Faraon Bolesława Prusa Gdzie i kiedy rozpoczyna się akcja Faraona? W starożytnym Egipcie, w XI w. przed Chrystusem, za rządów dwudziestej dynastii, w 33. roku panowania Ramzesa XII. W jaki sposób miody władca chce rządzić Egiptem? Pragnie odbudować jego potęgę dzięki zwycięskim wojnom, wzmocnić pozycję faraonów, a ograniczyć władzę kapłanów. Jest wrażliwy na cierpienie ludu i dlatego chciałby poprawić jego sytuację. Kim jest Beroes i jaki ma wpływ na politykę
Lalka Bolesława Prusa – powieść o karierze czy o klęsce? Przedstaw swój sąd na ten temat. Zacznij: Czy pamiętasz, że Prus zastanawiał się nad nadaniem powieści tytułu Stracone złudzenia? I rzeczywiście, kluczowe postacie powieści odnoszą – nawet wielkie – sukcesy, jednak w ostatecznym rozrachunku znajdują się raczej na pozycjach przegranych. Rozwiń: Przedstaw dowody na potwierdzenie tej tezy: Stanisław Wokulski – zarabia wprawdzie w wielkim stylu ogromne pieniądze, jednak nie może zdobyć miłości Izabeli.
Wyjaśnij, dlaczego w odniesieniu do Lalki Bolesława Prusa mówi się o trzech pokoleniach idealistów. Zacznij: Konstruując świat przedstawiony w Lalce, Prus rzeczywiście dokonał wyraźnego rozróżnienia trzech pokoleń ideowych – romantyków, pozytywistów i – co ważne i nowe – pokolenia przejściowego – uosabianego przez Wokulskiego. Rozwiń: Omów postacie reprezentatywne dla poszczególnych pokoleń: Romantycy – to, rzecz jasna, Ignacy Rzecki. Potraktowany cokolwiek ironicznie, z rozrzewnieniem tęskni za Napoleonem i „wielkim czynem”. Ma wszak za sobą
Eliza Orzeszkowa, Bolesław Prus, Henryk Sienkiewicz – to główni przedstawiciele prozy polskiego pozytywizmu. Eliza Orzeszkowa Jej miastem pozostało Grodno. Urodziła się w grodzieńskich okolicach. Po nieudanym małżeństwie z Piotrem Orzeszką postanowiła samotnie zamieszkać w Grodnie, tutaj tworzyła i tu zmarła w roku 1910. Była autorytetem w swoim środowisku, zajmowała się działalnością społeczną i oświatową. Dwukrotnie typowano Orzeszkową do Nagrody Nobla, ale jej nie otrzymała. W roku 1905 – uhonorowany nią został Henryk Sienkiewicz. Pogrzeb Elizy Orzeszkowej był wielkim
WYPRACOWANIE Salonowa lalka i kobieta wyemancypowana. Na podstawie analizy fragmentów Lalki porównaj wizerunki Izabeli Łęckiej i Heleny Stawskiej. Odpowiedz, który z nich bardziej przystaje do wzorca kobiety ukształtowanego w epoce pozytywizmu? Fragment I Rozumiejąc, że wielki świat jest wyższym światem, panna Izabela dowiedziała się powoli, ze do tych wyżyn wzbić się można i stale w nich przebywać tylko za pomocą dwóch skrzydeł: urodzenia i majątku. Urodzenie zaś i majątek są
Co warto wiedzieć o Lalce, czyli cztery zagadnienia, które maturzysta powinien znać: Lalka Bolesława Prusa to przede wszystkim powieść o klęsce romantyzmu i pozytywizmu. Autor, kreśląc dzieje trzech pokoleń idealistów – Rzeckiego, Wokulskiego, Ochockiego i Klejna – ukazuje, jak w warunkach prężnie rozwijającego się kapitalizmu bankrutują po kolei wszystkie ideały. Nie ma już racji bytu wiara Rzeckiego w gwiazdę rodu Bonapartych. Okazuje się anachroniczna i śmieszna a jej żarliwy wyznawca
W pozytywizmie dominuje proza. Chyba nigdy przedtem w polskiej literaturze proza nie była tak ważna i nie miała tak wybitnych osiągnięć. Podstawowym gatunkiem literackim została oczywiście powieść. Najpierw modna była powieść tendencyjna (np. Marta, Pan Graba Elizy Orzeszkowej), potem powieść realistyczna (np. Nad Niemnem). Powieść tendencyjna była skomponowana tak, by udowadniać założoną z góry tezę – np. konieczność kształcenia warstw niższych. Powieść realistyczna spełniała już inne założenia – ukazywała prawdę o ówczesnym świecie i o człowieku
