Tag "Kartoteka Różewicza"
Na świecie Dziedzictwo epoki II połowę XX wieku na świecie określiły: dziedzictwo II wojny światowej – temat dominujący w literaturze, filmie, sztuce; podział świata na dwie strefy – blok komunistyczny i zachód, a także rywalizacja dwóch mocarstw: ZSRR i USA; rozwój filmu, potem telewizji, w końcu wieku ekspansja nowego medium – internetu; rozwój wszelkich form komunikacji; telefonia transport – od upowszechnienia samochodu po super szybkie samoloty; ekspansja kosmosu ( I
“Teatr nie odzwierciedla, teatr nie nie jest lustrem w którym przegląda się rzeczywistość. Teatr organizuje, ogniskuje, skupia i wzmacnia rzeczywistość.” Powyższa wypowiedź Tadeusza Różewicza może stać się kluczem do zrozumienia Kartoteki, pierwszego dramatu autora napisanego w roku 1958/59, który do dzisiaj zdumiewa i zaskakuje niejednego przecież czytelnika swoją niekonwencjonalną i zwariowaną po trosze konstrukcją. Kartoteka przekreśla bowiem koncepcję teatru tradycyjnego. Gdyby szukać w literaturze polskiej rodowodu dramatu awangardowego, to należałoby
Kartoteka – dramat bez akcji Na środku sceny, w łóżku leży Bohater, bez określonego wieku i imienia. Raz jest małym chłopcem, raz dorosłym mężczyzną, raz mówią do niego Kaziu, a za chwilę Dzidku itd. Trudno powiedzieć, gdzie to łóżko stoi – wygląda to na pokój przechodni, kawiarnię, a czasem nawet na ulicę. Leżącego Bohatera odwiedzają: rodzice, sekretarka, żona, Dziennikarz, Niemka, Tłusta kobieta, Gość w Cyklistówce, Pan z Przedziałkiem… Obok Chór Starców mówi swoje „komentarze”. Postacie podejmują
Kartoteka przekreśla koncepcję teatru tradycyjnego. Gdyby szukać w literaturze polskiej rodowodu dramatu awangardowego, to należałoby bez wątpienia wskazać na twórczość Leona Chwistka i Teatr Czystej Formy Witkacego. Również nie bez znaczenia byłyby tutaj doświadczenia teatru romantycznego, wszak Kartoteka zbudowana z luźnych scen nawiązuje w pewnym stopniu do struktury polskiego dramatu romantycznego, z tą różnicą, że wielkie sceny historyczne, w których Konrad, Kordian czy Irydion wygłaszali wzniosłe monologi, tutaj zostały zastąpione
Sam Różewicz, pisząc o nim w didaskaliach, bierze słowo bohater w cudzysłów – jakby zastanawiał się, czy to odpowiednie określenie: „Bohaterem” sztuki jest człowiek bez określonego wieku, zajęcia i wyglądu. „Bohater” nasz często przestaje być bohaterem opowiadania i zastępują go inni ludzie, którzy są również „bohaterami”. Dramat Różewicza opowiada o kimś, kto nie ma nawet imienia, jest nazywany Henrykiem, Dzidkiem, Władziem, Kaziem, Piotrusiem, Zbychem… On sam nie wie, jak się
Najważniejsze lektury do matury Antygona Sofoklesa Co o niej pamiętać? Jest to jeden z najbardziej znanych i jednocześnie najważniejszych dramatów antycznych. Jego treść i poruszane problemy były wówczas aktualne i szeroko dyskutowane. Starożytnych Greków naprawdę nurtowało zagadnienie, które prawo jest ważniejsze, którym kierować się w pierwszym rzędzie. Czy ważniejsze jest prawo boskie, religijne, zwyczajowe czy świeckie, ustanawiane przez władców? Na to pytanie Sofokles nie udzielił jednoznacznej odpowiedzi. Być może, nie da się na nie odpowiedzieć, skoro
Everyman Postać pozbawiona cech indywidualnych, charakterystycznych, dzięki czemu może się z nią utożsamiać wielu odbiorców. Manicheizm (system religijny z III wieku) głosi, że człowiek ma dwie dusze: jedna związana jest z dobrem (jasnością, królestwem boga), druga zaś ze złem (ciemnością, królestwem szatana). Określona w ten sposób sytuacja człowieka w świecie zobowiązuje go – według Maniego do wyzwalania się od zła. Podobny nakaz moralny nakłada na człowieka parenetyczna sztuka średniowieczna oparta na założeniach chrześcijaństwa. Świat
