Tag "średniowiecze"
Wieki średnie nie są wcale, jak długo o nich sądzono, okresem upadku kultury i literatury. Dorobek tej epoki nie jest może najbogatszy, ale musimy pamiętać o dzielących nas wiekach – wiele z dorobku materialnego średniowiecza uległo zniszczeniu bądź zaginęło. Zwłaszcza w przypadku utworów literackich jest to strata niepowetowana. W średniowieczu nie powstawało zbyt dużo tekstów, zazwyczaj zapisywano tylko rzeczy uznawane za naprawdę ważne. Wiele utworów przekazywano ustnie. Tak było np.
Wieki średnie to najdłuższa z epok w dziejach nowożytnej Europy, bo trwająca ponad tysiąc lat. Stąd jej wewnętrzne zróżnicowanie, a zarazem trudność opisania wszystkich zjawisk epoki. Na gruzach cesarstwa rzymskiego tworzyły się nowe państwa. W Europie zapanował ustrój feudalny, a chrześcijaństwo zdominowało sposób myślenia ludzi tych czasów. Twórcami kultury tego okresu są dwa stany: duchowieństwo i rycerstwo, dlatego za jej główne symbole można uznać krzyż i miecz. Ważne dla zrozumienia średniowiecza jest pojęcie hierarchii, łączące się z uporządkowaniem,
Utwory literackie późnego średniowiecza mogą być ciekawe z dwóch względów. Po pierwsze można w nich znaleźć pewne podsumowanie epoki, syntezę kultury wieków średnich z wszystkimi tego czasu sprzecznościami. Po drugie są zapowiedzią przełomu, który wkrótce nastąpi – w tekstach powstałych w XIV czy XV w. widać już pewne elementy charakterystyczne dla renesansu. Utwory takie jak Boska komedia Dantego czy Wielki testament Villona wymykają się uproszczonym interpretacjom i stanowią źródło inspiracji dla późniejszych autorów. Boska komedia Dantego
I. Bardzo ważne są gatunki takie jak: epos rycerski (epika), żywoty świętych (hagiografia), kroniki (historiografia). Każda z tych dziedzin oferuje dobrze znane wzorce osobowe: rycerza, ascety, władcy. Tym samym buduje krąg średniowiecznych tematów: etosu rycerskiego (miłość, honor, odwaga, waleczność, wierność słowu), wiary w Boga (teocentryzmu) i hierarchii wartości, wreszcie modelu sprawowania władzy. II. Wiara, walka, miłość – oto tematy średniowieczne. III. A najpopularniejsze postacie? Rycerz Roland, król Karol Wielki, król Artur i rycerze okrągłego
Przykładem literatury hagiograficznej są Kwiatki św. Franciszka – zbiór legend o życiu św. Franciszka, filozofa i założyciela zakonu franciszkańskiego (zakonu braci mniejszych), który w wierze cenił najbardziej prostotę – miłość bliźniego i przyrody. Kwiatki św. Franciszka zostały spisane w XIV wieku przez anonimowego autora. Utwór należy do literatury hagiograficznej, nie trzyma się jednak rygorystycznie schematu. Znajduje się w nim wiele fragmentów opowiadających o cudownych i nadnaturalnych momentach w życiu Franciszka. Oczywiście, na tle sformalizowanego wzoru hagiografii, Kwiatki wydają się
Wiersz O zachowaniu się przy stole zwany także Wierszem o chlebowym stole jest poematem dydaktyczno-obyczajowym, w którym wyłożone są zasady dobrego zachowania podczas biesiad. Pierwsza część utworu poświęcona jest ucztom dworskim, które powinny być dla uczestników przyjemnością i radością. Autor przedstawia zachowanie osób wysoko urodzonych, których zachowanie powinno znacznie się różnić od obyczajów pospólstwa. Pisze o normach obowiązujących biesiadników – o myciu rąk przed jedzeniem, spożywaniu małych kęsów, powstrzymywaniu się od zabierania
Scharakteryzuj postacie Karola Wielkiego i króla Marka – dwa wzory doskonałego władcy. Karol Wielki Karol Wielki to potężny władca i prawdziwy patriota, ma na swoim koncie mnóstwo sukcesów militarnych i wciąż gotowy jest do podejmowania kolejnych wypraw mogących przysporzyć jemu i „słodkiej Francji” sławy i bogactw. Po drugie to król chrześcijański, pogromca pogan. Jako obrońca krzyża i zapamiętały krzewiciel wiary Karol Wielki mógł w trudnych momentach liczyć na wsparcie Stwórcy. Na prośbę króla Karola ścigającego pogan, którzy
