Posts From redakcja
Najważniejszym tematem literatury II połowy XX wieku okazały się wydarzenia II wojny światowej i ich następstwa. Życie przerosło wyobraźnię – stąd wynika charakterystyczne dla tych utworów odejście od fikcji literackiej w stronę różnorodnych form dokumentalnych. Autorzy starają się pokazać przede wszystkim prawdę historyczną, rzeczywiste przeżycia ludzi. W prozie mamy więc do czynienia z takimi formami, jak pamiętnik, dziennik, wywiad, reportaż itp. Często zresztą cechy tych różnych gatunków mieszają się ze sobą w jednym utworze –
Dzieje polszczyzny liczymy tak, jak dzieje państwa polskiego – od drugiej połowy X w. Wtedy to język polski wykształcił się z grupy (rodziny) języków słowiańskich, która z kolei stanowi jedną z grup składających się na rodzinę języków indoeuropejskich – największą rodzinę języków na świecie. Do tej rodziny należą prawie wszystkie języki Europy i wiele języków Azji. Język polski okazuje się więc daleko spokrewniony z językami angielskim, portugalskim, wedyjskim czy perskim, a nie tylko z czeskim czy rosyjskim.
Środki stylistyczne Słowo: stylistyka pochodzi od greckiego stylos (rylec), nazwy narzędzia służącego do pisania na woskowych tabliczkach. Z czasem wyraz ten nabrał znaczenia: „sposób pisania”, a stąd „sposób wypowiadania”. Jako dział nauki o języku zajmuje się opisem środków językowych pod względem ich przydatności do wyrażania myśli i uczuć. Praktycznym zadaniem stylistyki jest rozwijanie dbałości o dobór odpowiednich wyrazów i zwrotów, o właściwą budowę zdania, o zharmonizowanie członów wypowiedzi z treścią całości; ponadto wyrabia umiejętność posługiwania się wyrazistymi, czyli
W literaturze XX wieku widoczny jest – zapoczątkowany już wcześniej – proces odchodzenia od czystych rodzajów i gatunków literackich w stronę różnego rodzaju form synkretycznych. Pisarze łączą różne konwencje stylistyczne, eksperymentują z kompozycją i językiem, rezygnują np. z fabuły (przykładem może być awangardowa forma nouveau roman). Zaciera się też samo pojęcie „literatury pięknej”, która w tradycyjnym ujęciu obejmowała teksty mające przede wszystkim funkcję estetyczną. Dziś tak rozumiana literatura miesza się z innymi typami piśmiennictwa, z wypowiedziami o charakterze informacyjnym,
Wymień znane Ci nawiązania do eposu homeryckiego w późniejszych epokach. Wstęp Co to jest epos homerycki? Epos, nazywany też epopeją albo poematem heroicznym, był aż do czasów powstania powieści podstawowym i dominującym gatunkiem epickim. Najstarszymi eposami są dzieła literatury starożytnego Wschodu: babiloński Gilgamesz z III wieku p.n.e., indyjskie Mahabharata z IV wieku p.n.e. i Ramajana z II wieku p.n.e. Najbardziej znanymi eposami są natomiast utwory powstałe w starożytnej Grecji – napisane przez Homera w VIII wieku p.n.e.
Groteska Estetyka każdej epoki wiąże się ściśle z głoszonym wówczas światopoglądem. Jeśli rzeczywistość wydaje się uporządkowana i poznawalna rozumem, realizm wydaje się najlepszym sposobem opisywania świata. Jeżeli artysta czuje, że tak nie da się opisać tajemnic tegoż świata, wybierze inne środki wyrazu, np. symbol. A jeśli widzi rzeczywistość jako chaotyczną, absurdalną, wybierze groteskę! Może to właśnie chaos minionego stulecia spowodował, że wiek XX nadał szczególne znaczenie grotesce, choć tę kategorię estetyczną można
Z pierwszym pokoleniem, które urodziło się w wolnej Polsce, wiązano wielkie nadzieje. Ci młodzi ludzie mieli żyć inaczej niż ojcowie i dziadkowie skazani przez historię na wypełnianie patriotycznego obowiązku walki o niepodległość. Mieli żyć w wolnym kraju, mieć prawo wyboru i możliwość realizowania życiowych planów. Jednak los zdecydował inaczej – właśnie temu pokoleniu przyszło walczyć i umierać. Boleśnie doświadczyło największego kataklizmu XX wieku, jakim okazała się II wojna światowa. W utworach pisarzy pokolenia tragicznego można łatwo zobaczyć
Kim jest człowiek? Czy możliwe jest poznanie go w pełni? Jak na jednostkę wpływa społeczeństwo? To pytania pojawiające się w literaturze dwudziestolecia międzywojennego. W okresie tym rozwija się psychologia, a zainteresowanie nią widać także w literaturze, podobnie jak różnego rodzaju inspiracje filozoficzne: Bergsonizm – przeświadczenie o wyższości intuicji nad naukowymi metodami opisu świata. „Nasza osobowość, budując się w każdej chwili z nagromadzającego się doświadczenia, zmienia się nieustannie”. Freudyzm – psychika ludzka jest bardziej skomplikowana, wielopoziomowa (id, ego, superego).
