Mitologia
Na czym polega uniwersalizm mitów? Bo znajdujemy w niej takie postacie, które są nam bliskie. Bo wiele zachowań ludzi i bogów wcale nie odbiega tak daleko od współczesności. Bo współcześni artyści i literaci ciągle przywołują w swej twórczości zdarzenia i postacie mitologiczne. Niektóre postacie mitologiczne kojarzą nam się z wzorcami (lub antywzorcami) zachowań: Prometeusz to mitologiczny ojciec wszystkich ludzi, nasz troskliwy opiekun i… męczennik. Jeden człowiek, który nieraz poświęcał się dla całej ludzkości. Ciężką karę poniósł
Mit ikaryjski skłaniał twórców współczesnych do wielu rozważań. Do wierszy odwołujących się do mitu o Dedalu i Ikarze należą Prawa i obowiązki Tadeusza Różewicza. dawniej myślałem że mam prawo obowiązek krzyczeć na oracza patrz patrz słuchaj pniu Ikar spada Ikar tonie syn marzenia (…) lecz teraz kiedy teraz nie wiem wiem że oracz winien orać ziemię pasterz pilnować trzody przygoda Ikara nie jest ich przygodą Jakie to prawa i obowiązki? Widać u Różewicza taki sam
Mit o Prometeuszu, który poświęcił się dla ludzkości, wykradając bogom z Olimpu ogień. Mit o Dedalu, praktycznym wynalazcy, i idealiście Ikarze, który leciał zbyt blisko słońca, stopił wosk swoich sztucznych skrzydeł i spadł. Mit o Syzyfie skazanym na wieczne wtaczanie głazu, który przy samym szczycie znów spadał – stąd pojęcie syzyfowej pracy. Mit o Narcyzie, który zachwycił się własną urodą. Mity o Korze i Demeter. Mit o jabłku niezgody i pięknej Helenie, o kowalu Hefajstosie i jego żonie Afrodycie. Mit o Apollu i Marsjaszu,
Funkcje mitów: poznawcze – czyli dzięki mitom ludzie wyjaśniali pewne niezrozumiałe zjawiska przyrody, np. burzę z piorunami; światopoglądowe – mity były podstawą wierzeń religijnych; sakralne – mity przedstawiały wzorce rytualnych obrzędów, nakazywały, jak czcić bogów. Mity dzielimy na: mity teogoniczne (o powstawaniu bogów), np. mit o narodzeniu Ateny mity kosmogoniczne (o powstawaniu świata) mity antropogeniczne (o powstawaniu człowieka) mity genealogiczne (o historii rodów), np. mit rodu Labdakidów Zobacz: MIT Co to jest
Arkadia jest mityczną krainą szczęśliwości – wiecznej wiosny, prostoty i miłosnych wzruszeń. Obraz takiej Arkadii stworzył Wergiliusz w swojej bukolicznej poezji – w Eklogach. Pierwowzorem krainy była Arkadia na środkowym Peloponezie – obszar biedny, zamieszkały przez pasterzy. W strofach Wergiliusza stała się jednak symbolem odwiecznych marzeń człowieka o mlekiem i miodem płynącej krainie spokoju, w której żyją ludzie w zgodzie z prawami natury. Myśl o Arkadii nie opuściła późniejszych twórców:
Tejrezjasz to wieszcz, ślepy starzec z długą, białą brodą, który niegdyś był kobietą. Oślepł, gdyż ujrzał nagą Atenę w kąpieli. Tejrezjasz, obdarzony życiem siedem razy dłuższym niż zwykły człowiek, miał dar czytania przyszłości i znał mowę ptaków. On to wyjaśnił Edypowi jego zbrodnie i przyczyny nieszczęść, jakie spadły na Teby. Zobacz: Przedstaw historię Edypa 35. Czy można powiązać z dziejami Edypa pojęcia „Fatum” oraz „ironii tragicznej”? 36. Kim był Sfinks i jaką zagadkę zadał
Sfinks – potwór, który miał ciało lwa, lecz twarz i piersi kobiety, a skrzydła ptaka. Pilnowała dostępu do Teb, siedząc na skale w wąwozie i pożerając ludzi, którzy nie potrafili rozwiązać jej zagadki. Zagadka Sfinksa, którą zadawał podróżnym, brzmiała następująco: „co to za zwierzę obdarzone głosem, które z rana chodzi na czworakach, w południe na dwóch nogach, a wieczorem na trzech?”. Edyp odpowiedział, że jest to człowiek, gdyż jako dziecko chodzi na czworakach, jako dorosły