Scharakteryzuj krótko style romański i gotycki. Odpowiedź: Styl romański to styl wcześniejszego średniowiecza. Budowle romańskie są kopulaste, ciężkie, masywne. Gmachy projektowane są na planie krzyża. Przykładem jest kościół w Tumie pod Łęczycą. Styl gotycki kojarzy się ze strzelistymi, smukłymi katedrami, których wnętrza były pełne światła. Okna ozdabiano witrażami. Przykładem może być katedra w Chartres. Co się zdarzyło w: 476, 1450, 1453, 1492 r.? Odpowiedź: • 476 – upadek cesarstwa zachodniorzymskiego; to umowny
Charakterystyka epoki średniowiecza Początek średniowiecza – IV/V w. Często wskazuje się datę 476 – upadek cesarstwa zachodniorzymskiego, który zapoczątkowuje epokę wieków średnich, a kończy starożytność. Wczesne średniowiecze: V-IX Wędrówki ludów Rozwój państwa Karola Wielkiego Rozkwit: X-XIII w. Powstanie państw w Europie. Idea zjednoczonej Europy Ottona III. Wyprawy krzyżowe. Konflikty cesarstwa z papiestwem. Powstaje święta inkwizycja. Działają zakony: krzyżacki, templariuszy. Schyłek: XIV-XV Początki literatury narodowej Umacnianie się państw i władzy świeckiej. Rozwój architektury gotyckiej. Najazdy
Słynne sceny śmierci w literaturze antyku i średniowiecza. Spróbuj je porównać. Wstęp I W literaturze antyku i średniowiecza znajdziemy wiele scen śmierci. Przyjrzyjmy się bliżej śmierci Hektora, bohatera „Iliady”, oraz śmierci bohaterów „Antygony” i „Króla Edypa” Sofoklesa – samobójstwu córki Edypa, jego żony i matki, Jokasty oraz Hajmona – syna Kreona i narzeczonego Antygony. Z literatury średniowiecza wybrałem fragmenty „Pieśni o Rolandzie”, „Legendy o św. Aleksym” oraz „Dziejów Tristana i Izoldy”. Wstęp II Śmierć w literaturze antyku i średniowiecza była ukazywana różnie
Przygotuj ciekawą lekcję dotyczącą sztuki średniowiecza. Omów Sąd Ostateczny Hansa Memlinga. Przygotuj ciekawą lekcję dotyczącą sztuki średniowiecza. Proponujemy naukę „czytania” średniowiecznego obrazu. Częstym motywem ówczesnego malarstwa jest Sąd Ostateczny. Przykład stanowi tryptyk (symbolika trójki!) Sąd Ostateczny Hansa Memlinga z 1474 r.
Średniowiecze to okres kształtowania się polszczyzny, pierwszych tekstów pisanych w naszym języku. W początkach istnienia państwa polskiego królowała łacina – w tym języku zapisywano wszelkie dokumenty, później także tworzono dzieła literackie. Właśnie ona była językiem ludzi wykształconych, poza tym polszczyzna dopiero się kształtowała – zjednoczone przez pierwszych Piastów plemiona nie mówiły jednym językiem! Powoli jednak w tekstach łacińskich zaczęło pojawiać się coraz więcej słów polskich – najpierw nazwy miejsc, imiona, nazwiska, potem także inne
Białogłowy Ideał średniowiecznej urody kobiecej to szczupła blondynka, o białej jak mleko cerze, wysoko sklepionym, wypukłym czole, jasnych oczach i długich, trefionych włosach. Tak jak dziś, i wtedy kobiety miały swoje sposoby na zbliżenie się do ideału. Znały recepty na maści i kremy wygładzające cerę, których podstawowym składnikiem był tłuszcz wieprzowy, oliwa z oliwek i mleczko migdałowe. W wyniku głodówek ich oblicza stawały się, zgodnie z obowiązującym kanonem piękna, mizerne i blade, a efektem ściskania i bandażowania „nadmiaru” ciała była wiotka