W jaki sposób Bolesław Prus kreśli obraz miasta (Warszawy lub Paryża) drugiej połowy XIX wieku na podstawie lektury podanego fragmentu „Lalki” i znajomości utworu. Fragment Paryż pomimo pozornego chaosu ma plan, ma logikę, chociaż budowało go przez kilkanaście wieków miliony ludzi nie wiedzących o sobie i bynajmniej nie myślących o logice i stylu. Paryż posiada to, co można nazwać kręgosłupem, osią krystalizacji miasta. Lasek Vincennes leży w stronie południowo-wschodniej, a
1. Epokę realizmu w Polsce nazywa się: a) realizmem polskim, b) pozytywizmem, c) pozytywizmem polskim. 1. Odpowiedź: c) Komentarz: Epokę realizmu w Polsce nazywamy pozytywizmem polskim (sama nazwa pozytywizm oznacza kierunek w filozofii francuskiej zapoczątkowany przez Comte’a). Pozytywizm polski jest swoistym odpowiednikiem realizmu w Europie, jednak przesuniętym w czasie i wzbogaconym o pewne wątki ideologiczne. A to dlatego, że polski romantyzm trwał o wiele dłużej niż w innych krajach europejskich
Jest to powieść o ludzkiej psychice, uczuciach, wielkiej miłości i skomplikowanej naturze ludzkiej. Miłość Wokulskiego do Izabeli Łęckiej jest głównym nurtem akcji i jej motorem. Wiążą się z tym kwestie takie jak obserwacja psychiki i postępowania zakochanego mężczyzny, reakcja „zaatakowanej” takim uczuciem kobiety, kolejne etapy uczucia, jego siła itd. Ale to nie jedyna miłość w powieści. Przecież pani Stawska kocha Stacha (wariant uczciwej, wartościowej miłości), Rzecki kocha się w pani Stawskiej (uczucie ojcowskie, ale nie pozbawione erotyzmu),
Praca Jesteśmy przecież w pozytywizmie, nic dziwnego, że powieść podkreśla wartość pracy. Wokulski obserwuje nędzę Powiśla i rozmyślając o bolączkach kraju, rozważa: „A przecież jest proste lekarstwo – praca obowiązkowa – słusznie wynagradzana”. Pomaga też znaleźć pracę Magdalence i Węgiełkowi, co ratuje ich od katastrofy moralnej. Wiedza I scjentyzm odezwał się w Lalce. Młodość Wokulskiego, Geist, Ochocki, poszukiwanie metalu lżejszego od powietrza – to wielkie nadzieje pisarza, ale podszyte obawą. Tak – bo marzenie jest
Lalka Bolesława Prusa jest powieścią panoramiczną, skutkiem czego występuje w niej cała armia postaci – liczni przedstawiciele wszystkich warstw społecznych obojga płci, różnego zawodu i wyznania. Panie: Izabela Łęcka – główna bohaterka powieści. Kobieta piękna (klasyczny typ błękitnookiej blondynki), arystokratka o zimnym sercu i wysokim mniemaniu o sobie i swojej rodzinie. Panna Łęcka ma wielu zalotników, lecz mało kandydatów na męża – bo arystokratyczny majątek papy Łęckiego jest mocno zadłużony. Dziewczyna jest nieco egzaltowana – łatwo
W literaturze polskiej niewiele jest utworów, których treść dotyczy stosunków kapitalistycznych, relacji robotnik – fabrykant i sytuacji robotników. Podejmie ten temat Żeromski, a w pozytywizmie nowelą tego typu jest właśnie Powracająca fala, choć także nie ogranicza się ona do społecznego wymiaru treści, zauważamy, że fabrykantem jest Niemiec – Adler, a robotnikiem Polak – Gosławski. Wyczuwamy zatem motyw polityczny, jest to bowiem zaborczy ucisk polskiego przemysłu. Dominuje zaś wątek moralny utworu – jego symbolem jest