Bohater Kartoteki Wystawiona w 1960 roku Kartoteka wzbudziła wiele kontrowersji zarówno wśród krytyków teatralnych, jak i publiczności przyzwyczajonej do teatru, dramatu tradycyjnego. To, co zobaczono podczas premiery, całkowicie wykraczało poza ramy kanonu sztuki scenicznej. Słowem, Kartoteka okazała się szokującym wydarzeniem kulturalnym, rewolucją w skostniałym, polskim teatrze, gdyż złamała, a raczej rozbiła tradycyjną strukturę dramatu. W pewnym sensie Kartoteka była świadomą prowokacją artystyczną Stanisława Różewicza. A sam autor tak mówił o tym dramacie: „Jedno wiedziałem. Wiedziałem, że forma
Jakie zagrożenia niesie współczesność? – poezja i dramat powojenny o niepokojach człowieka naszych czasów. Zwróćmy uwagę na ograniczenie „gatunkowe”: mamy pisać tylko o poezji i dramacie, choć zapewne moglibyśmy napisać wiele również o prozie, a także o filmie. Ewentualnie możemy nawiązać do tych dziedzin we wstępie lub zakończeniu, trzon pracy powinny jednak stanowić refleksje o dramacie i poezji. I tu drugie ograniczenie – czasowe. Interesują nas w tej pracy tylko dramat powojenny i powojenna poezja, choć… i utwory sprzed 1945 r.
Współczesna, namacalna, otaczająca autora rzeczywistość jako temat utworu literackiego. Jest nim niemal zawsze – zarówno kiedy twórca stawia sobie za podstawowy cel opis świata i jego zjawisk (realizm, naturalizm), jak i wtedy, gdy stanowi tylko tło utworu. Dzieła pisarzy to przecież teksty kultury – oprócz treści artystycznych zawierają też świadectwo swoich czasów – poglądów, mód, procesów historycznych, zmian cywilizacyjnych itp. Teksty literackie są więc niezwykle często zapisem rzeczywistości – pozostaje tylko uchwycenie
EVERYMAN – czyli Człowiek-Każdy. Jest to specyficzny, bardzo interesujący typ bohatera literackiego. Wywodzi się aż ze średniowiecznego moralitetu, lecz z chęcią został przypomniany i wchłonięty, a także eksponowany przez literaturę współczesną. Everyman to bohater, który jest reprezentantem każdego człowieka, człowieka w sensie ogólnym, a nie jednostkowym. Dlatego nie są istotne jego prywatne dane: imię, nazwisko, biografia. Jego losy reprezentują losy ludzkości. I tak everyman Kafki nazywa się Józef K. (Proces),
Przedstaw nawiązania do postaci Everymana w utworach literackich. Kim jest Everyman? To postać pozbawiona cech indywidualnych, charakterystycznych, dzięki czemu może się z nią utożsamiać wielu odbiorców. Everyman to tytułowy bohater średniowiecznego, mniej więcej z roku 1500, moralitetu angielskiego przedstawiającego walkę dobra i zła – upersonifikowanych cnót i występków – o duszę zmarłego człowieka, którego narodowości i stanu społecznego nie można określić. Radość życia bohatera zostaje brutalnie przerwana przez niespodziane przyjście Śmierci. Jego przyjaciele, a wśród nich:
Jednych zachwyca, innych wcale nie… Dziwny, niesamowity, fascynujący, a może bełkotliwy i niezrozumiały? Zawsze wzbudzał liczne kontrowersje u odbiorców i tak jest właściwie do dzisiaj, chociaż dramat surrealistyczny od dawna należy do klasyki. Przyszedł wraz z dwudziestym wiekiem, razem z jego szaleństwami i potwornościami. Chciał mu niejako dorównać swoją prowokacyjną, nieobliczalną estetyką. Był jednocześnie dowodem na złożony kształt świata, bo, paradoksalnie, deformując rzeczywistość, obnażał jej niedoskonałości i absurdy. Stał się alternatywną formą sztuki, wymierzoną po części w tradycyjny, realistyczny