11 listopada 1918 r. to jedna z najradośniejszych dat w polskiej historii – po 123 latach niewoli i staraniach kilku pokoleń udało się wreszcie odzyskać niepodległość. Dlatego w Polsce dominują wówczas nastroje szczęścia i optymizmu, inaczej niż na Zachodzie, gdzie doświadczenia I wojny światowej wywołały katastrofizm, pesymizm. Młodzi poeci cieszą się ze zwolnienia z obowiązku pisania głównie o sprawach narodowych. To męczące dziedzictwo poddawane jest teraz dyskusji, a do literatury wchodzą nowe tematy: życie codzienne, fascynacja teraźniejszością… Bardzo wielu pisarzy
Synonimy, antonimy Synonim — wyraz bliskoznaczny. Antonim — wyraz o przeciwnym znaczeniu. Polecenie wymagające podania któregoś z nich przede wszystkim sprawdza, czy piszący zna znaczenie danego słowa. Jeśli nie rozumiemy wyrazu, mamy problem z odpowiedzią – należy wtedy wrócić do tekstu: znaczenie słowa może zostać podpowiedziane przez kontekst, w jakim zostało ono użyte. To ważne zwłaszcza w przypadku wyrazów wieloznacznych, a także użytych w niedosłownym znaczeniu. Dobór takiego, a nie
Jak pisać o bohaterze Niby o bohaterze pisze się w charakterystykach. Nie zawsze, choć rzeczywiście często. Możesz jednak potrzebować bohatera literackiego w wypracowaniu, prezentacji, rozmowie jako egzemplum, czyli przykład, najrozmaitszych zagadnień, np. postawy, typu, wartości. I pisz o nim spokojnie, wykorzystując go do celu, którego potrzebujesz, zgodnie z zasadą: mało ocen dużo faktów. To fakty mówią, nie ubijane jak piana słowa. I zawsze to jest ważne zawsze, jeśli postać jest konkretną konstrukcją literacką lub reprezentatywnym typem, zaznacz
O autorze Piszmy z szacunkiem, ale bez lizusostwa. Zasłużyli sobie owi liczni pisarze i poeci na szczyptę uszanowania, choćby ze względu na swoje dzieła. Ale też uczniowskie peany i zachwyty często wydają się schematyczne i nieszczere, np. w zdaniach typu: Ten wielki poeta i człowiek…, Mickiewicz to najwspanialszy poeta polski, skarb kultury narodowej…, Genialny twórca, którym zachwycają się pokolenia… Cóż jeśli za tym pobiegną zdania wskazujące na nieznajomość twórczości to wpadka na całego. Mało, że niewiedza i fałsz,
Ważną cechą literatury lat 1918-1939 jest niezwykła wręcz różnorodność. W kulturze tego okresu sąsiadują ze sobą kierunki artystyczne, które wyraźnie odwołują się do tradycji, z tendencjami awangardowymi, zrywającymi z dorobkiem poprzednich epok. Do pierwszej grupy należą np. neoklasycyzm czy akmeizm (klasycyzujący nurt w poezji rosyjskiej). Ich twórcy: Thomas Stearns Eliot, Paul Valéry, a także Anna Achmatowa czy Osip Mandelsztam są dalecy od eksperymentów formalnych, proponują poezję intelektualną o kunsztownej formie. Kierunki awangardowe –
Styl Pojęcie węższe od języka: spośród wszystkich środków językowych autor wypowiedzi wybiera te, które są według niego najbardziej przydatne, najlepiej wyrażają myśli. Na ten dobór wpływ mają okoliczności wypowiedzi (np. jej cel). Stylem nazwiemy też ogół środków językowych charakterystycznych dla konkretnego autora, epoki, utworu literackiego. Uwaga! Kiedy masz opisać styl danego tekstu, musisz zbadać, jakie elementy językowe występują częściej – mogą powtarzać się jakieś słowa, formy (np. zdrobnienia), konstrukcje (np.
