Posts From redakcja
Liryka to nazwa jednego z trzech rodzajów literackich (obok epiki i dramatu). Zawiera zasób utworów lirycznych, czyli liryków i innych gatunków, które w formie wierszowanej wyrażają uczucia, a nie opis. W starożytnej Grecji epoka liryki przypada na VII i VI w p.n.e. Wówczas liryka była zaliczana do muzyki i z muzyką była związana. Nazwa pochodzi od liry – instrumentu strunowego, popularnego w Grecji. Poezja liryczna wywodzi się bowiem z muzyki wykonywanej na lirze. Uwaga! Grecy dla określenia poezji lirycznej używali też
Liryka grecka przekazała potomnym urozmaicone miary wierszowe, nazwy gatunków, a także sposoby ujmowania w poezji ludzkich uczuć i wzruszeń. Tyrteusz pozostał w świadomości ludzi symbolem poety bojownika, patrioty głoszącego, że zaszczytnie jest bić się i umierać za ojczyznę. Od jego poezji wziął się i funkcjonuje po dziś dzień termin „poezja tyrtejska”. Rzecz to piękna zaprawdę, gdy krocząc w pierwszym szeregu, Ginie człowiek odważny, walcząc w obronie ojczyzny. Safona piewczyni miłości, która wprowadziła strofę saficką, czyli zbudowaną z czterech wersów,
Stworzony przez Homera epos stanowił najważniejszy gatunek epicki aż do powstania powieści w czasach nowożytnych. Nic więc dziwnego, że można znaleźć wiele późniejszych jego realizacji. Nie powielały one stałego wzorca, kolejne epoki przynosiły pewne zmiany. Najszybciej zrezygnowano np. z charakterystycznych dla Homera elementów stylistycznych czy inwokacji. Oto przykłady eposów powstałych po Homerze Literatura starożytnego Rzymu – Wergiliusz, Eneida. Średniowiecze stworzyło rozmaite odmiany eposu rycerskiego (chansons de geste) i eposu ludowego związane z lokalnymi
Arystoteles – nurt materialny Arystoteles (385-322 r. p.n.e.) – pilny uczeń Platona, stworzył teorię sprzeczną z idealizmem. Arystoteles był synem nadwornego lekarza króla Macedonii. Był sam potem nauczycielem królewicza Aleksandra Wielkiego. Ten człowiek twardo stąpał po ziemi i nie odpowiadała mu nauka, która prowadzi myśl ludzką poza realny świat. Idee czy nie idee Powiedział – badajmy ten świat, który znamy! Trzymajmy się tego, co możemy sprawdzić doświadczeniem – a idee?
Platon (427-347 r. p.n.e.) był podobno piękny. Był wiernym uczniem Sokratesa – to Platonowi zawdzięczamy utrwalenie dla potomności myśli mistrza (m.in. w Obronie Sokratesa). Napisał też dzieła Uczta i Państwo (w tym ostatnim wykłada swoją teorię dotyczącą władzy i ustroju – o czym warto wspomnieć w pracach o władzy i władcach). Platon nie był demokratą! Wręcz nienawidził demokracji! Uważał, że to system najgorszy z możliwych, bo może doprowadzić tylko do rządów miernot i do anarchii. Państwo ma być strukturą zhierarchizowaną,
Platon – pierwszy idealista Platon był uczniem Sokratesa, ale stworzył własne teorie, które zaważyły na całej późniejszej filozofii. Najważniejszy pomysł to jaskinia platońska. Oto wyobraźmy sobie, że żyjemy w jaskini, skuci kajdanami. Nie możemy obejrzeć się za siebie, patrzymy tylko na ścianę przed sobą, jak na ekran. A z tyłu bije światło jak w kinie. Co widzimy na ekranie? Tylko cienie – prawdziwych przedmiotów czy osób nie możemy dostrzec. Co z tego wynika? Jaskinia
Sokrates (469-399 r. p.n.e.), wielki filozof, uważany za ojca filozofii, nie był bynajmniej demokratą – uważał, że nie wszystkim dana jest mądrość, cnota – a co za tym idzie, prawo do rządzenia. Nie był też piękny – nie przywiązywał ponoć wagi do stroju ani do przesadnej czystości. („Sokrates, świeżo umyty i z podeszwami na nogach, a to mu się rzadko zdarzało” – zaznaczy Platon w Uczcie). Wędrował ulicami miast, wdawał się w dyskusje z ludźmi, którym
