Tag "średniowiecze"
Porównaj rycerza antycznego z rycerzem średniowiecznym. Wstęp I Wydawać by się mogło, że porównanie rycerza antycznego i średniowiecznego to karkołomne zadanie. A jednak możemy znaleźć cechy, które łączą Rolanda, bohatera średniowiecznej pieśni, z bohaterami eposu Homera: Hektorem i Achillesem. Wstęp II Spróbujmy porównać średniowiecznego rycerza Rolanda z rycerzami antycznymi, takimi jak Hektor i Achilles. Okazuje się, że znajdziemy parę cech, które łączą tych pozornie tak bardzo różnych bohaterów. Możemy porównać tych wojowników, biorąc pod uwagę ich stosunek
Egoista czy bohater? Oceń zachowanie Rolanda. Wstęp Gdyby dziś jakikolwiek żołnierz zachował się jak Roland, wcale nie zyskałby sławy, lecz trafiłby przed sąd wojenny. Za sprzeniewierzenie się rozkazom dowódcy, narażenie na śmierć wielu podwładnych, za zmarnowanie sporej części armii. Oceniany z perspektywy kilkunastu stuleci Roland nie jest bohaterem, ale szaleńcem, zarozumiałym pyszałkiem. Decyzja o zaniechaniu użycia rogu przyniosła mu wprawdzie chwałę, ale wraz z nią bezsensowną śmierć wielu rycerzy. Ich nikt nie zapytał
Motyw tańca śmierci (danse macabre) w literaturze i w malarstwie. Przedstaw jego najważniejsze realizacje. Komentarz To jeden z najsłynniejszych motywów kultury europejskiej. Mimo to, nie jest niezwykle częstym tematem sztuki – może właśnie dlatego jego realizacje są bardzo wygodnym obiektem badań. Inne możliwe sformułowania tematu Szlachcic i żebrak w objęciach kostuchy. Omów rozwój motywu tańca śmierci od czasów średniowiecza. Motywy tanetyczne w kulturze europejskiej. Przedstaw wybrany nurt ich realizacji. Ramowy plan wypowiedzi
Średniowiecze – nazwa epoki Nazwę tę – nieco ironiczną, a nawet lekceważącą – zawdzięczamy twórcom renesansu, którzy uznali średniowiecze za okres przejściowy (czyli „średni”, w znaczeniu „pośredni”) pomiędzy starożytnością a odrodzeniem. Ludzie renesansu bowiem za doskonałe uważali ideały starożytne. Średniowiecze z kolei uznawali za barbarzyński czas odejścia od antycznych wzorców, do których powrócono dopiero w odrodzeniu. Łacińska nazwa „media aetas” oznacza dokładnie „wieki średnie” („medium aevum” – „wiek średni”) i pojawiła się po raz pierwszy w wieku
Lament – z gr. lamentum – narzekanie. Inne nazwy: skarga, żale, plankt. Gatunek literatury średniowiecznej przedstawiający rozpacz Maryi stojącej pod krzyżem katowanego Syna. Stał się popularny za sprawą głośnej łacińskiej pieśni z XIII w. Stabat Mater Dolorosa tłumaczonej na wiele języków. Lamenty akcentowały ludzki wymiar matczynego cierpienia, jego skalę uczuciową, ekspresję. Polskim arcydziełem gatunku jest tzw. Lament świętokrzyski (Posłuchajcie bracia miła…) z XV w.
Wiersz zdaniowy (średniowieczny) – w tym najstarszym polskim systemie wersyfikacyjnym wers pokrywał się ze zdaniem. Nie stosowano przerzutni (przenoszenia części zdania do następnego wersu), średniówka (przedział intonacyjny wewnątrz dłuższych wersów) była słabo zaznaczona. Klauzulę (koniec zdania lub jego członu) często podkreślały rymy współbrzmienia uzyskane przez powtarzanie takich samych form gramatycznych, np. „nosimy” – „prosimy”; „bożycze” – „człowiecze”. Chociaż nie przestrzegano jednakowej liczby sylab w wersach, już w najdawniejszych utworach możemy zaobserwować ciążenie ku
Pasja – łacińskie passio – cierpienie. Obraz męki Chrystusa; pojawia się jako temat dzieł literackich, plastycznych, muzycznych (np. Jana Sebastiana Bacha).
