Search Results for "Legenda o świętym Aleksym"
Święty Aleksy to jedna z ważniejszych postaci średniowiecznych. Prezentuje wzór ascezy, życia w cierpieniu i umartwianiu ciała i duszy. Legenda o świętym Aleksym zaczęła krążyć po świecie już w V wieku. Dotarła do Europy przez Syrię, a pewne wątki fabularne pochodzą z buddyjskich Indii. Święty Aleksy stał się szybko ideałem człowieka, który – by przybliżyć się do Boga – rezygnuje z przyjemności życia ziemskiego. Jednak postać tego świętego nie jest łatwa do jednoznacznej interpretacji. Jego droga do świętości stała
Wielki testament François Villona – manifest indywidualizmu. Ukaż to dzieło na tle podejścia do kwestii autorstwa w średniowieczu. Jak zacząć? Rozważaniami na temat kwestii autorstwa dziś. Przykład Zastanawiając się nad wyborem książki, którą chcemy kupić lub wypożyczyć z biblioteki, często zwracamy uwagę na nazwisko autora. Wybieramy tych autorów, których dzieła już poznaliśmy i które wydały się nam godne uwagi lub zwracamy uwagę na tych pisarzy, którzy „wyrobili już sobie nazwisko”. Decydując się
Motyw literacki – bezdomność Można mówić o różnych znaczeniach bezdomności – dosłownie – jako o braku miejsca do mieszkania. Znaczenia przenośne są bardzo bogate – mówi się o bezdomności ideowej, narodowej, tożsamościowej, religijnej czy egzystencjalnej! Wszystkie te rozumienia łączy wspólna cecha – brak punktu zaczepienia, bezpiecznego schronienia, miejsca czy sfery, w której można czuć się pewnie. Do jakich tematów? Bohaterowie bezdomni w literaturze. Zaprezentuj sylwetki na podstawie wybranych przykładów. Bezdomność i jej różne aspekty w literaturze.Omów, opierając
Przegląd bohaterów literackich Zestawienie tabelaryczne Antygona Dane bohatera Córka Edypa, potomkini obciążonego klątwą bogów rodu Labdakidów Epoka, adres literacki Antyk Sofokles: tragedia Antygona Problem, decyzja, czyn Przeciwstawia się rozkazowi króla Kreona i grzebie zwłoki brata Polinejka, uznanego za zdrajcę. Jej racje: obowiązek siostry, prawo religii, prawa jednostki, siła uczucia przeciw bezduszności prawa i władzy. Cechy charakteru Stanowcza, odważna, wierna swoim zasadom, religijna, wierna uczuciom, zbuntowana wobec władzy, samodzielna. Finał biografii Skazano ją
Podpowiedzi Zwróć uwagę na heroiczność decyzji Aleksego: wyrzeka się bogactwa, rozdaje majątek, porzuca rodzinę, ślubuje czystość, dobrowolnie cierpi głód, nędzę, ukrywa swe imię (anonimowość), znosi upokorzenia i niewygody. Poszukaj motywacji działań Aleksego (ewangeliczny nakaz ubóstwa, chęć doskonalenia duszy przez cierpienia ciała, chęć zbliżenia się do Boga i doznania łaski). Określ system wartości Aleksego, zgodny z hierarchią ludzi średniowiecza: pogarda dla ciała, rozwój wewnętrzny pojmowany jako skrajna asceza, czystość warta więcej niż życie małżeńskie,
Czy dobro i szczęście muszą się wykluczać? Odwołaj się do postaw wybranych bohaterów literackich. Prawe życie – zgodnie z utrwalonym w naszej kulturze sposobem myślenia – przynosi szczęście, ponieważ: oznacza pogardę dla wartości doczesnych i przemijających: Pieśń o dobrej sławie Jana Kochanowskiego – „dobrą sławę” zapewnia przede wszystkim zabieganie o „dobro wspólne” i popularyzowanie „między ludźmi dobrych obyczajów”; pozwala oswoić lęk przed śmiercią: Legenda o świętym Aleksym – cnotliwe życie Aleksego kończy śmierć w osamotnieniu i skrajnej nędzy, która
TABELA – ŚREDNIOWIECZE Dziedzictwo epoki Etos rycerski Greckie ethos, czyli zwyczaj – to całość zasad uznawanych przez daną grupę społeczną, ideały, normy, wartości. Na etos rycerski składały się wszystkie cechy doskonałego rycerza, tradycje rycerstwa, postawy i sposób życia. Literackim owocem kultury stał się epos rycerski – średniowieczny gatunek epicki obejmujący utwory o rycerzach i ich bohaterskich czynach. Zwany też chanson de geste (pieśń o czynach). Przykłady: Pieśń o Rolandzie (Francja),
