany?

Hamlet – praca domowa