Pareneza średniowieczna Sformułowanie tematów: • Wzorce parenetyczne literatury średniowiecznej • Wzorce osobowe średniowiecza i ich aktualność • Motyw rycerza i rycerskiej walki w wybranych tekstach z różnych epok – serio i parodystycznie Podstawowe treści: Trzy wzorce osobowe: ideał ascety (Św. Aleksy), Legenda o św. Aleksym ideał rycerza (Roland), Pieśń o Rolandzie ideał władcy (król Karol), Pieśń o Rolandzie (Bolesław Chrobry), Kronika Galla Anonima Uwaga! Dodatkowym wzorem jest postać świętego
Tematyka religijna Zajmuje niewątpliwie pierwsze miejsce w tym zestawieniu. Do utworów o tematyce religijnej zaliczymy modlitwy i kazania, lirykę maryjną i żywoty świętych, dramaty liturgiczne, misteria, moralitety, a także wiersze religijno-dydaktyczne, jak choćby Skarga umierającego. Śmierć (motyw danse macabre) O niej mówią te utwory, poematy i moralitety, które zawierają – modny w ówczesnej literaturze i sztukach plastycznych – motyw tańca śmierci. Przykład literacki to Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią. Na obrazach ukazywano szereg podążających ku śmierci ludzi różnych
Średniowiecznym kościołom przypisano określone, bardzo ważne zadanie. W prosty, dosadny sposób miały nauczać o Bogu, porządku wszechświata i miejscu człowieka na ziemi. Ówcześni architekci starali się stworzyć formę, która byłaby zarazem treścią. Konstrukcję, która ludzi nieuczonych porazi i zmusi do zastanowienia. Wieki ciemne W historii sztuki, i nie tylko, mianem tym zwykło się określać pięć pierwszych wieków średniowiecza: od V do X. Nie wykształcił się wówczas w sztuce żaden jednolity styl. Ścierały się tylko ze sobą
Renesans Podobnie jak w późniejszych epokach i w renesansie mamy do czynienia z buntem następców wobec poprzedników. Normalna sprawa. Tyle że stosunek myślicieli i twórców renesansu do kultury wieków średnich to przykład bodaj najostrzejszego takiego buntu w historii literatury. To wówczas powstały określenia „wieki ciemne” i „wieki średnie”, które oznaczać miały okres „w środku”, oddzielający dwie epoki prawdziwej, według twórców renesansu, kultury – czyli antyk i odrodzenie. To, co średniowieczne, uważano bowiem za barbarzyńskie, prymitywne, i opinia ta dotyczyła
1. Trwające ponad tysiąc lat średniowiecze przez wiele lat było niedoceniane, jego znaczenie bezceremonialnie umniejszano. Jaki ma to związek z nazwą epoki? Pamiętasz jej brzmienie łacińskie? 2. Daty początku i końca każdej epoki mają zawsze charakter umowny. Pozwalają jednak na lepszą orientację w historii kultury. Jakie wydarzenia wiążą się z następującymi datami: a) 476; b) 1440 (1455); c) 1453; d) 1492? 3. Świat traktowano w średniowieczu jako wielką, tajemniczą księgę, zapisaną Boskim szyfrem. Wierzono, że
Geneza konfliktu Kościół w IX i X w. przechodził głęboki kryzys. Godność papieża piastowali ludzie o bardzo niskim poziomie moralnym, a tron papieski często był przedmiotem intryg rzymskich rodów. Wyprawy królów niemieckich do Italii podniosły prestiż papiestwa, ale zarazem utrwalały zależność zwierzchników Kościoła od cesarzy, którzy za wsparcie żądali podporządkowania się ich woli. Narastały jednak tendencje reformatorskie w łonie samego Kościoła – narodziły się w burgundzkim klasztorze Cluny i stopniowo rozprzestrzeniały się na inne ośrodki i kraje (początek
Osadnictwem nazywamy proces polegający na zakładaniu wsi bądź miast. Związany on był z chęcią osiedlania się ludzi w jednym miejscu i uprawą ziemi. W końcu XII i w XIII w., w związku z postępem technik rolnych, nastąpił wzrost opłacalności gospodarki rolnej. Rozpowszechnienie osadnictwa leżało w interesie możnych, klasztorów i rycerstwa. Tworzyli oni, chcąc zwiększyć swoje dochody, warunki zachęcające ludzi (wolnych i zbiegów) do osiedlania się na jeszcze niezagospodarowanych terenach. W ten sposób wykształciły się dwie główne formy osadnictwa: na prawie polskim, na prawie