W mitologii i literaturze antycznej światy bogów i ludzi przenikają się, to znaczy akcja toczy się równolegle w świecie ludzi i bogów, postanowienia i kaprysy mieszkańców Olimpu mają wpływ na życie śmiertelników. Niektórzy bohaterowie doświadczają szczególnego wsparcia lub opieki poszczególnych bogów. W Iliadzie oprócz zwykłych śmiertelników w wojnie biorą udział także bogowie podzieleni tak jak obozy nieprzyjaciół i patronujący wrogim wojskom. Bogowie obserwują zdarzenia z Olimpu i wpływają na bieg walk. Na prośbę Tetydy
Mit jest to przekazywana ustnie opowieść o bogach, początkach świata, bohaterach i mechanizmach rządzących światem. Mity są źródłem wiedzy o świecie i jego tajemnicach, wyjaśniają, skąd wzięli się bogowie i jak powstał człowiek, dlaczego zmieniają się pory roku, dlaczego obchodzimy dane święta i dlaczego towarzyszą im akurat takie obrzędy, dlaczego danemu bogu bliskie jest akurat jakieś zwierzę. Archetyp Pojęcie archetypu zawdzięczamy Carlowi Gustavowi Jungowi. Archetypy to pradawne wzorce osób
Dlaczego mitologia jest uniwersalna, czyli nieśmiertelna, ponadczasowa, ciągle aktualna? Bo znajdujemy w niej takie postacie, które są nam bliskie. Bo wiele zachowań ludzi i bogów wcale nie odbiega tak daleko od współczesności. Bo współcześni artyści i literaci ciągle przywołują w swej twórczości zdarzenia i postacie mitologiczne. Niektóre postacie mitologiczne kojarzą nam się z wzorcami (lub antywzorcami) zachowań: Prometeusz to mitologiczny ojciec wszystkich ludzi, nasz troskliwy opiekun i… męczennik. Jeden człowiek, który nieraz poświęcał się dla całej
Król Koryntu, faworyt bogów, bywalec Olimpu miał zgubną przywarę – plotkował. Nie umiał zatrzymać boskich sekretów dla siebie. W ogóle był spryciarzem, knuł rozmaite intrygi, używał do swych niecnych celów różnych sztuczek. Pewnego razu zdradził rzecz zbyt ważną i naraził się Zeusowi, który wysłał po niego boga śmierci. Nic z tego – Syzyf przechytrzył Hadesa starą (może wówczas jeszcze nie tak starą) pułapką: „pokaż mi, jak to się robi”, mianowicie okazał niezwykłe zainteresowanie
Ten słynny mit należy to mitów genealogicznych, gdyż przedstawia dzieje rodu. Lajos, syn Labdakosa był królem Teb. Wyrocznia delficka przepowiedziała, że jego syn zabije go i ożeni się z własną matką. Dlatego gdy jego żona Jokasta urodziła chłopca, przerażeni postanowili pozbyć się dziecka. Porzucili je w górach, a wcześniej przekłuli mu stopy, aby krew zwabiła dzikie zwierzęta. Niemowlę zostało jednak uratowane przez pasterza, który tamtędy przechodził. A że pasterz ten był poddanym króla Koryntu, zaniósł
Uwaga, wiersz Ernesta Brylla Wciąż o Ikarach głoszą, Różewicza Prawa i obowiązki i opowiadanie Iwaszkiewicza Ikar korespondują ze słynnym obrazem Pietera Bruegela pt. Upadek Ikara. Wyobraźmy to sobie: słońce wschodzi i zachodzi, ludzie pracują, toczą się tysiące spraw – choć gdzieś tam Ikar upada. Bruegel pokazuje tylko chłopięcą nogę – w centrum umieszcza oracza i wołu. Czyżby więcej szacunku miał dla trudu prozaicznej pracy niż wzniosłych uniesień? Podobnie można wnioskować z wiersza Ernesta Brylla Wciąż o Ikarach głoszą.