Parenetyczna literatura – (gr. parainesis – pouczenie) dzieła kształtujące i upowszechniające wzory postępowania związane z pełnieniem określonej roli społecznej. W starożytnej Grecji dotyczyła przede wszystkim ról „władzy” i obywatela; w Rzymie – gospodarza-rolnika, wojskowego, trybuna, konsula, mówcy. W średniowieczu bardzo rozpowszechniono ideał władcy, świętego i rycerza. Do klasyki gatunku należą utwory renesansowe: Książę Niccola Machiavellego i Dworzanin Baltazara Castiglionego sparafrazowany przez Łukasza Górnickiego w Dworzaninie polskim. Wybitnym osiągnięciem jest też Żywot człowieka
Memento mori – pamiętaj, że umrzesz – to średniowieczne hasło przypominające o nietrwałości wszelkich ziemskich spraw i nieuchronności śmierci.
Średniowiecze Średniowiecze – nazwa epoki Nazwę tę – nieco ironiczną, a nawet lekceważącą – zawdzięczamy twórcom renesansu, którzy uznali średniowiecze za okres przejściowy (czyli „średni”, w znaczeniu „pośredni”) pomiędzy starożytnością a odrodzeniem. Ludzie renesansu bowiem za doskonałe uważali ideały starożytne. Średniowiecze z kolei uznawali za barbarzyński czas odejścia od antycznych wzorców, do których powrócono dopiero w odrodzeniu. Łacińska nazwa „media aetas” oznacza dokładnie „wieki średnie” („medium aevum” – „wiek średni”) i pojawiła się po raz pierwszy
Święty Aleksy Święty Aleksy, bohater średniowiecznej legendy, to wzór świętego – ascety. Choć dziś postępowanie świętego i jego tryb życia mogą wydawać nam się dziwne, a nawet psychopatyczne, to jednak asceta był jednym z najważniejszych wzorców parenetycznych średniowiecza! Aleksego nie postrzegano jak wariata ani niezwracającego uwagi na uczucia innych psychopatę, lecz godnego najwyższego podziwu człowieka, który dzięki swej wyjątkowości i wytrwałości osiągnął najwyższe szczęście – chwałę w niebie. Nie zapominajmy,
Pieśń o Rolandzie Co warto wiedzieć o Pieśni o Rolandzie, czyli trzy podstawowe zagadnienia zawarte w utworze, które każdy maturzysta powinien znać: Starofrancuska Pieśń o Rolandzie jest utworem anonimowym. Opowiada o dziejach wyprawy Karola Wielkiego do opanowanej przez Saracenów Hiszpanii w 788 roku. Akcja utworu obejmuje zwycięstwo Karola nad poganami oraz tragiczną klęskę tylnej straży dowodzonej przez hrabiego Rolanda, która wskutek zdrady Ganelona (ojczyma Rolanda) w trakcie odwrotu została zaatakowana
Krzysztof Kamil Baczyński Modlitwa do Bogarodzicy Któraś wiodła jak bór pomruków ducha ziemi tej skutego w zbroi szereg, prowadź nocne drogi jego wnuków, byśmy milcząc umieli umierać. Któraś była muzyki deszczem, a przejrzysta jak świt i płomień, daj nam usta jak obłoki niebieskie, które czyste – pod toczącym się gromem. […] 21 III 44 r. Lektura wiersza nasuwa dwa skojarzenia ze średniowieczem. Pierwsze – to ogólna refleksja, że mamy do czynienia z charakterystycznym
Różne sposoby kreacji obrazu śmierci bohatera literackiego i ich funkcje – analiza i interpretacja porównawcza fragmentów Pieśni o Rolandzie i Chłopów Władysława Stanisława Reymonta. Pieśń o Rolandzie Roland czuje, że śmierć jest blisko. Uszami mózg mu się wylewa. Modli się do Boga za swoich parów, aby ich przyjął do nieba; następnie prosi anioła Gabriela za samego siebie. Bierze róg, iżby mu nikt nie robił wyrzutu, i drugą ręką swój miecz zwany Durendalem. Nieco dalej niż