Do najdawniejszych zabytków języka polskiego możemy zaliczyć nie tylko całe teksty pisane w języku polskim, ale także wszystkie inne wzmianki, słowa czy zdania umieszczane w tekstach pisanych w innych językach, najczęściej po łacinie. Wszystkie teksty, o których mówimy, to rękopisy. Pierwsze słowa Bulla gnieźnieńska z 1136 roku – to jeden z najwcześniejszych i najcenniejszych zabytków języka polskiego. Jest to tak zwana bulla protekcyjna, biorąca w opiekę Stolicy Apostolskiej uposażenia arcybiskupstwa gnieźnieńskiego. Została ona sporządzona przez papieża Innocentego II
Typy bohaterów – wzorce parenetyczne Pareneza – to kształtowanie godnych do naśladowania wzorców osobowych. W średniowieczu istotne były szczególnie trzy z nich: wzorzec świętego ascety (św. Aleksy), chrześcijańskiego rycerza (Roland), doskonałego władcy (Karol Wielki, Bolesław Chrobry). Może być także swoistym przekaźnikiem etosu, formułującym zawarte w nim prawa. Dla średniowiecza pareneza to pojęcie niezwykle istotne, bo większość utworów poza stricte modlitewnymi ma właśnie taki charakter. Jednak jest to zjawisko nie tylko
Przegląd pojęć Alegoria Szczególny symbol – stały, tak utrwalony w świadomości społecznej, że jasny dla wszystkich. Na przykład kostucha jako śmierć, statek tonący jako obraz ojczyzny, paw jako obraz pychy. Wieki średnie uwielbiały alegorie i chętnie posługiwano się nimi w tekstach kultury. Apokryfy – to opowieści łączące wątki biblijne z legendą, baśnią. Utwory te nawiązują do Pisma Świętego, ale są nieuznawane przez władze kościelne. Pochodzące z nich wątki i motywy, często oparte są na fantastyce, bardzo
Hagiografia Był wiek XIII, gdy zakon żebrzący dominikanów przeniósł na grunt polski Złotą legendę Jakuba da Voragine’a, popularny w Europie zbiór żywotów świętych. Przepisywano go i dokładano biografie świętych polskich. U nas najstarsze zabytki tego rodzaju to pochodzące z początku XI wieku żywoty świętego Wojciecha. Obfitsza twórczość w tej dziedzinie przypada na XIII i XIV stulecie. W XIV wieku powstał między innymi Żywot świętej Kingi, żony Bolesława Wstydliwego. Wiek XV przynosi pierwsze próby żywotopisarstwa w języku polskim.
Dom i rodzina wydają się nierozerwalnie związane. A w dodatku motyw łączy się z zagadnieniami, takimi jak dzieciństwo, relacja rodzice – dzieci, obraz dworu polskiego czy wizja małych ojczyzn w literaturze. Do jakich tematów? Motyw tęsknoty za domem rodzinnym w literaturze polskiej. Odwołaj się do wybranych przykładów. Literackie definicje domu. Omów, odwołując się do dzieł literackich. Różne obrazy domu w wybranych tekstach kultury. Omawiając, ujawnij swój stosunek do tematu. Dom jako symbol ojczyzny w twórczości romantyków. Temat
Sława niejedno ma imię. Czym innym jest w wypadku artysty, czym innym bohatera wojennego. Czasem się na nią pracuje przez całe życie, niekiedy wystarcza dla jej zdobycia jedna chwila. Bywa też, że przychodzi zupełnie przypadkiem… Co to właściwie znaczy być sławnym? Wydaje się, że najprostsza definicja tego pojęcia to: być powszechnie znanym, popularnym. Przykłady literackie dowodzą jednak, że to definicja za szeroka, która nic w zasadzie nie mówi, potrzebne są definicje
Temat: Różne obrazy domu w tekstach kultury. Opracuj zagadnienie na podstawie wybranej literatury i filmu. Ramowy plan wypowiedzi Określenie problemu Dom i rodzina to od wieków jedne z najważniejszych wartości dla człowieka. Czy znajduje to swoje odzwierciedlenie w literaturze i filmie? Kolejność prezentowanych argumentów Definicja domu i rodziny. Dom jako wartość, miejsce ciepłe i bezpieczne na przykładzie utworów Jana Kochanowskiego, Małgorzaty Musierowicz, Pana Tadeusza Adama Mickiewicza i Odysei Homera. Dom daleki