Dramat powojenny nie poddaje się łatwo opisowi, współistnieją w nim bowiem różne tematy i tendencje. Można uznać, że kontynuuje odziedziczony po dwudziestoleciu międzywojennym podział na pisarstwo ciążące ku tradycji i pisarstwo awangardowe. Inspiracjami dla twórców teatru współczesnego były zarówno utwory klasyczne, bliskie realizmowi, jak i dzieła ekspresjonistyczne, symboliczne, groteskowe. Które z nich dominują? Bez wątpienia właśnie te drugie – absurd czy groteska wydają się lepiej opisywać otaczający świat. Literatura nie rodzi się w próżni, lecz pokazuje
Teatr absurdu To jeden z głównych kierunków we współczesnym dramacie, jego główne źródła oddziaływania to groteska i paradoks. Cechy teatru absurdu: Podstawą jest prawie realistycznie zarysowana akcja (np. Tango Sławomira Mrożka, Białe małżeństwo Tadeusza Różewicza), która w miarę rozwoju akcji „potwornieje”, „wynaturza się” lub po prostu zaskakuje. Działania bohaterów pozbawione są motywacji psychologicznej. Postacie określane są przez groteskowe lub makabreskowe sytuacje (np. Kartoteka Tadeusza Różewicza). Brak ciągłości i logiki akcji
Na czym polega wyzwanie rzucone tradycyjnemu dramatowi w „Kartotece” Tadeusza Różewicza? Zacznij: Kartoteka to uporządkowany zbiór kart ewidencyjnych czy informacyjnych na luźnych kartkach ułożonych według danego systemu umieszczonych w pudle czy szufladzie. Dramat Różewicza to niepowiązane ze sobą sceny z życia bohatera, ułożone niechronologicznie. Można by je poprzestawiać bez większej szkody dla wymowy i treści sztuki. Rozwiń: Zdarzenia nie są powiązane związkiem przyczynowo-skutkowym (jak w tradycyjnym dramacie). Luźna konstrukcja podkreśla wewnętrzny rozkład osobowości bohatera.
Tematy mogą właściwie grupować się w trzech ujęciach: 1. II wojna światowa – jej obrazy w literaturze (filmie, sztuce) obrazy postaw bohaterstwa, poświęcenia i degeneracji ludzi wrzesień 1939 w polskiej literaturze życie codzienne w okupowanej Polsce obozy i łagry – owoc totalitaryzmu XX wieku apokalipsa powstania warszawskiego wielkie bitwy II wojny w literaturze los dzieci w czasie II wojny światowej 2. Protest przeciwko wojnie – na przykładzie doświadczeń ludzi, którzy
Zanim zaczniesz czytać lub oglądać Kartotekę Nie licz tu na zwartą akcję, wydarzenia, rozwiązanie konfliktu. Niczego podobnego nie będzie. „Miejsce jest jedno. Dekoracja jedna. Wystarczy jeśli w ciągu tych godzin przestawi się krzesło”. Wiadomo zatem, że nie będzie tu także teatralnych kostiumów i rozbudowanej scenografii. Całość przestrzeni, którą będziemy obserwować – to mikrokosmos, czy też jak kto woli miniplaneta – której centrum zajmuje Bohater. Bohater leży na łóżku lub siada
Podaj przykłady słynnych polskich dramatów i wskaż ich różnice. „Pierwszy” dramat polskiej literatury (choćby w sensie wagi) to dramat romantyczny. Dziady Adama Mickiewicza, Kordian Juliusza Słowackiego, Nie-Boska komedia Zygmunta Krasińskiego – oto czołowe przykłady. Był to dramat bliski dramatowi szekspirowskiemu, o otwartej kompozycji, luźno powiązanych scenach, dopuszczający wizję i fantazję – bez jedności miejsca, akcji czy czasu. Wesele – dramat symboliczny Stanisława Wyspiańskiego stał się wielkim wydarzeniem Młodej Polski. Dramat Wyspiańskiego jest nieco
Na pewno nie jest to dramat, który łatwo i jednoznacznie można zinterpretować. Oto bowiem na środku sceny, w łóżku leży sobie Bohater, bez określonego wieku i imienia. Raz jest małym chłopcem, raz dorosłym mężczyzną, raz mówią do niego Kaziu, a za chwilę Dzidku itd. Trudno powiedzieć, gdzie to łóżko stoi – wygląda to na pokój przechodni, kawiarnię, a czasem nawet na ulicę. Leżącego Bohatera odwiedzają: rodzice, sekretarka, żona, Dziennikarz, Niemka, Tłusta kobieta, Gość w Cyklistówce, Pan