Był tytanem, a jego imię znaczy ,,przewidujący”. Prometeusz był wielkim przyjacielem ludzkości – wykradł bogom z Olimpu ogień, by podarować go ludziom. Według niektórych podań to on, Prometeusz, stworzył człowieka – z gliny i łez. Za dar ognia srodze zapłacił. Rozgniewany Zeus kazał przykuć go do skał Kaukazu, tam zaś zgłodniały sęp (lub orzeł) wyjadał mu odrastającą wciąż wątrobę. Po setkach lat męki Herakles zabił orła i uwolnił Prometeusza za zgodą Zeusa. „Ogień prometejski” Inaczej
Nike – grecka bogini zwycięstwa. Wiele krajów przywoływało Nike podczas swojej historii, w niejednej stolicy turysta może oglądać jej posąg. Jest Nike warszawska i Nike paryska. Najsłynniejszy posąg – to Nike z Samotraki, z pierwszej połowy II w. p.n.e. – dziś tkwi w Luwrze, okaleczały: bogini na dziobie okrętu, nie ma rąk, głowy ani stopy. Nike warszawska – to Pomnik Bohaterów Warszawy z Placu Teatralnego. Bogini zwycięstwa (zresztą nie tylko wojennego) przedstawiana była jako młoda kobieta
Zdaniem tym określa się często bohaterów mitologii i wywodzącej się z niej literatury. Prezentuje ona bowiem bogów greckich, którzy są bardzo podobni do ludzi, mają te same pragnienia i namiętności, rywalizują o względy Zeusa, zazdroszczą sobie, knują intrygi, dokonują zemsty, kochają i nienawidzą. Bogów greckich można przekupić, można wpłynąć na ich decyzje. Ludzie zaś często obdarzeni są boskimi właściwościami, są „powiększeni”, przykładem może być Achilles – półbóg, który ma tylko jeden słaby punkt w swoim organizmie,
Jednym z pierwszych i największych zadań mitologii była obrazowa odpowiedź na pytania od zawsze dręczące ludzkość. Jak mity wyjaśniają wielkie tajemnice istnienia Mit o stworzeniu świata Wywodzi istnienie naszego padołu z chaosu. Z chaosu – czyli z jakiegoś wielkiego, bezkształtnego zawirowania kosmicznego, z otchłani, z plątaniny czterech żywiołów: ziemi, powietrza, wody, ognia. Z tegoż chaosu rodzą się pierwsi bogowie (Uranos – Niebo i Gaja – Ziemia), z nich następne pokolenia bogów (szczegółowo dzielących między sobą „specjalizacje” – będą się opiekować
Herakles jest postacią o niezwykle barwnej biografii, pełnej przedziwnych przygód, co dostrzegli producenci seriali filmowych. W efekcie można oglądać na ekranach TV dzieje Heraklesa dzielone na odcinki. Ale na pewno nie tylko z tego źródła znamy jego dzieje. Do tej postaci – dzielnej, silnej, godnej podziwu – nawiązywali nasi wielcy wieszczowie: Dzieckiem w kolebce kto łeb urwał Hydrze, Ten młody zdusi Centaury, Piekłu ofiarę wydrze, Do nieba pójdzie po laury. Tak pisał w Odzie do młodości
Czasami zapomina się, że ów mit ma dwóch bohaterów: Dedala i Ikara. To Dedal był niezwykle zdolnym konstruktorem, to on zbudował słynny labirynt dla Minotaura, on był genialnym rzeźbiarzem. Tęsknił za ojczyzną, a nie mógł inaczej wydostać się z Krety, jak za pomocą podstępu. Skonstruował skrzydła z ptasich piór, zlepionych woskiem. Wraz z synem wzbili się w powietrze – realizując tym samym odwieczne marzenie człowieka o podniebnym locie na wzór ptaków. Niestety – mimo przestróg, młodemu Ikarowi
Tytan Prometeusz był wielkim przyjacielem ludzkości – wykradł bogom z Olimpu ogień, by podarować go ludziom. Według niektórych podań to on, Prometeusz, stworzył człowieka – z gliny i łez. Za dar ognia srodze zapłacił. Rozgniewany Zeus kazał przykuć go do skał Kaukazu, tam zaś zgłodniały sęp (lub orzeł) wyjadał mu odrastającą wciąż wątrobę. Po setkach lat męki Herakles zabił orła i uwolnił Prometeusza za zgodą Zeusa. Z kim – czerpiąc z Biblii – można