Bohater literacki – święty W polskiej poezji współczesnej spotkamy kilka ważnych utworów poświęconych świętym – np. Święty Szymon Słupnik Stanisława Grochowiaka czy niektóre „franciszkańskie” wiersze ks. Jan Twardowskiego. Nie można jednak powiedzieć, by literatura współczesna preferowała ten typ bohatera, który najczęściej pojawiał się w średniowieczu. Geneza tego typu bohatera Najstarsze żywoty świętych pochodzą z IX w. – przykładem jest dzieło anonimowego twórcy Żywot św. Wojciecha. Wiele utworów hagiograficznych powstawało w okresie XIII–XV w. –
Poziom podstawowy Lektury obowiązkowe: Bogurodzica Pieśń o Rolandzie Legenda o św. Aleksym Lament świętokrzyski François Villon Wielki testament Wymagania egzaminacyjne: Umiejętność rozpoznania kluczowych motywów literatury epoki. Podstawowe średniowieczne gatunki literackie: moralitet, żywot świętego, chanson de geste. Podstawowe cechy stylu literatury średniowiecznej. Ogólna orientacja w kulturze i ideologii epoki. Najważniejsze pojęcia: Asceta, etos, memento mori, ars moriendi, liryka maryjna, wiersz zdaniowo-rymowy, pieta, pareneza, hagiografia . Poziom rozszerzony Lektury obowiązkowe: Dante Alighieri Boska komedia Wymagania egzaminacyjne:
Liczne wojny, epidemie, fale głodu sprawiały, że życie ludzkie było w wiekach średnich szczególnie krótkie i kruche. Z tym faktem pomagała się pogodzić głęboka wiara, która nakazywała gardzić wartościami doczesnymi, a więc całym ziemskim bytowaniem. W średniowieczu powraca motyw z biblijnej Księgi Koheleta: „Vanitas vanitatum et omnia vanitas” (marność nad marnościami i wszystko marność). Wszelkie ludzkie starania i ziemskie przyjemności określa się w tej księdze jako „gonienie za wiatrem” – i podobnie widział człowiek średniowiecza. Jednocześnie ten człowiek wcale nie
Charakterystyka epoki średniowiecza Początek średniowiecza – IV/V w. Często wskazuje się datę 476 – upadek cesarstwa zachodniorzymskiego, który zapoczątkowuje epokę wieków średnich, a kończy starożytność. Wczesne średniowiecze: V-IX Wędrówki ludów Rozwój państwa Karola Wielkiego Rozkwit: X-XIII w. Powstanie państw w Europie. Idea zjednoczonej Europy Ottona III. Wyprawy krzyżowe. Konflikty cesarstwa z papiestwem. Powstaje święta inkwizycja. Działają zakony: krzyżacki, templariuszy. Schyłek: XIV-XV Początki literatury narodowej Umacnianie się państw i władzy świeckiej. Rozwój architektury gotyckiej. Najazdy
Samotność bohaterów biblijnych i antycznych Samotność legła u początków stworzenia – samotny czuł się Bóg, toteż postanowił powołać do życia pierwszego człowieka, samotny był również Adam, dlatego Stwórca zesłał mu towarzyszkę życia – Ewę. W Biblii zresztą, opisującej dzieje ludzkości i nastawionej przecież na porozumienie między ludźmi, zwraca się często uwagę, że tylko w samotności człowiek doświadcza spraw najważniejszych, zarówno najpiękniejszych, jak i najtrudniejszych. Właśnie dlatego Bóg objawia się Mojżeszowi w krzaku gorejącym, a potem ofiaruje przykazania
Ludzie spieszą się do pracy, dlatego niedbale ją wykonują, spieszą się w używaniu języka, dlatego jego smaku nie odczuwają, spieszą się w odpoczynku, dlatego nie mogą wypocząć. (Antoni Kępiński) Jak w naszym pełnym pośpiechu świecie odnaleźć spokój i wewnętrzną harmonię? Propozycje wstępów 1. Spójrzmy na polskie (i nie tylko) XXI stulecie. Jest pełne ludzi, którzy ciągle dokądś dążą, żyją w ciągłym pośpiechu, stale w drodze. Ale czy żyjąc w biegu, są rzeczywiście szczęśliwi? Czy