W VII w. p.n.e. w starożytnej Grecji żył Tales z Miletu i jego uczniowie. Ich pomysły to według historyków początki filozofii. Tych pierwszych filozofów, między innymi Talesa, Heraklita, nazwano filozofami jońskimi. Oto co głosili: Tales z Miletu – WODA! Początkiem wszechrzeczy i pierwszym elementem istnienia jest woda! Jest konieczna do wszelkich form życia, co więcej, sama potrafi przekształcić się w inne formy, lód i parę. To woda jest prasubstancją! Tales z Miletu nazywany jest OJCEM FILOZOFII. Heraklit z Efezu
1. Początki: filozofowie przyrody Do wyjaśnienia podstawowych zagadnień natury przestała wystarczać świadomość mitologiczna. Człowiek zaczął więc poszukiwać innych dróg rozumowania. Pierwsze pytanie filozofii wiązało się z tak zwanym poszukiwaniem arche, czyli początku – elementu, który zapoczątkowuje kolejne zdarzenia. Pytanie brzmiało zaś następująco: Z czego i jak powstał świat? Tales z Miletu (VII-VI w. p.n.e.) znany także z lekcji matematyki, doszedł do wniosku, że skoro dostęp do wody to warunek konieczny istnienia wszelkich form życia, sama
Oprócz Iliady – jakie wielkie eposy stworzyły kultury starożytne? Odyseja Homera (VIII w. p.n.e.) Eneida Wergiliusza (Rzym – I w. p.n.e.) Poemat o Gilgameszu (Babilonia – ok. 2000 lat p.n.e.) Odyseja Homera – opowiada o wędrówce jednego z najprzemyślniejszych Greków – Odyseusza, zwanego z rzymska Ulissesem. 10 lat wracał spod Troi do rodzimej Itaki. Liczne przygody i fortele Odyseusza przejdą do historii, ale jego doświadczenia i przystanki nie są tylko
Jest on uosobieniem sprytu i przemyślności, które często okazują się bronią skuteczniejszą niż potęga wojskowa. Powrót Odyseusza do domu – dziesięcioletnia wędrówka, pełna przygód i niezwykłości, jest nie tylko barwną opowieścią, ale i swoistą metaforą życia ludzkiego i wielkich prawd o naturze człowieka. Z kim można zestawić Odyseusza? Genialny spryciarz Jego imię – szczególnie rzymskie: Ulisses – symbolizuje przebiegłość. Kiedy trzeba, ucieka się do podstępu, a nawet kłamie. Odyseuszowego ducha fortelu odnajdziemy w wielu
Na Odyseję Homera składają się 24 księgi, opowiadające o tułaczce Odyseusza spod Troi do ojczyzny – Itaki. Odyseusz był królem Itaki, mężem wiernej Penelopy, który z przymusu bierze udział w wojnie trojańskiej. Najważniejsze cechy Odyseusza to chytrość i odwaga, często walczy on podstępem, jest najsłynniejszym z wodzów wojny trojańskiej. Sławetny pomysł Odyseusza to fortel z koniem trojańskim i sposób, w jaki pokonał groźnego cyklopa, pozbawiając go jedynego oka. Odyseusz przeżył w czasie drogi powrotnej wiele przygód, m.in. w kraju cyklopów,
Iliada została stworzona na kanwie mitu o jabłku niezgody i dotyczy wydarzeń związanych z wojną trojańską. Eris – bogini niezgody, rzuciła na stół jabłko z napisem „Dla najpiękniejszej”. Trzy boginie: Hera, Atena i Afrodyta, poprosiły Parysa o rozstrzygnięcie sporu, której z nich należy to jabłko przyznać. Parys wybrał Afrodytę, gdyż bogini obiecała mu miłość najpiękniejszej na ziemi kobiety – Heleny. W konsekwencji Afrodyta pomogła Parysowi porwać Helenę do Troi (Parys był synem króla Troi – Priama), a Achajowie pod
Jakie cechy eposu homeryckiego kontynuuje Adam Mickiewicz w Panu Tadeuszu, a co różni oba eposy? Podobieństwa eposów Pan Tadeusz – podobnie jak Iliada rozpoczyna się inwokacją – do Litwy i Matki Boskiej, a pamiętamy, że Homer zwracał się do Apollina. W obu przypadkach pada prośba o pomoc i natchnienie w tworzeniu dzieła. Mickiewicz zachowuje stałą liczbę sylab w wersach przez cały utwór (pisany trzynastozgłoskowcem), Homer pisał heksametrem. Polski wieszcz dba o realizm szczegółu – np. w opisie Soplicowa, stołu