Każda wypowiedź służy porozumieniu między nadawcą a odbiorcą, czyli pełni funkcję komunikatywną. Ma ona różne odmiany w zależności od celu wypowiedzi: Funkcja informatywna – informuje, czyli przekazuje informacje – i to na nich skupia się uwaga odbiorcy (ogłoszenia, encyklopedie, pisma urzędowe). Służy świadomemu, często intelektualnemu przekazywaniu przez nadawcę informacji o świecie – wiedzy i przypuszczeń na temat przedmiotów, osób, zjawisk. Odbiorca skupia się na treści, której podporządkowana jest forma wypowiedzi. Rozpoznajemy ją po takich cechach,
Miarą wszystkiego jest człowiek. Pitagoras Nie tak łatwo rzec: chcę być człowiekiem. Horacy Człowiek jest tajemnicą – z tajemnicy przybywa i w tajemnicę odchodzi. Maria Dąbrowska Wielkość człowieka polega na jego postanowieniu, by być silniejszym niż warunki czasu i życia. Albert Camus Być człowiekiem to czuć, kładąc swoją cegłę, że bierze się udział w budowaniu świata. Antoine de Saint-Exupéry Nie ma nic słabszego na ziemi niż człowiek. Homer Życie jest w kolorze, który ma twoja
Człowiek bez poczucia moralnego jest najniegodziwszym i najdzikszym stworzeniem. Arystoteles Jeśli reguł moralności nie nosisz w sercu, nie znajdziesz ich w książkach. Monteskiusz Nasza moralność jest tylko sumą naszych przyzwyczajeń. Nie wolno zatem nazywać ludzi niemoralnymi tylko dlatego, że mają inne przyzwyczajenia. George Bernard Shaw Żaden zły człowiek nie jest wolny. Epiktet To właśnie jest moralność: rzeczy, które później budzą w nas niesmak. Ernest Hemingway Między Scyllą a Charybdą strzeż się jeszcze siebie samego. Stanisław
Pomarszczone owoce drzewa – stare książki. George Eliot Literatura – to sumienie naszego świata. Eugeniusz Iwanicki Literatura – gówienko małe ludzkości wobec filozofii. Witkacy Chyba nie ma rzeczy groźniejszej nad wielki księgozbiór. Stefan Napieralski Literatura powinna odmierzać sprawiedliwość widzialnemu światu. Joseph Conrad (Józef Korzeniowski) Pisarzowi powinno chodzić nie o to, aby czytelnik czytał, lecz aby myślał. Monteskiusz Pisarz i dzieło są czymś mieniącym się i nieuchwytnym – dopiero czytelnik utrwala je w jakimś określonym
Twórczość zaczyna się z chwilą przekroczenia granicy konwencji, którą opanowało się już tak dobrze, że w dalszym ciągu nie trzeba się nią posługiwać. Maria Kuncewiczowa Znaczenie dzieła zależy tyleż od tego, kto czyta, co od tego , kto pisze. Tyle jest książek, mogłyby zagrać jak trąby jerychońskie, gdyby ludzie wznieśli je do góry i przyłożyli do ust… Śpij, trąbo moja, porzucona na śmietniku niewyzyskanych, polskich możliwości. Witold Gombrowicz, Dzienniki Pisarz i dzieło są czymś
Ponad mnogie wasze uroki, O Poezjo i ty, Wymowo! Pozostanie jeden wysoki ……………………………… Odpowiednie dać rzeczy słowo! Cyprian Kamil Norwid Moja poezja to noc księżycowa wielkie uspokojenie. Konstanty Ildefons Gałczyński, O mej poezji Godziny przy piórze – one leczą rany, One też wstrzymują od ran zadawania. Stanisław Grochowiak, Ars poetica Poezja to dzwon Rozkołysany szeroko. Męski spiżowy ton. (…) Gdy bije dzwon Żywych woła, Umarłych płacze, Pioruny łamie. Antoni Słonimski Poezja Ten