Motyw śmierci w literaturze średniowiecza Człowiek średniowiecza był oswojony ze śmiercią. Nędza, głód, choroby i wojny dziesiątkowały wręcz ludność tamtej epoki. Strach przed nieuchronną śmiercią – czekającą każdego, bez względu na majątek, wyznanie i pozycję społeczną – odcisnął bardzo wyraźne piętno na całej literaturze wieków średnich. Krzyki umierających docierały do każdego: z ulicy i pola bitwy, a także z kazań, poezji i obrazów zdobiących ściany kościołów… Taniec śmierci – danse macabre Motyw tańca śmierci pojawia się w XIV wieku
Czy średniowiecze może nauczyć nas sztuki kochania? Odpowiedź uzasadnij wybranymi przykładami tekstów kultury. Inne, pokrewne tematy Średniowieczna miłość święta i świecka. „Dzieje Tristana i Izoldy” jako opowieść o nieśmiertelnej miłości. „Służyć Bogu, królowi i damie swego serca”. Różne odmiany etosu rycerskiego. Między miłością i śmiercią. Dwa oblicza literatury średniowiecznej. Komentarz Średniowiecze to nie tylko epoka wojen, krucjat krzyżowych, świętych ascetów, walecznych rycerzy i wielkich władców. W literaturze tego okresu, zwłaszcza w romansach rycerskich, wielką rolę odgrywała miłość. Każdy
Wizerunek matki w utworach średniowiecznych – ukaż go na wybranych przykładach. Komentarz Temat nie jest trudny. Jak się zapewne domyślasz, najczęściej prezentowaną matką będzie Maryja – matka Zbawiciela, matka wszystkich ludzi, która wstawia się za nami u swego Syna, na której pomoc i opiekę możemy liczyć – zupełnie jak w przypadku „zwyczajnej” matki. Ten motyw często funkcjonuje w literaturze. Zwykle matka jest szczerze oddana swoim dzieciom, kształtująca ich postawy i osobowość. Razem z nimi
Obrazy miłości w utworach średniowiecznych. Komentarz Można się domyślać, że chodzi o miłość łączącą kobietę i mężczyznę, nie zaś miłość człowieka do Boga, władcy do narodu czy matki do dziecka. Takich dzieł nie będzie wiele – możemy bazować właściwie tylko na historii wielkiego uczucia Tristana i Izoldy, najsłynniejszej pary kochanków w literaturze średniowiecznej. Nic dziwnego, skoro małżeństwa zawierane były często z rozsądku (małżeństwa dynastyczne), wola młodych ludzi wstępujących w związki małżeńskie nie miała większego znaczenia. To rodzice
Średniowieczne wzorce parenetyczne – dezaktualizacja czy wieczna wartość? Komentarz Bardzo popularny temat, sprawdzający znajomość poznawanych w szkole „kanonicznych” tekstów, takich jak Legenda o św. Aleksym czy Pieśń o Rolandzie, a także umiejętność ich syntezy. Warto przygotować się do pisania takiej właśnie pracy (oczywiście temat może być lekko zmodyfikowany, lecz sens pozostaje ten sam). Zaprezentuj wzorce, czyli wymień cechy idealnego władcy, ascety i rycerza. Koniecznie podeprzyj się znajomością tekstów literackich – to bardzo ważny element pracy.
Matka i syn: analiza i interpretacja porównawcza Lamentu świętokrzyskiego i Elegii o… (chłopcu polskim) Krzysztofa Kamila Baczyńskiego. Elegia o… (chłopcu polskim) Oddzielili cię, syneczku, od snów, co jak motyl drżą haftowali ci, syneczku, smutne oczy rudą krwią, malowali, krajobrazy w żółte ściegi pożóg, wyszywali wisielcami drzew płynące morze. Wyuczyli cię, syneczku, ziemi twej na pamięć, gdyś jej ścieżki powycinał żelaznymi łzami. Odchowali cię w ciemności, odkarmili bochnem trwóg, przemierzyłeś po