Epos był najważniejszym gatunkiem epiki do czasu, kiedy zdominowała ten rodzaj literacki powieść. Później jednak te powieści, które odgrywały szczególnie ważną rolę w życiu narodu, dotyczyły ważnych wydarzeń historycznych lub kompleksowo ujmowały życie danej klasy, nazywano epopejami. W literaturze powszechnej taką powieścią – epopeją jest Wojna i pokój Lwa Tołstoja, Przeminęło z wiatrem Margaret Mitchell czy Buddenbrookowie Tomasza Manna. W literaturze polskiej miano epopei uzyskały sobie takie powieści jak: Chłopi Władysława Reymonta, nazywane epopeją chłopską,
Realizm szczegółu w Iliadzie, na przykładzie opisu tarczy Achillesa Epos Homera zawiera bardzo interesujący opis tarczy, którą na prośbę matki bohatera wykuwa dla Achillesa Hefajstos. Tarcza ta składa się z nałożonych na siebie pięciu okrągłych płyt o coraz mniejszej średnicy. Widoczne pasy ich obwodu zdobi boski kowal dziesięcioma scenami przedstawiającymi wyobrażenie kosmosu, rzeki Okeanos i różnych scen z życia ludzi. Hefajstos rzucił na ogień hartowną miedź oraz cynę, złoto kosztowne i srebro, a potem prędko pochwycił
Epos Homera zawiera bardzo interesujący opis tarczy, którą na prośbę matki bohatera wykuwa dla Achillesa Hefajstos. Tarcza ta składa się z nałożonych na siebie pięciu okrągłych płyt o coraz mniejszej średnicy. Widoczne pasy ich obwodu zdobi boski kowal dziesięcioma scenami przedstawiającymi wyobrażenie kosmosu, rzeki Okeanos i różnych scen z życia ludzi. Hefajstos rzucił na ogień hartowną miedź oraz cynę, złoto kosztowne i srebro, a potem prędko pochwycił Ciężkie kowadło. Na pniu je postawił i porwał do ręki
Epos – to gatunek epicki, wierszowany, który w stylu podniosłym opiewa dzieje mitycznych lub historycznych bohaterów na tle ważnych wydarzeń przełomowych dla danej społeczności. W epopei Homera materię fabularną organizują dwa plany: realistyczny, rozgrywający się w świecie ludzi i ich namiętności, fantastyczny, którego bohaterami są bogowie. Te dwa plany często nakładają się one na siebie, bogowie ingerują w świat ludzkich działań, bywa, że decydują o przebiegu bitwy – to z woli Zeusa Trojańczycy odnosili zwycięstwa po
Zasadnicze różnice w sposobie pojmowania i opisywania rzeczywistości między Iliadą a Odyseją, zupełnie różne zobrazowanie postaci Odysa – jednego z głównych bohaterów obu utworów (jego charakteru, poglądów, poczynań i wypowiedzi), a także drobne, choć wyraźne odmienności w strukturze tzw. porównań homeryckich – jednego z najbardziej charakterystycznych elementów twórczości Homera, powodowały, że od wielu wieków badacze zastanawiają się nad faktycznym autorstwem Iliady i Odysei. Francuscy badacze w wieku XVII wpadli na pomysł, że eposy wywodzą się z twórczości wędrownych śpiewaków. Potem twierdzono,
Zdaniem tym określa się często bohaterów mitologii i wywodzącej się z niej literatury. Prezentuje ona bowiem bogów greckich, którzy są bardzo podobni do ludzi, mają te same pragnienia i namiętności, rywalizują o względy Zeusa, zazdroszczą sobie, knują intrygi, dokonują zemsty, kochają i nienawidzą. Bogów greckich można przekupić, można wpłynąć na ich decyzje. Ludzie zaś często obdarzeni są boskimi właściwościami, są „powiększeni”, przykładem może być Achilles – półbóg, który ma tylko jeden słaby punkt w swoim organizmie,