Druga połowa lat 70. XIX wieku to czas nowel. Stała się ona przejściową formą wypowiedzi między literaturą tendencyjną a dojrzałą powieścią realistyczną. Jeszcze głosiła tezy, zawierała pewną tendencję, lecz już na niej twórcy ćwiczyli ambitne, precyzyjne chwyty pisarskie. Problematyka nowel Problematyka społeczna wsi – obraz nędzy i zaniedbania ludu ukazują: Szkice węglem, Janko Muzykant Henryka Sienkiewicza, Antek Bolesława Prusa. Problem nierówności społecznej – wyzysk robotników, biedę miast, nędzę bezrobotnych ukazują: (Szkice węglem
Publicystyka to esej, reportaż, artykuły krytycznoliterackie i polityczne, a przede wszystkim programowe – podejmujące problematykę społeczną, popularyzujące program i polemikę z przeciwnikami ideowymi. Jasne jest, że publicystyka była konieczną formą wypowiedzi w przypadku pozytywistów. Artykuły programowe, które zasługują na uwagę: My i wy – wyraźnie polemiczny artykuł Aleksandra Świętochowskiego, wydrukowany na łamach Przeglądu Tygodniowego, wystosowany przeciwko bezprogramowości i bierności konserwatystów. Inne artykuły tego publicysty to: Poszanowanie pracy, Praca u podstaw, Tradycja i historia wobec postępu. Już tytuły wskazują na
Zacznij Lalka Bolesława Prusa to jedna z największych powieści polskiego pozytywizmu. Jej główny bohater – kupiec Stanisław Wokulski – to człowiek, którego osobowość kształtowała się w dobie romantyzmu, ale dorosłe życie upływało w czasach pozytywizmu. Epoki te były tak skrajnie różne, że trudno sobie wyobrazić, iż w jednym bohaterze mogą skupić się cechy zarówno romantyka, jak i pozytywisty. Ale tak właśnie jest w przypadku Stanisława Wokulskiego. Cechy pozytywistyczne Każdy bohater pozytywistyczny powinien w swoim życiu dążyć do
Idealizm jest pojęciem, które bardziej pasuje do epoki romantyzmu niż pozytywizmu. Jest to postawa sprzeczna wobec realizmu. Idealista to człowiek kierujący się w postępowaniu wzniosłymi zasadami, zdolny do poświęceń dla ich realizacji, taki ktoś wyobraża sobie świat lepszym, niż on w istocie jest. Idealista to marzyciel, fanatyk idei, która przesłoniła mu realne spojrzenie na świat. Idealizm jest jednym z zagadnień wspomnianych w Lalce Prusa. Bo oto pisarz przedstawia trzy pokolenia idealistów, trzech przedstawicieli tej
Rodzi się realizm Realizmem nazywamy epokę w II połowie XIX wieku – prąd ukształtowany w literaturze i sztuce około roku 1850 – ale dlatego, że dominuje w nim sposób tworzenia znany ludzkości już wcześniej – jego twórcy pragnęli odwzorowywać rzeczywistość. Realizm to ponadczasowa metoda twórcza – wszelkie dążenia artystów różnych epok do odtworzenia rzeczywistości z maksymalnym obiektywizmem i naciskiem na ukazanie prawdy i życia codziennego, stosowana od antyku do dziś.
Tradycyjnie umieszczamy pozytywizm polski między rokiem 1864 a 1890. Ramy czasowe epoki Rok 1864 – klęska powstania styczniowego. Rok 1890 – umowna data początku Młodej Polski (debiuty modernistów). Rok 1864 – to data ostatecznego zakończenia i upadku powstania styczniowego. Jest to także data uwłaszczenia chłopów na terenie zaboru rosyjskiego. Oba wydarzenia pociągnęły za sobą skutki narodzin zupełnie innej epoki. Po pierwsze klęska kolejnego zrywu niepodległościowego wywołała zniechęcenie wobec romantycznych metod walki,
Realizm tendencyjny – powieści i nowele z tezą Cel utworu: udowodnić słuszność tezy i rozpropagować ją! Przykład: Janko Muzykant Henryka Sienkiewicza. W realizmie tendencyjnym – autorskim pomyśle pozytywistów warszawskich – utwór, cała jego treść i styl, służy ilustracji określonej tezy społecznej. W myśl utylitarystycznych zasad pozytywistów literatura ma służyć społeczeństwu, zwłaszcza idei pracy organicznej. Pisarz wykrywa wady systemu społecznego, aby następnie przerysować je nieco w swoim utworze i w ten